Türkiye Kadastrosu’nun Tarihçesi
sında kasabalarda tahrir işlerine başlanmıştır. Bu usulün devlete sağlayacağı yüksek vergi gelirleri Suphi Paşa tarafından ortaya konularak742, her yerin bu usûlle tahriri hususundaki gayretleri neticesinde, H.1277 (M.1860/61) tarihinde ilk tahrir nizamnamesi yayımlanmıştır.743
1277 tarihinde ilan edilen nizamnameye kadar yapılan kadastro çalışmaları tecrübelere istinaden çıkarılan iradelerle yürütülmüş iken, 1277 Nizamnamesinde tahrir işleri sekiz kısma ayrılıp, bu işlerde görev alacak muharrir ve muhamminlerin adetleri ile vazifelerinden bu işle ilgili tutulacak defterlere kadar ayrıntılara yer verilmiştir.744 Bu tarihten sonra ilgili nizamname çerçevesinde, bilhassa Balkanlar bölgesinde XIX. yüzyıl sonlarında bölgesel kadastro çalışmaları yapıldığı gibi, bu çalışmaların devlete büyük bir yük getirmemesi için kadastro vergisi adıyla bir vergi de alınmaya başlanmıştır.745
Balkanlarda yapılan kadastro çalışmalarından talep edilmesi üzerine çıkarılan tapu krokisi örneği
Balkanlarda yapılan kadastro çalışmalarından sonraki dönemlerde faydalanıldığı, arazi ihtilaları veya talep üzerine arazilerin tapuları ile birlikte kroki ve haritalarının da çıkarıldığı görülmektedir.746 Köyler arasındaki sınır ihtilaları üzerine küçük çaplı bir tahdîd çalışması da Akyazı’nın bazı köylerinde yapılmıştır.747 Yine, Sayda Eyaleti’nin beş sancağının tahrir ve mesâhâsına C.Ahir 1280 (M. Kasım/Aralık 1863) tarihinde başlanıp, tayin olunan memurların kabiliyetli olmadıkları anlaşılınca bırakılmış; Şevval 1290 (M. Kasım/Aralık 1873) tarihinde çalışmalara yeniden başlanmış ve Mekteb-i Harbiye’den askerî bir heyet bu işle görevlendirilmiş, Defterhâne’den de kabiliyetli bir katip defter tutma işleri için heyete dâhil e742 Süleyman Sûdî, a.g.e., s.100
743 Mahmud Esad, “layiha”, s.16
744 Süleyman Sûdî, a.g.e., s.101
745 BOA.Y.PRK.A. dos.no:3/62, 63; BOA.Y.PRK.UM. dos.no:5/61
746 BOA.Y.PRK.DFE. dos.no:1/46; BOA.Y.PRK.AZJ. dos.no:37/60
747 BOA.DH.MKT. dos.no:2169/59
200