EBK | Page 34

Periferik Sinir Hastalıkları Tanısına Yaklaşım 20 James c. Cleland1 ve Eric L. Logigan2 Auckland City Hastanesi ve Auckland Tıp Fakültesii Auckland, Yeni Zelanda Rochester Tıp Merkezi, Rochester, NY, ABD 1 2 Çeviri: Dr. Ahmet Onur KESKİN Anatomi Periferik sinirler afferrent (duysal), efferent (motor) ve otonomik (sudomotor ve vazomotor) lifler yoluyla bilgiyi hem santral sinir sisteminden efektör organlara ve hem de periferden santal sinir sistemine taşır. Birçok sinir bu üç tip sinir lifini de içerir ve mikst tip sinir olarak adlandırılırken, kutanöz sinir gibi sadece otonomik ve duysal lifler içeren sinirler de vardır. Duysal lifler periferik reseptör organlardan aldıkları bilgiyi miyelinli veya miyelinsiz liflerle iletirler. Ağrı ve ısı duyusu nosiseptör ve derideki serbest sinir uçları ile alınıp küçük ince miyelinli veya miyelinsiz aksonlar ( A gama ve C lifleri) yoluyla iletilir. Bilinçli ve bilinçsiz derin duyuda ise kas iğcikleri, mekanoreseptörler (örneğin pasini cisimciği), eklem kapsül reseptörleri ve golgi tendon organlarından alınan bilgiler büyük ve iyi miyelinlenmiş aksonlar (A alfa ve A beta) vasıtasıyla iletilirler. Duysal sinir nöronlarının veya aksonlarının hasarında ağrı ve karıncalanma benzeri pozitif semptomlar görülebileceği gibi; hissizlik, denge bozukluğu ve güçsüzlük olmadığı halde motor örüntüleri becerikli bir şekilde yerine getirememe şeklinde negatif semptomlar da ortaya çıkabilir. İnce liflerin etkilenmesinde bulgular: ağrı ve ısı duyusu kaybı, ağrısız ayak ülserleri ve Charcot artropatisini; kalın miyelinli liflerin kaybına bağlı olanlar: pozisyon ve vibras- yon duyusu kaybı, hiporefleksi, Romberg bulgusu ve ekstremite ve/veya gövde ataksisidir. Motor aksonlar omurilikte ventral kökte yer alan ön boynuz hücrelerinden kaynaklanır ve omuriliği ön boynuzlardan terk ederler. Dorsal ve arka kökler spinal kökleri oluşturmak üzere birleşir ve sonrasında anterior ve posterior ramus olarak ikiye ayrılır. Posterior ramus paraspinal kasları ve bunlara komşu deri bölgelerini innerve eder. Anterior ramustan çıkan lifler kendi segmentlerine ait dermatom ve miyotom sahalarına lifler verir. Duysal liferin aksine bütün motor aksonlar istemli olarak kontrol edilir ve miyelinlidirler. Motor aksonlar nöromuskuler bileşkede sonlanır. Nöromuskuler bileşkede transmitter olarak asetilkolin bulunur. Motor nöron ve aksonların etkilendiği hastalıklarda fasikülasyon ve kas krampları gibi pozitif semptomlarla birlikte güçsüzlük, fonksiyonel dizabilite ( örn. distal güçsüzlük: düşük ayak ve düşmeler, elde güçsüzlük, ve kavanoz açarken zorlanma; proksimal güçsüzlük: sandalyeden kalkmakta, merdiven çıkmakta zorlanma, kolları başının üstüne kaldırmakta zorlanma, solunum güçlüğü) gibi negatif semptomlar görülür. Kas atrofisi, fasikülasyonlar, iskelet deformiteleri (ör. pes kavus, kifoskolyoz) hipotoni ve güçsüzlük motor nöron ve akson hasarında görülen bulgulardır. Otonomik sinir sistemi parasempatik ve sempatik sinir sistemlerini içerir. Kraniyosak153