2 0 1 3 Eylül
SAYI: 23
becerilerini olumsuz etkilediğini duyurmuştur (7).
3. Fas’da (1970’lerdeki bir dini fetvaya dayanarak) orucun pilot performansını olumsuz
biçimde etkilediği ve “pilotların oruç tutmamaları gerektiği” bizzat Ulaştırma Bakanı
Karim Ghellab tarafından açıklanmıştır (8).
4. Yemen’de 2007 yılı ramazan ayının ilk haftasında trafik kazalarında artış olduğu;
Sana şehrinde bir haftada 97 kazada 7 ölü ve 66 yaralı kaydedildiği Trafik Ofisi Müdürü tarafından açıklanmıştır (9).
5. İslami kaynaklar da pilot ve diğer havayolu çalışanlarının görev günlerinde oruç tutmamaları; havayoluyla
seyahat eden yolcuların bile şehir sınırlarını aşan uçuşlarında oruçlarını bozabilecekleri fetvası vermektedir (10).
6. Dünyanın en büyük İslam ülkesi olup, 240 milyonluk nüfusunun %85’i Müslüman olan Endonezya’da Ulaştırma Bakanlığı Sivil Havacılık Direktörlüğü, 2012 yılında yaptığı bir tamimle orucun sağlık, performans ve kazalara
etkileri konusunda bir dizi uyarı ve tavsiyelerde bulunmuştur. Bu yazıda, genel bilimsel doğrular olarak orucun;
uyanıklık azalması, yorgunluk artışı, huzursuzluk, mizaç değişimi, bellek sorunları ve sonuçta iş performansında
azalma yapabileceği vurgulanmıştır. Orucun metabolizmaya olumlu etkileri bağlamında, HDL kolesterolü arttırıp
LDL’yi azalttığı için kalp hastalığı riskini düşürücü etkisi olduğu, bazı kişilerde oruçlu olmanın performansı azaltmadığı, tersine inanç ve itikadın performans artışı yarattığı da öne sürülmüştür. Keza 2009-2012 yılları arasında
meydana gelen uçuş olayı ve kazalarının hiçbirinde oruç ilintisi bulunmadığı da olumlu bir bulgu olarak zikredilmiştir (11).
Diğer taraftan Endonezya Dini Ulema Konseyi, Bakara suresinin 184. ve 185. ayetlerine atıfta
bulunarak; İslam dininde hastalık ve seyahat gibi durumlar için orucun kaza edilmesine izin
verildiği; pilotların uçuş görevi olduğu zamanlarda oruç tutmayabilecekleri (erteleyebilecekleri)
kanaati duyurulmuştur. Endonezya Sivil Havacılık Genel Direktörlüğü’nün (DGCA) 2010 yılı
Emniyet Genelgesinde;
- Orucun insan performansını etkilediği,
- Bu konuda endüstride farkındalık yaratılması için eğitim çalışmaları yapılacağı,
- Bunun sadece uçuş ekiplerini değil, emniyetle ilgili diğer personeli de ilgilendirdiği,
- Emniyetle ilgili olumsuz bir durum zuhur ettiğinde orucun bozulabileceği... yazılmıştır.
Skytrex ödüllü bölgesel havayolu şirketi Garuda Indonesia da aynı prensipleri içeren bir genelge yayınlamıştır
(11). Fas Havayolları da geçen sene bir tamim yayınlayarak; Ramazan ayında sadece “sabah erken saatlerde,
varış süresi kısa olan bazı kısa mesafeli görevlerin tolere edilebileceğini ve sorumluluğun kaptanlarda olduğunu”
duyurmuştu. Endonezya ve Fas’ın tamimlerini görünce, insan “Hani Türkiye’mizde SHGM, DHMİ, THY, THK, Pegasus ve diğerlerinden gelen böyle bir mesaj?” diye sormaktan kendini alamıyor… Onlardan gelmeyen mesajı biz
verelim: İnsanın önce kendisinin doktoru olması ilkesindeki gibi, uçuş emniyeti konularında dışarıdan bir talimat
beklemeden, kişiler kendi inisiyatifleriyle görev günlerinde oruç tutmamalıdırlar. Uçuşu kazaya götürmektense,
orucu kazaya bırakmak en doğru yoldur.
Hazırlayan: Dr. Muzaffer Çetingüç (Bu yazı Airkule sitesinde Ramazan ayı boyunca yayında kalmıştır)
Kaynaklar:
1. Tolon M, Chernoff H. The effect of fasting during Ramadan on automobile accidents in Turkey. (http://micro5.ms