EURASIAN EDUCATION №3 2015 | Page 31

LINGUISTICS ¹ 3 ( 3 ) 2015

DOÇ . DR . NERGIS BIRAY

Pamukkale Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Çağdaş Türk Lehçeleri ve Edebiyatları Bölümü Öğretim üyesi

UZM . ASSEM KASSYMOVA

Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Dili ve Edebiyatı Anabilim Dalı Doktora öğrencisi

Мақалада қазақ және түрік тіл біліміндегі терминдерге салыстырмалы талдау жасалынған . Авторлар қазақ және түрік тіліндегі лингвистикалық зерттеулерде кездесетін терминдерді морфологиялық , фонетикалық , лексикалық тұрғыдан сараптай отырып кесте ретінде берген .

В статье дается сравнительный анализ терминов казахского и турецкого языкознаний . Авторы представили в виде таблицы термины , встречающиеся в лингвистических исследованиях на обеих языках , с подробным морфологическим , фонетическим и лексическим анализом .

The article considers a comparative analysis of the terms of the Kazakh and Turkish linguistics . The authors presented the terms in the table form that occur in linguistic studies in the both languages , with a detailed morphological , phonetic and lexical analysis .

GİRİŞ Özellikle dil alanında , dilin farklı sahaları üzerinde çalışmalar yapanların karşılaştıkları en büyük problem , terimlerin anlaşılamaması veya bilinmemesidir . Türk lehçeleri üzerinde yapılan farklı çalışmalarda terimlerin farklı şekillerde aktarıldığı , bir ortaklığın olmadığı görülmektedir . Lehçeler arası dil bilgisi çalışmalarında bazı terimlerin birebir karşılığı bulunmadığı için yaşanan sıkıntılar dışında ilgili lehçenin teriminin anlamındaki farklılaşmalar ya da farklı anlaşılma sonucunda yapılan değişik aktarmalar da bu problemi artırmaktadır . Bugün bir çok lehçenin grameri Türkiye Türkçesine aktarılarak ilgilenenlerin bilhassa bu alanda öğretim gören öğrencilerin ve akademisyenlerin kullanımına sunulmuştur . Ama aynı ek veya kelime çeşidine her birinde terim karşılıkları farklı Türkçe kelimelerle veya terimlerle verilmektedir . Bu ayrılığın giderilmesi , Türk dünyasında , farklı lehçe alanlarında yazılmış olan terimlerin tespit edilmesi ve daha sonra ortak terimlerin oluşturulmaya çalışılması ile mümkün olacaktır . Ortak alfabe ve ortak dil konusundaki çalışmaların bir kısmını terimlerle ilgili konular oluşturmaktadır . Bu alanda Emine Gürsoy Naskali tarafından yazılmış olan “ Türk Dünyası Gramer Terimleri Kılavuzu ” ( 1997 ) nda 17 Türk lehçesinden temel sayılabilecek gramer terimleri karşılaştırmalı olarak verilmektedir . Eserde termlerin Rusça karşılıkları da yer almaktadır . Bu alandaki diğer eser ise Ülkü Çevik Şavk ’ a aittir . Diğer kaynağımız Onur Balcı ’ nın künyesini yukarıda verdiğimiz makalesi , Ekrem Ayan ’ ın “ Kazak Türkçesi ve Türkiye Türkçesinin Cümle Ögeleri Yönünden Karşılaştırılması ” makalesi , Nergis Biray ’ ın “ Türkiye Türkçesi ile Kazak Türkçesindeki Cümlelerin Çeşitleri Bakımından Karşılaştırılması Üzerine Bir Deneme ”; “ Kazak Türkçesinde Sınırlandırma İşlevli Dil Birlikleri Üzerine : gana , qana , tek , aq ”; “ Kazak Türkçesinde Modal Söz ”, “ Türkiye Türkçesi ile Kazak Türkçesindeki Kelime Grupları ve Sınıflandırılması Üzerine ”, “ Kazak Türkçesinde Enklitikler ”, “ Kazak Türkçesinde Ünlemler ”, “ Kazak Türkçesinde – mIs ”, “ Kazak Türkçesinde Yansımalı İkilemeler ” adlı makaleleridir .

KAZAK TÜRKÇESİNDEN TÜRKİYE TÜRKÇESİNE TERİMLER 1 . SES BİLGİSİ ( FONETİK / FONOLOGİYA ) İLE İLGİLİ TERİMLER

A akstenttuatsiya ses vurgusu assimilyatsiya benzeşme , asimilasyon

metatez , yer değiştirme , göçüşme

29