Juniquera Temel Histoloji’nin
Önemli Özellikleri,
On Üçüncü Baskı:
• Otuz yılı aşkın süredir tıbbi histolojinin anlaşılmasında en yetkili, kapsamlı ve etkili yaklaşım olarak
tanınmaktadır.
• Hücre ve doku yapısı arasındaki ilişkiyi ve bunların insan vücudundaki işlevlerini açıklama özelliği
açısından rakipsizdir.
• Her başlık, en son araştırma ve gelişmelere göre güncellenmiştir.
• Her bölüme yeni eklenen Klinikle İlişkili Bilgi kısımları konuyla ilgili klinik bağlantıyı kurmaktadır.
İskelet Kası
İnce ve kalın filamanları oluşturan moleküller.
B Ö L Ü M
ŞEKİL 10–9
197
1 0
Kas Dokusu ■ İSKELET KASI
Kalın ve ince filamanları içeren miyofilamanlar, kas lifçiklerinde
demetler şeklinde düzenlenmiş kasılabilen protein dizilerinden
Sarkoplazma retikulumunun her bir T tübüle komşu karşılıklı kenarları genişleyerek terminal sarnıçları oluştururlar.
Uzamına alınmış TEM kesitlerinde, T tübülü ile sarkoplazma
retikulumunun buna iki tarafta eşlik eden yakın ilişkili iki küçük sarnıcının oluşturduğu bu kompleks triyad olarak bilinir
(Şekil 10-10b ve 10-11). Sarkoplazma retikulumu zarının depolarizasyonundan sonra bu sarnıçlarda yoğunlaşan kalsiyum
iyonu zardaki Ca+2 kanallarından kalın ve ince filamanların
çevresindeki sitoplazma içine bırakılır. Ca+2 troponine bağlanır ve aktin ve miyozin molekülleri arasındaki köprüleşmeyi
sağlar. Zarın depolarizasyonu sonlandığında sarkoplazma retikulumu Ca+2’u sarnıçlara geri gönderir, kasılma işlemi sonlanır. Triyad bileşenleri, yinelenen hücre zarı depolarizasyonlarını, kasılmayı tetikleyen serbest, sitoplazmik Ca+2 artışlarına
dönüştüren bir sinyal düzeneği oluşturmaktadır.
Kasılma Mekanizması
Kasılma sırasında, kalın ve ince filamanların boyunda değişiklik olmaz. Kasılma üst üste binen ince ve kalın filamanların her bir sarkomerde birinin diğeri üzerinde kaymasıyla
sonuçlanır. Kasılma sinir-kas bağlantılarında (SKB) aksiyon
oluşmaktadır. (a) Kalın miyofilamanlarda 200-500 miyozin
molekülü bulunur. (b) Bir ince filaman F-aktin, tropomiyozin ve
troponin içermektedir.
potansiyeli sinapsa ulaştığında uyarılır ve sarkoplazma retikulumundan Ca+2 salımını tetikleyecek biçimde T tübül boyunca iletilir. Şekil 10-11’de kas kasılmasındaki temel moleküler
olaylar özetlenmektedir.
Dinlenme halindeki kasta, miyozin başları G-aktine bağlanamaz çünkü bağlanma bölgeleri F-aktin filamanları üzerindeki troponin-tropomiyozin kompleksi ile örtülmüş durumdadır. Sinir uyarımı sonucunda sitoplazmaya bırakılan
+2
Ca iyonları troponine bağlanır, onun biçimini değiştirir ve
F-aktin üzerinde hareket eden tropomiyozin, miyozinin bağlanacağı aktif bölgeleri açığa çıkararak karşılıklı köprü oluşturulmasına olanak sağlar. Aktine bağlanan miyozinin yerinde
veya pozisyonunda değişiklik meydana gelir, ince filamanlar
Z diskinden A bandı içine doğru daha ileriye çekilirler. Yer
değiştirme ve aktinin çekilmesi için gereken enerji miyozin
başına bağlı ATP’nin hidrolizi ile sağlanır ardından miyozin
başka bir ATP’ye bağlanır ve aktin ayrılır. Ca+2 ve ATP varlığı devam ettikçe bu bağlanma-hareket etme-ayrılma olayları
tekrarlayan bir döngüyle meydana gelmektedir, he ȁ