6 Ürojinekolojide Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon
Mesane
İdrarın depolanıp uygun zamanda boşaltıldığı musküler bir organdır. Boş iken yassıdır, dolduğu zaman globular bir hal alır. Üst arka 1-2 cm’ lik alan viseral peritonla örtülüdür ve vesikouterin poşu oluşturur. Ön duvar Retzius( retropubik alan) ile komşuluk gösterir ve retroperitonealdir. Retzius, yağ dokusu pubovezikal ligamanlar ve kas huzmeleri ihtiva eder. Bu hizada belirgin bir venöz pleksus vardır. Mesane arka duvarı ile, ön vagina ve servikse yaslanır. Arada ince bir tabaka halinde adventitia( endopelvik fasiya) bulunur.
Mesaneyi oluşturan tabakalara baktığımız zaman, iç yüzünü transizyonel epitelin oluşturduğu ve üroepitelium denilen bir tabaka ile kaplı olduğunu görürüz. Altta gevşek bağ dokusunun oluşturduğu lamina propria bulunur ve özellikle boş olduğu zaman veya kontraksiyon halinde mukoza kıvrımları ile rugaelar oluşmasına katkıda bulunur. Aksine idrarla dolup gerildiği durumlarda mukoza ile örtülmüş kas yapılarının oluşturduğu ağ şeklinde bir görünüm kazanır.
Trigon dışında mukoza alttaki kas yapısına sıkıca bağlı değildir. Mesane duvarındaki kas yapısının içten dışa doğru; longitudinal, sirküler ve dışta tekrar longitudinal tabakalar halinde olduğu görülür. Bu üç farklı tabaka özellikle mesane boynunda ayırtedilir. Diğer alanlarda kaslar genellikle farklı yönlerde ve farklı tabakalar arasında uzanan kas huzmelerinden oluşur. Detrusor kasının bu pleksiform yapısı, kontraksiyon anında bütün çapları ile mesanenin küçülmesine ve boşalmasına imkan verir. Çok farklı yönlere uzanan en içteki kas lifleri, mesane boynuna yaklaştığında longitudinal bir seyir gösterir ve bu grup kaslar üretranın içte longitudinal seyreden kasları ile devam eder( 1). Orta hat sirküler kaslar mesane boynunda belirgin hale gelir, derin trigonal kaslara yapışır ve bir kas halkası oluşturur. Bu grup kas huzmesi üretrada devam etmez. Dış longitudinal kas tabakası ise mesane boynu etrafında bir kılıf oluşturur. Önde bu kas lifleri devam ederek mesane boynunu geçerler ve pubovezikal
Waldeyer’ s kılıfı
Ureter
Yüzeyel trigon beyaz
A
Derin trigon
Ureter
Ureteral hiatus
Yüzeyel trigon Derin trigon
B
Mesane boynu
Şekil 7. Normal Uterovezikal – trigonal kompleks. A-Walder kas kılıfı yandan görünüşü. B-Üreteral Hiatusa, Waldeyer kılıfının birkaç kas lifi ile detrusor kasa bağlanması.( Tanago EA. Anatomy of the lower urinary tract. ın: Walsh PC, Grittes RF. Palmutler AD. Stawey TA. eds. Campbell’ s Urology 5 th ed. Philadelphia: WB Saunders, 1986.)