Türkiye Kadastrosu’nun Tarihçesi
C. TÜRKİYE’DE CUMHURİYET DÖNEMİ KADASTRO ÇALIŞMALARI
Cumhuriyetin ilan edilmesini müteakip Türkiye’deki ilk kadastro çalışmaları, Osmanlı Dönemi’nde başlanan ve tamamlanmamış olan kadastro çalışmalarının devamından oluşmaktadır. Özelikle “Emvâl-i Gayr-i Menkûlenin Tahdîd ve Tahrîr Kanunu” çerçevesinde pilot
bölge olarak seçilen Konya’nın Çumra Kazası’ndaki çalışmalara devam edilmiş olup, burada oluşturulan paftalardan anlaşıldığı kadarıyla (Batum ve Güvercinlik gibi) bir kısım mahalle ve köyler kurtuluş mücadelesinin devam ettiği dönemde tamamlanıp, geri kalan kısımları ise 1924-1928 yılları arasında devam edilmiştir. Osmanlı’nın son yılları ile Cumhuriyet’in ilk
yıllarında yapılan kadastro çalışmaları Çumra ile sınırlı olmayıp, muharebede harap olan Çanakkale kasabasının kadastro ve haritasının yapılması amacıyla bedel ve ihale hususuna ilişkin çalışmalar yapıldığı,773 Adana ve civarında devam eden kadastro çalışmaları kapsamında
çalışmalarda görevli mühendis ve memurlara kadastro haritalarının hazırlanması konusunda vazifelerini gösteren talimatlar gönderildiği774 ve Cumhuriyet’in ilanını müteakip İstanbul Nallımescit Mahallesi’nde kadastro çalışmaları yapıldığı775 görülmektedir.
Cumhuriyet’in ilanından sonra Türkiye Cumhuriyeti tarafından yapılan ilk kadastral
nitelikli çalışma, 16 Mart 1921 tarihinde Sovyet Rusya ile imzalanan Moskova Anlaşması’nın
bir gereği olarak 10 Nisan 1340 (1924) tarihli ve 474 sayılı Tapu Tahririne Dair Kanun kapsamında Artvin, Kars ve civarında yapılan kadastro çalışmalarıdır. Söz konusu kanun çerçevesinde yapılan çalışmalar Türkiye-Rusya sınırını belirleme, Türkiye sınırları içerisinde kalan Artvin, Kars, Ardahan illeri ile Kulp ve Iğdır Kazaları ve Hopa’nın Kemalpaşa nahiyesindeki776 taşınmazların hukukî durumlarının belirlenmesi, arazilerin gelir ve kıymet durumlarının tespit
edilmesi amacıyla özel bir kurul tarafından haritaya değil, krokiye dayalı olarak yapılan çalışmalardır. Bu bölgede yapılan tapu tahriri çalışmalarının kimi ölçekli kimi ölçeksiz hazırlanan
773 BOA. DH. UMVM. dos. No: 100/60; belge tarihi 25 Nisan 1920 (6 Şaban 1338)
774 BOA. DH. UMVM. dos. No: 20-23 / 14-102; DH.İ.UM. dos.no: 20-27/14-44
775 BOA. HR. İM. dos. no: 177/27
776 Erkan, a.g.e, s.47
209