İZ L E N İ M
40
“LAVA JATO”
(CAR WASH YA DA
ARABA TEMİZLEME)
İSİMLİ
OPERASYONLA
ANILAN
BREZİLYA’DAKİ
YOLSUZLUK
SKANDALI,
SİYASETİN EN ÜST
KADEMELERİNİ
DERİN BİR
SARSINTIYA
UĞRATTI.
yaparak soruşturulan konular ile ilgili bilgi-
lere ulaşılmış, bu da soruşturmanın derin-
leştirilmesine olanak sağlamış.
Son stratejiyi Savcı Hanım kibarca “Yar-
dımlaşma” (cooperation) olarak adlandır-
dı. Ben bu adımı “pazarlık” olarak da ad-
landırabilirdim. Savcıların gerçek ve tüzel
kişilerle yaptıkları pazarlıklar olayları, sü-
reçleri aydınlatmış ve ilave delillerin ortaya
çıkmasını sağlamış.
Bu stratejilerin sabırla ve başarıyla uygu-
lanması sonucunda da operasyonun bo-
yutu heybetli bir dağ haline gelmiş: 767
arama ve ele geçirme, 207 delil toplama,
203 geçici tutuklama ile 269 kişiye yöne-
lik açılan 61 resmi davanın ardından 29
tutuklama. Bu resmin mali tablosunda ise
3 milyar ABD doları tutarında devlet malı
iade edilmekteymiş; 971 milyon doları blo-
ke edilirken, 232 milyon doları ülkeye yurt
dışındaki hesaplardan geri getirilmiş.
DEVASA VE İNCELİKLİ BİR OPERASYON
Zirvedeki tebliğinde Savcı Viecili bu kap-
samlı soruşturmayı başarılı kılan dört stra-
tejiden bahsetti:
İlki “Devamlılık” stratejisi: Üç yılı aşan sü-
rede 40 farklı dosya birbiri ardına takibe
konmuş. Detaylarını ancak hayal edebiliyo-
rum ama planlamanın pek zorlu bir süreç
olduğu kolayca anlaşılıyor.
Ardından savcının “Sosyal İletişim” olarak
adlandırdığı basın iletişimi geliyor. Bu kap-
samda basın organları ile ilişkiler, öğretici
röportajlar, ülke tarihinde ilk defa soruştur-
ma ile ilgili bir internet sitesi kurulması ile
soruşturmanın şeffaflığını sağlama ve halkı
bilgilendirme geliyor. Bu yolla soruşturulan
konuları halka açıklayarak, yapılmakta olan
benzer ihlalleri durdurmaya ya da evvelce
yapıldığına şahit olanların (yapıldığından
şüphelenenlerin) bildiklerini paylaşmaları-
na imkan sağlamışlar.
Üçüncüsü “Ulusal ve Uluslararası İşbirli-
ği” stratejisi: Savcılık diğer kamu kurum-
larıyla ilişkiler kurmuş, 43 ülke ile işbirliği
GERÇEĞİ ORTAYA ÇIKARTMAK
Savcıdan yapılanları dinlerken, şirket içi
soruşturmaların benzerlikleri ile kendi-
mize çıkartacağımız dersler aklıma geldi.
Aslında şirket içi soruşturmaları yapanlar
da bir nevi savcıdırlar. Usulleri ve işlerine
uygulanan kurallar (yasalar) farklı olmakla
beraber aslında yapılan iş çok benzerdir:
“Gerçeği ortaya çıkartmak”. Gerçeğin ortaya
koyulmasından sonra kararı vermek mah-
kemede hâkim, şirketlerde ise amir makam
kimse onun görevidir.
İyi planlama soruşturmanın olmazsa olma-
zıdır. Gerçeği bulmak için her taşın altına
bakmak, konuyla ilgili olup olmadığına ka-
rar vermeksizin tüm bulguları tarafsız (ob-
jektif) bir gözle (ve sırayla) dizmek gerekir.
Soruşturmayı yapanın sorumluluğu sonucu
değiştirebilecek nitelikte bir gerçeğin bulu-
namaması ya da doğru değerlendirileme-
mesidir.
Soruşturma yaparken iç iletişim de çok
önemlidir. Önce soruşturmanın tarafları
bilgilendirilmelidir ki, bekleyiş bir işkence
haline gelmesin; güven temin edilsin. So-
ruşturma yapıldığı ilgisiz kişilerce duyula-
bilir de. Duyanların yaptığı iyi niyetli bile
olsa her bir yorum (dedikodu - gıybet) so-
ruşturmaya veya soruşturmayı yapana gü-
venin zedelenmesine sebep olabilir. Bu da
soruşturmanın tarafsızlığına leke düşüre-
bilir. Soruşturma bir gerçeği arama faaliyeti
yerine, yönetimin bir kişiye karşı kurduğu