Havacılık Tıbbı Derneği - Bülten Sayı 21 | Page 18

2012

Aralık

SAYI: 21

HAVACILIKTA KARAR VERME
Karar verme, eldeki tüm bilgilerin dikkate alınarak durumun
kavranması, alternatif eylem biçimlerinin ve getireceği sonuçların gözden geçirilmesi ve sonunda uygun eylemin seçilerek
uygulanmasıdır. Kararsız insanlar bile günlük yaşamda farkında olarak veya olmayarak pek çok kararlar vermek zorundadırlar. Hangi kıyafetin giyileceği, ne yeneceği, hangi sinemaya
gidileceği gibi günlük rutinlerden; iş ve eş seçimi, sağlığa uygun veya uygunsuz davranma, yasal veya yasadışı, etik veya
etik dışı davranmaya kadar yüzlerce kararlar da kişi tarafından
verilecektir. Karar verme konusundaki tutumlar dört başlıkta
toplanabilir:
a) Doğal yetenekleriyle yerinde, zamanında ve doğru karar
verenler,
b) Başkalarının fikirlerinden de yararlanarak, düşünüp taşınarak isabetli kararlar verenler,
c) İyi kararlar verdiği zannı ve kibiriyle yanlışa düşenler,
d) Başkalarının onayı olmadan hiçbir karar veremeyenler...

durumunu dikkate almak zorundadır. Yalnız uçan bir pilotun
mu, yoksa böylesine çoklu değişkeni hesaba katması gereken
yolcu uçağı kaptanının mı daha zorda olduğu ise tartışmaya
açıktır.

Karar vermeyi güçleştiren etkenler

Karar verme anında zorluk yaratan, pilotun dikkatini ve performansını azaltan, sonuçta karar verme yetisini bozan etkenlerden bazıları şunlardır:
1.Sınırlı zaman: Kritik durumlarda karar vermek için bazen
çok fazla zaman yoktur; doğru bir karar bile GEÇ alınmışsa,
yanlış bir karardan farkı yoktur,
2.Sınırlı bilgi: Acil karar verme durumunda bilgi akışı yetersizse yanlış karara düşme olasılığı artar,
3.Olumsuz koşullar: Uçuş alet ve göstergelerinin bozukluğu,
çevresel koşulların kötülüğü, iletişim yetersizliği ve ekip hataları sağlıklı karar vermeyi engeller,
4.Prosedürler: Uyulması zorunlu yönergeler, çeklistler ve kurum politikaları, karar sürecini uzatır,
5.Fizik ve fizyolojik problemler: Yorgunluk, uykusuzluk, açlık,
susuzluk, ısı, nem, ışık, titreşim, gürültü, oksijen gibi fiziksel
ve fizyolojik unsurlar, hastalıklar vs. karar vericiyi zorlar,
6.Psikolojik durum: Motivasyon düşüklüğü, stres, heyecan,
panik, korku, önyargı, hırs, takıntı, yanlış alışkanlık ve tutumlar... doğru karar vermeyi olumsuz etkiler.

Bilgisayarların karar verici olarak kullanımı

Bir doktorun hastasına A veya B teşhisini koyması, arkadan da
C veya D tedavisini uygulaması, o hasta için yaşamsal öne B