SAYI: 2 (Haziran 2019)
PEKİ NEDİR BU EKSEN EĞİKLİĞİ?
Ozan İLTER 1
Hemen herkesin lise yıllarındaki coğrafya derslerinden anımsadığı bir kavram, eksen
eğikliği… Çok kişinin aklında 23 27’’lık bir açı ve mevsimlerin oluşumu kalmıştır.
Ancak es geçilen o kadar çok nokta var ki…
Neden var eksen eğikliği, sadece Dünya’da mı var? Jüpiter, Mars, diğer gezegenler?..
Hiç mi değişmez ve tabii uzun vadede çevreye, insana etkileri neler?..
Eksen eğikliğinin hikayesini anlamak için Dünya’nın emekleme dönemlerine gitmek
gerekir. Ve o dönemlerde Dünya’nın artık olmayan ikiziyle tanışmak gerekir.
Onun adı Theia…
Yunan mitolojisinde tanrıça anlamına geliyor ki gerçekten de öyle. O olmasa eksen
eğikliği, mevsimler ve hatta bugünkü biyoçeşitlilik olmayacaktı.
Dönelim konumuza…
Theia’nın, Dünya’nın ilk oluşum aşamalarında Dünya’nın ikizi olduğuna ve daha sonra
yaşanan bir çarpışmayla, eksen eğikliğine yol açtığına inanılıyor. Öyle ki Dünya
çekirdeğinin olması gerekenden çok büyük oluşunu bu teori destekliyor, çünkü
çarpışma sırasında iki gezegenin manto ve çekirdeklerinin birleştiği düşünülüyor.
Ay ve eksen eğikliğini oluşturduğu düşünülen çarpışma (Giant-İmpact Hypothesis)
https://bookofresearch.wordpress.com/2015/02/15/hypothetical-theias-collision-with-early-earth-and-the-
formation-of-our-moon/
1
Özel Karşıyaka Örnekköy Uğur Anadolu Lisesi Coğrafya Öğretmeni
Coğrafya Eğitimi Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
geoCED
www.geoced.org
32
Coğrafya Eğitimi Derneği
www.tceder.org