Türkiye Kadastrosu’nun Tarihçesi
rosunun yapılmasına yönelik çalışma başlatılan, fakat tamamlanamayan Konya’nın Çumra
İlçesi’nde mükerreren başlanmıştır.767
Kadastro Kanunu’ndan sonra Konya’nın yanı sıra, Edirne ve Çatalca’daki emval-i gayrimenkulün tahdid ve tahriri amacıyla kanun-ı muvakkatın icraya konulması için çalışma başlatılmış768 , ayrıca İstanbul Şehri’ne münhasır olmak üzere kadastro çalışmaları da yapılmıştır. Defterhâne’deki Fen Heyeti genişletilerek ve çalışmalara dâhil edilerek, Almanya’dan gelen mütehassıs Mösyö Krake’nin idaresi altında Galata, Feriköy ve Büyükada’da kadastro çalışmalarına başlanmıştır. Bu çalışmalar İstanbul’un kadastral mahiyette umûmî haritalarının
hazırlanmasına yönelik olarak başlatılmış olup, yapılacak bu çalışma merkezi Berlin’de bulunan “Mebânî İnşaatı Şirketi”ne ihale edilmiştir.769 1915 senesinde İstanbul’da başlatılan kadastro çalışmaları770 I.Dünya Savaşı’nın uzaması nedeniyle devam ettirilememiştir. Cumhuriyet öncesindeki kadastro çalışmaları umûmiyetle belirli bir programa ve bu işlere mahsus
bir teşkilata sahip olunmadığından tamamlanamayan çalışmalar olarak kalmışlardır.771 Ancak, Cumhuriyet’in ilanından 1 yıl ve Defter-i Hâkanî Emâneti’nin lağvedilmesinden 2 ay önce 3 Eylül 1338 (1922) tarihinde çıkarılan, “Defter-i Hâkanî Heyet-i Fenniyesinin Teşkilat ve Vezaifine Dair Kanun” gereğince, kadastro işlemlerinin yürütülmesi ile sorumlu merkez teşkilatının belli bir nizama sokulması hedelenmiştir.772Bu Kanun hükümlerince, kadastro çalışmaları sırasında ve sonrasında oluşan defter ve evrak ile harita ve paftaların üç suret olarak çıkarılıp, merkez ve taşra Defter-i Hâkanî İdareleri’nde muhafazası hükme bağlanmıştır. Böylece, tapu ve kadastro işlemlerine yönelik teknik arşivin önemi ortaya konulmuş ve kadastro
işlemlerinin ihtisas sahibi personelin istihdam edildiği bir teşkilatça yürütülmesinin gerekliliği uygulamaya geçirilmiş ise de, bu işlemler ancak Cumhuriyet’in ilanını müteakip devam
ettirilebilmiştir.
767 Çumra’da yapılan kadastro çalışmaları için bkz: Türkiye Kadastrosu, Ek-2, s.235-237
768 BOA.DH.İD. dos.no:160-2/47; BOA.MV. dos.no:233/21
769 BOA.DH.UMVM.dos.no:121/21
770 Söz konusu kadastro çalışmalarına ait Kadastral haritaların örnekleri Kuyud-ı Kadime Arşivi’nde muhafaza edilmektedirler.
771 Halid Ziya, a.g.e., s.39-40
772 Yeşilyılmaz, a.g.m., s.28
208