Türkiye Kadastrosu’nun Tarihçesi
24 Muharrem 1327 (15 Şubat 1909) tarihinde ise, liyakati ve yeterliliği görülerek,
on beş bin kuruş maaşla, Defter-i Hâkanî Nâzırlığı görevine atanmıştır.817 Defter-i Hâkanî
Nâzırlığı görevinde iken, 27 R.Ahir 1327 tarihinden itibaren kısa bir süre Vekâleten Adliye
Nâzırlığı görevini de yürütmüştür. 818
Mahmud Esad Efendi’nin Defter-i Hakanî Nazırı olarak atandığını gösteren İrade
Mahmud Es’ad Efendi’nin Defter-i Hâkanî Nâzırlığı esnasında, Avrupa’da tasarruf ve
kadastro konularına ait çalışmalarda uygulanan usul ve esasları yerinde tetkik etmek üzere
görevlendirildiğini ve R.3 Eylül 1325 (16 Eylül 1909) tarihinde İstanbul’dan hareketle, sırasıyla Roma, Brüksel, Londra, Paris, Cenevre, Berlin, Viyana ve Peşte’ye gittiğini görmekteyiz. Bu
görevi esnasında edindiği izlenimleri ve incelemelerinin sonuçlarını bir layiha olarak sunduğu bilinmektedir. Söz konusu layiha, Osmanlı’da kadastro ile ilgili yayınlanan ilk kanunun hazırlanmasına alt yapı oluşturmuştur.819
Şûrâ-yı Devlet Tanzimat Dairesi Reis-i Sânî’si (İkinci Reisi) Said Beyefendi 65 yaşında iken zorunlu emekliliğe ayrılınca yerine, hukuk ilimlerindeki bilgi, ehliyet ve liyakatine istinaden, 20 Rebiü’l-Evvel 1332 (16 Şubat 1914) tarihinde İrade-i Seniyye mucibince Mahmud Es’ad Efendi tayin olunmuştur.820 Bu görevi devam ettirmekte iken, Zilhicce 1333 (Ekim
1915) tarihinde Isparta’dan mebus seçilmesi üzerine kendisinden boşalan reisliğe Defter-i
Hâkanî Emini Saadettin Efendi tayin olmuştur.821
817 BOA.İ.DFE. dos.no.22/1327 M-02
818 BOA.İ.DUİT. dos.no: 8/8
819 Mahmud Esad, “Defter-i Hakanî Hakkında Bir Layiha”, Ulum-ı İktisadiye ve İçtimaiye Mecmuası, İstanbul 1325, C.1, S.13, s.1-33
820 BOA.İ.ŞD. dos.no: 122/1332-Ra-2
821 BOA.İ.ŞD. dos.no: 122/1333-Z-2
230