Post-editing nedir ? Öncelikle güzel bir iş yaptığınızı belirterek ve davetiniz için teşekkür ederek başlamak istiyorum .
Bu kavramı açıklamadan önce kısaca çevirinin geçmişine bakmak lazım . Zira post-editing kavramı nispeten son zamanlarda çeviri sürecini açıklayan önemli bileşenlerden biri haline geldi . Bundan yıllar önce çevirinin tanımı basitçe dilsel bir aktarım şeklinde açıklanmaktayken kültürel dönüşün yaşanmasıyla çeviri , dilsel olduğu kadar kültürel bir aktarım şeklinde de ele alınmaya başlandı . Bu tanımlama , özellikle son otuz yıldır revaçtayken çeviribilimin disiplinlerarası özelliğini farklı bilim dallarıyla kurduğu ilişkiler bakımından geliştirmesiyle artık yeterli görünmemekte . Zira bundan 50 yıl önce James Holmes ’ un Çeviribilimin Adı ve Doğası adlı ( 1972 ) bildirisiyle özerk bir disiplin haline gelen çeviribilim , ilk yıllarında ve sonraki yıllarda dil bilim , edebiyat bilim , kültür bilim , sosyal bilimler vb . alanlarla kurduğu ilişkiler bakımından ele alınmaktaydı . “ Günümüzde ise çeviribilim ; bilgisayar teknolojileri , bilgisayar mühendisliği , kodlama , veri madenciliği ” vb . alanlarla da ilişki içerisine girmeye başlamıştır .” demek yanlış olmayacaktır . Bu yeniliklerle çeviri olgusu artık teknolojik bir dönüş de yaşamaktadır . Post-editing kavramı bu dönüşle birlikte popüler hale gelmiş bir kavram olup “ editing ” ( düzeltme ) kavramından farklıdır .
Post-editing kavramını , çeviribilim literatürüne baktığımızda Türkçeye “ son düzenleme ” ya da “ son biçimleme ” şeklinde aktarabiliriz . Zira “ post ” kavramı “ son ” anlamına gelmektedir . O halde post-editing , makine çevirisinin veya makine çevirisi sistemlerinin ürettiği çeviri çıktısının ( ham çeviri ), insansı hale getirilmesi için bir uzman çevirmen veya dil bilen bir kişi tarafından hafif ya da tam düzeyde düzenlenmesi işlemidir . Bu şekilde yapılan düzenlemeyle çeviri , erek kitlenin beklentilerine uygun hale getirilerek mekanik bir aktarımdan kurtarılmakta ve akıcı bir çeviri metin üretilebilmektedir .
Post-editing genellikle “ hızlı üret , çabuk tüket ” ( kullanmalık metinlerin ) mottosuyla hazırlanan metinlerde uygulanmaktadır . Söz gelimi teknik metinler ( kullanma kılavuzları , ilaç prospektüsleri ) kullanmalık metinler kategorisinde değerlendirilebilir .
Post-editing ne zaman yapılır ve çeviri sürecindeki yeri nedir ?
Post-editing kavramı , makine çevirisi çıktılarına uygulanmaktadır . Genellikle üretkenlik temelli metinlerin çevirisinde yani yukarıda da belirttiğim gibi “ hızlı üret , çabuk tüket ” niteliğindeki metinlerin çevirisinde uygulanan bir işlemdir .
Post-editing işlemi yerelleştirme endüstrisi gibi alanlarda sık sık uygulanmaktadır . Çeviri süreci açısından değerlendirilirse “ kullanmalık ” metinlerin çevirisi söz konusu olduğunda çevirmenin bundan böyle tek görevinin çeviri yapmak olmadığı , makine çevirisi tarafından üretilen metinlerin düzeltilmesinin de çevirmenlik mesleğinin bir parçası haline geldiği ifade edilebilir . Bu işlem dil bilen bir uzman tarafından uygulanabilse de bu işin eğitimini almış veya deneyimli bir çevirmen tarafından yapılması daha sağlıklı görünmektedir . Zira eğitim almış , çeviri edinci bileşenlerini bilen , kuram ve yaklaşımlara hâkim , tecrübeli bir çevirmen erek kitleye nasıl uygun bir çeviri metin üreteceğini bilen bir uzmandır .
16