B Ö L Ü M
Histoloji ve Çalışma
Yöntemleri
DOKULARIN HAZIRLANMASI
Tespit
Gömme ve Kesit Alma
Boyama
IŞIK MİKROSKOBU
Aydınlık-Alan Mikroskobu
Floresan Mikroskop
Faz-Kontrast Mikroskop
Konfokal Mikroskop
Polarize (Kutuplaştırıcı) Işık Mikroskobu
ELEKTRON MİKROSKOBU
Transmisyon (geçirimli) Elektron Mikroskobu
Taramalı Elektron Mikroskobu
1
2
3
3
5
5
6
7
7
8
8
9
10
Histoloji (Yun. histo, zar ya da doku + logos, bilim) vücut dokularını ve bu dokuların organları oluşturacak şekilde nasıl
düzenlendiğini araştıran bilimdir. Yunanca’daki histo kökü
“doku” ya da “ağ olarak anılabilir; dokular genellikle hücreli
ya da hücresiz zarsı tabakalar içeren örülmüş iplikçikler ve lifler şeklindeki ağlardan oluştuğundan, her iki sözcük te anlam
olarak doğrudur. Histoloji doku biyolojisinin her yönüyle ilgilidir. Ağırlıklı olarak hücrelerin yapısına ve her organa özgü
işlevleri yeterli düzeyde gerçekleştirmeye yönelik düzenlenişine odaklanmaktadır.
Dokularda birbiriyle etkileşim halinde iki bileşen bulunur: bunlar hücreler ve hücre dışı ara maddedir. Hücre dışı
ara madde kolajen lifçikleri ve bazal zarlar gibi, çoğu karmaşık yapılar oluşturan çeşitli makromoleküllerden oluşur. Hücre dışı madde hücrelere ve hücrelere besin taşıyan sıvıya katkı
sağlar, katabolitleri ve salgı ürünlerini uzaklaştırır. Hücre dışı
ara madde hücreler tarafından üretilir ve bazen de ara maddedeki moleküller tarafından kontrol edilir. Hücreler ve ara
madde kapsamlı bir etkileşim sergiler. Ara maddede bulunan
birçok molekül hücreler tarafından tanınmakta ve hücre yüzeyindeki reseptörlere bağlanmaktadır. Bu reseptörlerin çoğu
hücre zarını boydan boya kat eden ve hücre içindeki yapı bileşenlerine bağlanan moleküllerdir. Bu yüzden hücrelerle, hücre dışı ara madde birlikte işlev gören ve uyaranlara ve baskılayıcılara birlikte yanıt veren bir bütün oluşturur.
Temel dokular birkaç çeşit hücreden ve tipik olarak hücrelerle hücre dışı matriks arasındaki özgül ilişkilerden oluşur.
OTORADYOGRAFİ
10
HÜCRE VE DOKU KÜLTÜRÜ
10
ENZİM HİSTOKİMYASI
11
ÖZGÜL MOLEKÜLLERİN GÖRÜNTÜLENMESİ
İmmünohistokimya
Hibridizasyon Teknikleri
DOKU KESİTLERİNDE GÖRÜLEN
YAPILARIN YORUMU
12
13
15
ÖNEMLİ NOKTALARIN ÖZETİ
17
16
Bu tipik ilişkiler öğrencilerin doku tiplerini tanımasını kolaylaştırır. Organlar birkaç dokunun düzenli bir biçimde bir araya gelmesiyle oluşur ve dokuların hatasız bir biçimde bir araya gelmesi her organın ve organizmanın bir bütün olarak işlev görmesini sağlar.
Hücrelerin ve ara madde bileşenlerinin boyutunun küçük
olması histolojiyi mikroskop kullanımına bağımlı kılmaktadır. Biyokimya, moleküler biyoloji, fizyoloji, immünoloji ve
patoloji gibi bilim dallarında kaydedilen ilerlemeler doku biyolojisinin daha iyi anlaşılmasında çok önemli bir yer tutar.
Bilimin herhangi bir dalında konunun tam olarak anlaşılması için, araçlarla ve yöntemlerle tanışık olmak gerekir. Bu bölümde hücre ve doku