Türkiye Kadastrosu’nun Tarihçesi
Bununla birlikte, “Kadastronun Tarihsel Gelişimi” kısmında ele alındığı üzere, Mahmud Es’ad Efendi’yi Osmanlı’da ilk Kadastro Kanununun hazırlayıcısı, dolayısıyla Türkiye’de
modern kadastro hukukunun kurucusu kabul etmek daha gerçeğe uygun görülmektedir.
Osmanlı Devleti’nde bugünkü manada milimetrik hesaplamalarla kâğıt üzerine harita, kroki,
çizim şeklinde aktarılan ve “arazi tahdîd ve tesbiti” olarak adlandırılan kadastro çalışmaları zaten yapılmaktaydı. Ancak, bu çalışmalar münferit ve bölgesel çalışmalar olup, kadastronun
daha sistemli, tüm ülkeye şamil ve Avrupa’daki emsalleri gibi modern manada yapılmasına
ihtiyaç duyulmaktaydı. Bu amaçla, Mahmud Es’ad Efendi’nin Avrupa başkentlerinde konu ile ilgili incelemeler ve tetkikler yapmak üzere görevlendirildiğini görmekteyiz. Bu görevi dönüşünde hazırlamış olduğu layihada, Avrupa’da uygulanan kadastro hakkında tafsilatlı bilgiler sunmuş ve ülkemizde bu konularla ilgili kanunlar hazırlanmasına öncülük etmiştir.829 Nitekim, ilk kadastro kanunu olan “Emvâl-i Gayr-i Menkûlenin Tahdîd ve Tahrîri Hakkında Kanunı Muvakkat” 11 R.Evvel 1331 (18 Şubat 1913) tarihinde O’nun başkanlığındaki bir komisyon
tarafından hazırlanmış ve tetkik edilmiştir.830
Mahmud Es’ad Efendi Isparta Milletvekilliği görevini devam ettirmekte iken 30
C.Evvel 1336 (13 Mart 1918) tarihinde 63 yaşında iken vefat etmiştir. Fatih Camiinde kılınan
cenaze namazını müteakip, Cami’nin kabristanına defnedilmiştir.
Mahmud Es’ad Efendi’nin Tarih-i Sanayi isimli eserinden
829 Mahmud Es’ad, “Defter-i Hakanî Hakkında Bir Layiha”, Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, İstanbul 1325, C.1, S.13, s.1-33
830 Kadastronun tarihsel gelişimi ve Mahmud Es’ad Efendi’nin döneminde yapılan kadastro çalışmaları hakkında ayrıntılı bilgi için
bkz:s.196-203
233