Ïåäàãîãèêà
бұл оқушыларға өз бетімен немесе бірлескен түрде шығармашылық жұмыспен шұғылдануға , ізденуге , өз жұмысының нәтижесін көріп , өз өзіне сын көзбен қарауына және жеткен жетістігінен ләззат алуға мүмкіндік береді . Ол үшін мұғалім өткізетін сабағының түрін дұрыс таңдай білуі қажет .
Қазақ тілі мен қазақ әдебиеті пәнін оқытуда да ақпараттық технологияларды қолданудың мүмкіндіктері өте мол . Мәселен , 5-сыныпта әдебиетпен танысу халық ауыз әдебиетінен басталады . Бұл блокта оқушылар тұрмыс-салт жырлары , мақал - мәтелдер , ертегілер сияқты ауз әдебиеті үлгілерімен танысады . Оқушылардың мақалдарды түсініп , есте сақтауын қамтамасыз ету мақсатында интерактивті тақтаның көмегі зор . Мұғалім тақтаның сурет салу редакторы арқылы тақтада мақалдарды ребус түрінде береді , оқушылар сол ребусты шешеді . Келесі сабаққа өздері де ребус ойлап тауып , тақтаға салып , басқа оқушылардың шешуін сұрайды . Поэзияға тоқталатын болсақ , бұнда да ақпараттық технологиялардың да алар орны зор . Оқушыларға әуелі слайд көрсету арқылы өлең авторының өмір жолымен таныстырып , осы өлеңнің шығу тарихына ерекше тоқталып , мазмұнын меңгертіп , электронды оқулықта берілген әр түрлі интерактивті тапсырмаларды орындатамын . Жоғары сыныптарда роман , әңгімелерді оқыту үлкен қиыншылықтарға әкеп соғады , себебі балалар кітап оқып отырғаннан компьютерде көбірек отырғанын қалайды . Осы мәселенің шешуін де ақпараттық технологиялар көмегімен табуға болады . Мәселен , романды оқуға екі немесе үш сағат берілсе , білімді бекіту сабағында электронды оқулық бойынша тест және т . б . бақылау түрлерін өткізу , оқушылармен пікірталас жүргізуге болады . Үй тапсырмасы ретінде шығармашылық топ құрып , соларға осы роман немесе әңгімеден үзіндіні кино қылып түсіріп , келесі сабақта интерактивті тақта арқылы сол киноны сыныпқа көрсетуге болады . Міне , осындай ақпарат құралдарының көмегімен сабаққа қатысу белсенділігі төмен оқушылардың да қызығушылығын арттыруға болады . Қазақ әдебиеті сабақтарында ақпараттық технология келесі жұмыс түрінде де қолданысын табады . Бұл оқушылардың аса шығармашылығын талап ететін жоба жұмысы . Бұл жұмыс түрін жүргізгенде оқушылар техникалық құралдарды қолдану арқылы жобасын дайындайды . Мәселен , сабақта ақын-жазушының шығармашылығымен танысу үшін арнайы топ құрылып , тақырып бойынша терең мағлұмат жинап , онымен бүкіл сыныпты таныстыру мақсатында балалар мұражай қызметшілеріне , белгілі әдебиетші , тарихшыларға барып сұхбат алып , тақырыпқа байланысты материалдарды суретке түсіріп , жалпы толық бейнематериал жинақтайды . Жиналған мағлұматтарды компьютер арқылы өңдеп , қысқаша деректі фильм етіп шығарады . Содан соң бұл фильмді сабақ үстінде сынып назарына ұсынады . Осындай өзгеше жұмыс түрлерін өткізу арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытуға , олардың пәнге деген қызығушылығын оятуға , дарынды тұлғаны қалыптастыруға әбден болады .
Қазақ тілі сабағында логикалық жүйеге құрылған бағдарламаларды пайдалану арқылы өтілген тақырыптардан қайталау , пысықтау , мәтінді оқыту барысында талдау сияқты тапсырмаларды орындатуға болады . Фонетиканы , морфологяны оқытуда компьютерді пайдаланудың өз реті болады . Мысалы , 1 . Қазақ тілі фонетикасын оқыту барысында сөздегі не сөйлемдегі дауысты , дауыссыз дыбыстар санын ДЭЕМ -да анықтаудың бағдарламасын іздеп табады . 2 . Сөз құрамында керекті әріпті табу бағдарламасын құр деп тапсырма беруге болады . 3 . Тест арқылы тапсырманы сұрау , оған дұрыс жауап алу арқылы оқушы білімін
¹ 7-8 ( 14 ) 2016 бағалауға болады .
Қазақ тілі мен әдебиет жиі кездесетін сөздер мен сирек кездесетін сөздерді анықтауға жұмыс жасатамын . Мысалы , оқушыларға адамның ой сипаттарын қатыстырып " Досымның портреті ", " Менің көршім " сияқты шығармашылыққа бағытталған тапсырмалар беремін . Жұмыстарын тексере отырып , нәтижесінде оқушылар көркем әдеби тілде өз ойын ұшқыр жеткізуге дағдыланады .
Соңынан мұндай тапсырмаларды оқушылар біріненбірі о қу арқыл ы кө ркем әдебиет тіл ін кеңінен меңгереді .
Жаңа ақпараттық технологияның басты тиімділігі - бұл мұғалімге қазақ тілі мен әдебиет сабақтарындағы оқу үрдісін түбегейлі өзгертуге , оқытудағы пәнаралық байланысты күшейте отырып , оқушылардың дүниетанымдарын кеңейтуге және қабілеттерін көре біліп , оны дамытуға толық жағдай жасауы . Сабақта компьютерді пайдаланудың тиімділігін былай саралап көрсетуге болады .
1 . Оқушы мен мұғалімнің позитивтік оң қатынаста болуына ықпал етеді . Олай дейтініміз , оқушылар компьютермен тікелей қатысты болғандықтан өзін еркін сезінеді .
2 . Компьютермен жұмыс барысында оқушылардың белсенділік , жауапкершілік және өзіндік шығармашылық қабілеттері қалыптасады . Оқушы өз бетінше еңбектенеді . Өз еңбегінің нәтижесін көреді . Өзінөзі қадағалауға мүмкіншілік туады . Тапсырмаларды мұғалімнің көмегінсіз орындайды . Сол арқылы ойлау және есте сақтау қабілеттері дамиды . 3 . Берілетін материал бірсарынды болып , тек мұғалім ғана сөйлейтін болса , балалар тез шаршап қалады да , сабақ сәтсіз аяқталады . Осындай көңілсіз жағдайларды болдырмау үшін қазақ тілі мен әдебиет сабағында компьютер арқылы оқушылардың белсенділігін арттыратын элементтер қолданылады . Мысалы , СТО стратегияларын , дидактикалық үлестірмелер , түрлі ребустар , суреттермен жұмыс кроссвордтарды жатқызуға болады . Ақпараттық технологияның мұғалім жұмысына ең тиімдісі - оқушылардың білім олқылықтарына үнемі зерттеу жасап , түзету жұмыстарын жүргізуге пайдасы бар .
Қазіргі заманның даму қарқыны мұғалімдерден шығ армашылы ғын жаңаша , ғылы ми-зерттеу бағыты нда құруды талап етеді . Сонд ықтан , Х ХІ ғасырдың информатика ғасыры , яғни ақпараттандыру технол огиясы дамы ған заманд а мемлекетіміздің болашағы - жас ұрпаққа заман талабына сай білім беріп , жан-жақты дамуына ықпал ету мұғалімнен шығармашылық ізденісті , үлкен сұранысты талап етеді .
Компьютер және ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту процесі оқушының жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырып , оларды жүйелік байланыстар мен заңдылықтарды табуға итеріп , нәтижесінде - өздерінің кәсіби потенциалдарының қалыптасуына жол ашады .
Бүгінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы оқушылардың ойлау қабілетін қалыптастыратын және компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары деп есептейміз .
Қорыта келе , білім беру технологияларын пайдаланусапалы білім негізі . Қазіргі заман талабына сай саналы да , сапалы жеке тұлғаны тәрбиелеп шығару , мұғалімдердің басты міндеттерінің бірі . Сондықтан оқу үрдісін технологияландыру нәтижесінде , бүгінгі таңда әрбір мұғалім өз сабағын жаңа оқыту технологиясымен жүргізеді . Озат тәжірибелі ұстаздардың тәжірибелерінен білім беру технологиялары өз нәтижелерін беруде . Сонымен , білім беру технологияларының бүгінгі таңда
49