Bölüm
3
DOLAŞIM SİSTEMİ
Systema Circulatorium
BU BÖLÜMDE NELER ÖĞRENECEĞİZ
*
*
*
*
Kalp
Atardamarlar
Toplardamarlar
Lenfa sistemi
Lenf Düğümleri
Lenfa Damarları
Tonsillalar
Dalak
Timus
GİRİŞ
Dolaşım sistemi (systema circulatorium), içinde kan ve lenfa gibi sıvıların dolaştığı, kanallar
(damarlar, vasa) ile merkezi pompa organı olan kalp’ten oluşur. Tüm vücut bölümleri için bir taşıma
ve haberleşme ağı olarak görev yapan bu sistem sayesinde, sindirim sistemi ile alınan besin maddeleri, solunum sistemiyle alınan oksijen, iç salgılı bezler tarafından salgılanan hormonlar, vücut
hücre ve dokularına ulaşırken, hücrelerin vital aktiviteleri sonucu oluşan artık maddelerin böbrek,
akciğer ve deri gibi atılım organlarına iletilmesi de sağlanır.
İnsanlar ve diğer omurgalılarda damar sistemi, taşıdığı sıvının karakterine göre iki grupta ele
alınır. Bu iki grup, dolaşım sisteminin altsistemleri olarak ayrı ayrı adlandırılır.
a. İçinde kan (haema) taşıyan damarlar ile kanın dolaşımını sağlayan kalp (cor), kapalı bir
sistem olup systema cardiovasculare (kalp - damar sistemi) olarak adlandırılır.
b. İçinde lenf (lympha) taşıyan damarlar ile lenf düğümleri (lymphonodus, çoğul: lymphonodi),
dolaşım sisteminin ikinci alt sistemi olan systema lymphoideum (lenfatik sistem)’u oluştururlar.
I. KARDİOVASKULER SİSTEM
(Systema Cardiovasculare)
Kardiovaskuler sistem, kalp ve kan damarlarından oluşur. Bunları ayrı ayrı inceleyeceğiz.
1. KALP (cor)
Dolaşım sisteminin merkezi organı olan kalp (Gr. kardia, Lat. cor), içi boşluklu, muskuler bir
yapıda olup, bir emme-basma tulumba gibi çalışarak damarlardaki kanın hareketini sağlar. Kalp,
göğüs boşluğu içinde, alt mediastinum’un orta bölümünde, iki akciğer arasında perikard (pericardium) adı verilen torbanın içinde yer alır.
Tepesi aşağıda, tabanı yukarıda, hafif basılmış bir koni şeklinde olan kalp oblik olarak durur.
Kitlesinin 2/3’ü orta hattın solunda, 1/3’ü orta hattın sağında yer alır. Kalbin, erişkin bir erkekteki
uzunluğu 12 cm genişliği 9 cm kalınlığı (ön-arka çapı) 6 cm, ağırlığı 300 gr kadardır. Erişkin bir
kadında, boyutlar yarımşar cm kadar daha küçük, ağırlık ise 250 gr’dır.
53