BÖLÜM
9
TRUNCUS CEREBRI / ENCEPHALI
(BEYİN SAPI)
GİRİŞ
Temel beyinin, ortabeyin (mesencephalon), köprü (pons) ve omurilik soğanı (medulla
oblongata, bulbus) bölümleri beyin sapı (truncus encephali / cerebri) olarak adlandırılır (Şekil 9-1). Gelişim esnasında hemisferlerin aşırı büyümeleri nedeniyle, beyin sapı gizlenmiş
şekilde yer almıştır; bu nedenle beyinin alt yüzünden veya sagittal kesitlerde görülebilir. Kranial kavitenin tabanına oturan beyin sapı, rostral olarak diencephalon, kaudal olarak medulla spinalis’le uzanır; pedunculus cerebellaris superior / medius / inferior olarak adlandırılan
üç ayakçıkla da cerebellum’a bağlanır.
Birinci ve ikinci kranial sinir hariç tüm kafa çiftleri beyin sapına bağlanır; bunlara ait
çekirdekler de beyin sapında bulunur. Kranial sinir çekirdeklerinin beyin sapında konumlanması nedeniyle “beyin sakı” (Lat. saccus = kese) tabiri kullanılır. Beyin sapında, kranial
sinirlerle ilgili olmayan başka çekirdekler (örneğin; nuc.gracilis, nuc.cuneatus, nuclei formationis reticularis) de vardır. Bu çekirdeklerden motor karakterli olanlar lamina basalis,
duysal çekirdekler ise lamina alaris’ten orijin alırlar. Beyin sapındaki retiküler formasyon
çekirdekleri, bilinçlilik düzeyi, ağrının algılanması, kardiovasküler ve solunum sistemlerinin
regülasyonu fonksiyonlarını yürütür.
Beyin sapının iç yapısındaki diğer oluşumlar ise iletici yollardır. Omurilikte sonlanan
tüm inen yollar ile beyin sapına ve serebral kortekse ulaşan tüm çıkan yollar beyin sapından geçer.
Beyin sapının medulla oblongata, pons ve mesencephalon olarak adlandırılan üç transversal; tectum, tegmentum ve basis olarak adlandırılan üç longitudinal altbölümü vardır.
121