Havacılık Tıbbı Derneği - Bülten Sayı 21 | Page 27

2012 Aralık SAYI: 21 UÇUŞ KORKUSU TEDAVİ YÖNTEMLERİ: Bilişsel Davranışçı Terapi ile Sanal Gerçeklik Uygulamasının Karşılaştırılması Uçuş korkusu, nüfusun %13.2’sini etkileyen oldukça yaygın bir fobidir. Özellikle gelişmiş ülkelerde havayolunun çok önemli bir ulaşım ve taşımacılık sektörü haline gelmesinden itibaren, uçuş korkusunu gidermek üzere tedavi programları geliştirilmektedir. İçinde gevşeme, stres yönetimi, başa çıkma ve/veya bilişsel teknikler olan farklı tedavi protokolleri vardır. Araştırmalar göstermiştir ki, uçuş korkusu da dahil olmak üzere bir çok özgül fobinin en etkili tedavi şekli davranışçı terapidir. Tedavi uygulamalarının birçoğu, test uçuşları yoluyla maruz kalma (yüzleştirme) yöntemini ve uçuşla ilgili temel bilgilendirmeyi içermektedir. Bazı programlar, yüzleştirme tekniğini uçuş simülatörlerinde yapmaktadır. 1. Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) Etkinliği çeşitli araştırmalarla kanıtlanmıştır. Gerwen, Spinhoven ve van Dyck (2005) yaptıkları bir çalışmada 150 kişiyi; Kontrol grubu, BDT uygulanan grup ve sadece davranışçı tedavi uygulanan grup olmak üzere 3 gruba ayırmışlardır. İki gruptaki tedavilerin kontrol grubundakilere kıyasla daha etkili olduğu bulunmuştur. 2. Sanal Gerçeklik Uygulaması (Virtual Reality Exposure - VRE). Bu teknikte, sanki gerçek bir uçuştaymış gibi, görsel ve diğer algıları gerçek gibi hissettiren bilgisayar donanımları ve aletlerin olduğu bir ortam yaratılarak, kişi gerçek kaygıyı yaratan uyaranlarla değil, kopyalarıyla yüzleştirilirler. Bu yöntem, gerçek uyaranla yüzleştirme tekniğine bir alternatif oluşturarak davranışçı tedavinin değiştirilmiş bir şekli haline gelmiştir. Sanal gerçeklik uygulamasının (VRE) avantajları çoktur ve etkili bir tedavi yöntemidir; uçuşun bütün öğeleri terapistin ofisinde sınırsız bir şekilde tekrarlanabilir ve farklı hava koşulları (örn: fırtına) kısa sürede yaratılabilir. Hatta farklı türdeki fobilerin kombine tedavisi bile kolaylıkla yönetilebilir. Bu önemli bir avantajdır, çünkü uçuş korkusu heterojenik bir problemdir, yani birden fazla boyutu vardır. Sanal gerçeklik uygulamasının etkinliğini gösteren birçok klinik çalışmada oldukça olumlu sonuçlar elde edilmiştir. Ancak VRE ile standart bilişsel davranışçı terapiyi karşılaştıran bir çalışma henüz yapılmamıştır. 3. Bibliyoterapi (BİB) Çeşitli özgül fobiler üzerindeki etkinliği araştırılmış, ancak henüz uçuş korkusunun tedavisindeki etkinliği araştırılmamıştır. Newman ve ark. BİB’in okuma ve pratik yapma yoluyla kendi kendine yardım rehberi olarak özgül fobilerin tedavisinde (bir terapistin yardımı olmaksızın da) etkili olduğunu ortaya koymuşlardır. Bu çalışmanın amacı, bireysel olarak biçimlendirilmemiş VRE