Fundamento de Esperanto česky 1 | Page 43

Česky – 1905 Fundamento de Esperanto, 2014 Základ esperanta

Jestliže potřebuje použít předložku a smysl nám neukazuje, jakou předložku použít, tehdy můžeme použít společnou( neurčitou) předložku „ je“. Ale je dobré používat slovo „ je“ jak možno co nejméně. Namísto slova „ je“ můžeme také použít akuzativ bez předložky.— Směju se na( je) jeho naivitu( nebo směju se pro jeho naivitu, nebo: směju se „ lian naivecon“ = koho co: jeho naivitu).— Na posledy ho vidím u tebe( nebo: „ la lastan fojon“ = koho co: poslední krát).— Cestoval jsem dva dny a jednu noc.— Teskním po mém ztraceném štěstí( nebo koho co: mé ztracené štěstí).— Z řečeného pravidla následuje, že jesliže o nějakém slovese nevíme, zda požaduje za sebou akuzativ( tj. zda je aktivní) anebo ne, můžeme vždy použít akuzativ. Například, můžeme říci „ obei al la patro“ a „ obei la patron“= uposlechnout otci( 3. pád) anebo uposlechnout otce( 4. pád)( místo „ obei je la patro“). Ale nepoužíváme akuzativ tehdy, kdy jasnost smyslu toto zakazuje; například: můžeme říci( ve 3. pádu) „ odpustit nepříteli“ a( ve 4. pádu) „ odpustit nepřítele“, ale musíme vždy říci „ pardoni al la malamiko lian kulpon“ = odpustit nepříteli jeho vinu.

§ 30 Nějaký, z nějakého důvodu, někdy, někde, nějak, něčí, něco, trochu, někdo.

Ia, ial, iam, ie, iel, ies, io, iom, iu.— La montritajn naŭ vortojn ni konsilas bone ellerni, ĉar el ili ĉiu povas jam fari al si grandan serion da aliaj pronomoj kaj adverboj. Se ni aldonas al ili la literon „ k“, ni ricevas vortojn demandajn aŭ rilatajn: kia, kial, kiam, kie, kiel, kies, kio, kiom, kiu. Se ni aldonas la literon „ t“, ni ricevas vortojn montrajn: tia, tial, tiam, tie, tiel, ties, tio, tiom, tiu. Aldonante la literon „ ĉ“, ni ricevas vortojn komunajn: ĉia, ĉial, ĉiam, ĉie, ĉiel, ĉies, ĉio, ĉiom, ĉiu. Aldonante la prefikson „ nen“, ni ricevas vortojn neajn: nenia, nenial, neniam, nenie, neniel, nenies, nenio, neniom, neniu. Aldonante al la vortoj montraj la vorton „ ĉi“, ni ricevas montron pli proksiman; ekzemple: tiu( pli malproksima), tiu ĉi( aŭ ĉi tiu)( pli proksima); tie( malproksime), tie ĉi aŭ ĉi tie( proksime). Aldonante al la vortoj demandaj la vorton „ ajn“, ni ricevas vortojn sendiferencajn: kia ajn, kial ajn, kiam ajn, kie ajn, kiel ajn, kies ajn, kio ajn, kiom ajn, kiu ajn. Ekster tio el la diritaj vortoj ni povas ankoraŭ fari aliajn vortojn, per helpo de gramatikaj finiĝoj kaj aliaj vortoj( sufiksoj); ekzemple: tiama, ĉiama, kioma, tiea, ĉi-tiea, tieulo, tiamulo k. t. p.(= kaj tiel plu).

série, řada serio série series Reihe рядъ, серія serya zájmeno pronomo pronom pronoun Fürwort мѣстоименіе zaimek příslovce adverbo adverbe adverb Nebenwort нарѣчіе przysłówek

písmeno litero lettre( de l’ alphabet)