Bölüm
6-A
İDRAR SİSTEMİ
Systema Urinarium
BU BÖLÜMDE NELER ÖĞRENECEĞİZ
*
*
*
*
BÖBREKLER
ÜRETERLER
İDRAR KESESİ
ÜRETRA
GİRİŞ
İdrar sistemi (systema urinarium, organa urinaria)’nin asıl görevi, kanda erimiş halde bulunan
mineraller (Na, K vb.) ile suyun, atılım veya biriktirilmesinin selektif kontrolünü sağlayarak vücut iç
ortamının dengesini (homeostasis) korumaktır. Su ve mineral dengesine ilaveten, bir kısmı toksik
olan (örneğin üre vb.) metabolik artıklar da böbrekler yolu ile idrara geçirilerek vücut dışına atılır.
Böbrekler, homeostatik ödevini filtrasyon (süzme), resorpsiyon (geri emme) ve eksekresyon
(salgılama, dışarı atma) fonksiyonları ile gerçekleştirir.
İdrar sistemi, idrar üreten bir çift böbrek ile üreterler, idrar kesesi ve üretra’dan oluşur.
1. BÖBREKLER
Böbrekler (tekil Lat. ren, Gr. nephros), filtrasyon, resorpsiyon ve eksekresyon fonksiyonları
ile günde kendilerine gelen 1700 L kandan 2-2,5 L idrar oluşturduklarından “idrar üreten organ”
anlamında organa üropoetica olarak adlandırılır.
Sağlı-sollu bir çift organ olan böbrekler, peritonun arkasında, omurganın iki yanında karın arka
duvarına yaslanmış şekilde bulunurlar. İskelete göre, sağ böbrek T12-L3, sol böbrek T11-L2 düzeyde yer alır (Şekil 6-1).
Böbrekler fasulyeye benzer şekildedirler. Her böbreğin ön ve arka iki yüzü, konveks bir dış kenarı
ile konkav bir iç kenarı vardır. İç kenar (margo medialis)’da böbreğe girip-çıkan oluşumlar için dikine
bir yarık (hilum renale) bulunur. Hilum renale’den böbreğin içine doğru sinus renalis olarak adlandırılan bir boşluk uzanır. Hilum renale’deki yapılar, önden arkaya doğru v. renalis, a. renalis’in 2 - 3
dalı, pelvis renalis " üreter, a. renalis’in bir dalı (VAUA) şeklinde sıralanmıştır (Şekil 6-1).
Yetişkin bir kişide bir böbreğin ortalama ağırlığı 130-150 gr, boyutları ise 12x6x3 cm’dir.
Herbir böbrek, üç katmanlı bir destek ve örtü dokusu ile sarılmıştır:
1. Renal kapsül (capsula fibrosa) olarak adlandırılan ve böbrek dokusuna temas eden transparan iç örtü, sağlam ve genişleme yeteneği az bir fibröz doku katmanıdır. Böbreği dış enfeksiyonlara karşı korur.
2. Perirenal yağ kapsülü (capsula adiposa), orta katman olup capsula fibrosa’yı dıştan sarar.
Capsula adiposa, böbreğin darbelere karşı korunmasına yardım eder.
3. Perirenal fasya (fascia renalis), en dışta yer alan fibröz doku örtüsüdür. Perirenal fasya,
böbreğin normal pozisyonda durmasına yardım eder.
Böbreğin arkasında, perirenal fasyanın dışında olarak, pararenal yağ kapsülü (corpus adiposum pararenale) yer alır. Fascia renalis önden parietal periton ile sarılmıştır.
103