SAYI: 1
YEMEK KÜLTÜRÜNDE COĞRAFYANIN İZLERİ
Gürhan CANDAN 1
İnsanların da tüm canlılar gibi yaşamak için beslenmek zorunda oldukları bir gerçektir. Bu
ihtiyaç, atalarımızın, insanlık tarihinin önemli bir kısmında avcı-toplayıcı bir yaşam
sürmesine neden olmuştur. Bu dönem, insanın yalnızca hayatta kalabilmek için ve hatta
genellikle ne işe yaradığını ve ne olduğunu bilmeden yediği, tek amacının hayatta kalmak
olduğu dönemdir (Düzgün, ve Özkaya, 2005:41-47). Avcı- toplayıcı insan, zaman içinde
yerleşik yaşama geçerek ihtiyaç duyduğu besinleri belirli ölçüde ve kademeli olarak kendisi
üretmeye başlamıştır. Bu süreçte beslediği ve avladığı hayvanları, ürettiği ve topladığı gıda
maddelerini depolamayı, korumayı ve pişirmeyi öğrenmiş, onların farklı şekillerde
tüketilebileceğini keşfetmiştir. Nihayetinde besin üreticiliği çoğu yerde avcı-toplayıcılığın
yerini almıştır (Kottak, 2008:285. Aktaran: Beşirli, 2010:161).
Toprağa kök salan insan ve onun meydana getirdiği medeniyetler, köksaldıkları coğrafyadan
fazlasıyla etkilenmeye ve ondan yararlanmaya başlamıştır. Farklı fiziki koşullar,flora ve
fauna, toplumların yaşam biçimlerinin şekillenmesinde rol oynamıştır. Bu “yaşam
biçimlerinden” biri de yeme içme alışkanlıklarıdır. Kuşkusuz yaşanılan çevre ve onun
unsurları, yeme içme alışkanlıklarının oluşmasında büyük bir etkendir. Sözgelimi Coğrafi
Keşifler’den önce Avrupalı köylüler büyük olasılıkla kassava, pomeloya da ejder meyvesi
gibi yiyecekleri hiç görmemişler veya tatmamışlardır. Ya da tropikal kuşağın yerlileri büyük
olasılıkla enginar ya da kerevizi hiç tüketmemiştir. Yani insan uzunca bir süre, yalnızca içinde
bulunduğu coğrafyanın nimetleri ile bütünleşik bir hayat sürmüştür. Dünya’nın çeşitli
yerlerine yayılan topluluklar, bulundukları bölgelerle özdeşleşmiş yeme-içme alışkanlıkları
geliştirmiş, bunlar zamanla o toplumların kültürel desenlerine ait birer motife dönüşmüştür.
GELİŞİM - ETKİLEŞİM
Bir kültürün yeme alışkanlıklarıöncelikle onu elde edebileceği doğal kaynaklar tarafından
belirlenmektedir(Tez, 2015:9. Aktaran: Yılmaz ve Önçel, 2018).Yemek kültürü bu nedenle
coğrafyadan coğrafyaya değişen bir olgudur(Çetin,2006:17.Aktaran:Yılmaz ve Önçel, 2018).
• Orta kuşağın yüksek enlemlere yakın kesimlerinde düşük sıcaklık koşullarına sağladıkları
uyum nedeniyle tahıllar, kökler, balık, av etleri, sığır yaygındır.
1
Uğur Okulları Coğrafya Ege-Akdeniz Bölge Sorumlusu
Coğrafya Eğitimi Derneği Yönetim Kurulu Üyesi
geoCED
www.geoced.org
19
Coğrafya Eğitimi Derneği
www.tceder.org