6
Mitokondriyal Miyopatiler
Michio Hirano, Valentina Emmanuele ve Catarina M. Quinzi
Nöroloji Bölümü, Columbia Üniversitesi Tıp Merkezi, New York, NY, ABD
Çeviri: Dr. Semra ARI
Mitokondriyal hastalıklar geniş ve giderek sayısı
artan klinik, etyolojik ve heterojen hastalıklardır.
Mitokondriyal hastalıkların bu alışılmadık çeşitliliği organelin dual genetik orijininin bir sonucudur (Şekil 6.1). Kitabın bu bölümü yüksek
enerji gereksinimi nedeniyle etkilenen kasların
baskın olarak tutulduğu mitokondriyal hastalıklar üzerinde durmaktadır.
BİLİMSEL BAKIŞ
Mitokondriler hücrenin enerjisini sağlayan
adenozin trifosfatın (ATP) yapımı
için gereklidir. Başlıca yağ asitleri ve
karbohidratların katabolizmasından elde edilen
eşdeğerler (elektronlar) solunum zincirinin
dört subünit komplekslerinde (I-IV) indirgenir
ve bir proton gradiyeni oluşturulur. Bu
kompleksler mitokondrilerin iç membranında
gömülüdür. Oluşan proton gradiyeni ATP’yi
oluşturmak üzere kompleks V tarafından
kullanılır. Bu sürece oksidatif fosforilasyon
denir (OXPHOS).
Mitokondriler mitokondriyal DNA (mtDNA)
ve nükleer DNA (nDNA)’nın yapım ürünüdür.
Bu genomlardan herhangi birinde oluşan
mutasyon, hastalıkları oluşturur. 200’den
42
fazla nokta mutasyonu ve yüzlerce delesyon
mutasyonları bildirilmiştir. Mitokondriyal genom
maternal geçişlidir. Bu nedenle mtDNA defektleri
soya anneden aktırılır. mtDNA’nın fenotipik
ekspresyonu mutasyonun heteroplazmi (miktar)
ve doku dağılımına bağlıdır. Biyokimyasal ve
klinik etkilerin oluşabilmesi için heteroplazminin
derecesi kritik düzeyin üzerinde olmalıdır.
mtDNA mutasyonları nükleotidin yerleşimi ve
değişimini izleyen “m” tarafınca tasarlanır (örn
m.3243A>G).
mtDNA’nın devamlılığı nDNA tarafından
kodlanan çok sayıda faktöre bağlıdır.
İntergenomik iletişimdeki çeşitli defektler, primer
nükleer gen bozuklukları mtDNA’nın instabil
olmasına neden olur. Mitokondriyal genomun
instabilitesi primer olarak mtDNA tüketimi,
çoklu delesyonlar veya her ikisi şeklinde izlenir.
Genel klinik özellikler
Mitokondriyal fonksiyon bozukluğundan hemen
hemen tüm organlar etkilenebilir. Bunun sonucu olarak mitokondriyal hastalıklar kompleks
multisistemik hastalıklar şeklinde izlenir. Değişken klinik özelliklerine rağmen mitokondriyal
hastalıklar hekimi bu hastalıklardan kuşkulandıran spesifik klinik semptom ve bulgular oluş-