Ένα κολοσσιαίο οικοδόμημα με ενδιαφέρουσες πολιτισμικές δράσεις αποτελεί πλέον, όχι μόνο πόλο έλξης όλων των ηλικιών, αλλά και πνοή ζωής για το αθηναικό χάος. Έχει ανοίξει μόλις μερικούς μήνες και πράγματι, όλα τα βλέματα είναι στραμμένα πάνω του. Αυτό είναι ευνόητο και όχι άδικα, αφού στους χαλεπούς καιρούς της κρίσης, ένα τέτοιο πολιτισμικό έργο είναι μια όαση, που δίνει ελπίδα σε όλους τους πολίτες της χώρας. Και μπορεί να ακούγεται κοινότοπη η λέξη ελπίδα, αλλά για τα σημερινά ελληνικά δεδομένα έχει μεγάλη βαρύτητα. Το ΚΠΙΣΝ, έδωσε τη δυνατότητα στο κοινό του να πιστέψει ότι άξίζει κάτι καλύτερο, κάτι μεγαλειώδες για το υπόβαθρο του πολιτισμού που διαθέτει. Το γεγονός ότι το ΚΠΙΣΝ αποσκοπεί σε μια συνεχή ροή - εναλλαγή κουλτούρας μέσα από τα δρώμενα του και δεν εφησυχάζεται, συνιστά ένα δείγμα μεγάλου σεβασμού απέναντι στους ανθρώπους που το επισκέπτονται. Το ότι μέχρι στιγμής έχουμε τη δυνατότητα ως επισκέπτες, να χρησιμοποιούμε τα πάντα δωρεάν, από το πάρκινγκ μέχρι τις διάφορες εκδηλώσεις, τα εργαστήρια, τα workshops, τη μεταφορά με το ειδικό λεωφορείο (shuttle bus), είναι μερικά έμπρακτα παραδείγματα ότι κάποιοι έχουν προνοήσει για μας και μάλλον μας θεωρούνε σημαντικούς. Αναμφίβολα το ΚΠΙΣΝ χωρίς το κοινό του θα ήταν μόνο ένα κτίριο, ένας ξερός τόπος που θα έβγαζε μια μελαγχολία, επειδή δεν θα είχε αξιοποιηθεί σωστά.
Ευτυχώς όμως, που η εικόνα του σήμερα είναι ιδιαίτερα ενθαρρυντική και το πρόσωπο που βγάζει προς τα έξω είναι αυτό, που θα έπρεπε να μας αντιπροσωπεύει παντού ως χώρα. Και ενώ όλη την ώρα ασχολούμαστε με το τι μας παρέχει το ΚΠΙΣΝ, έχουμε σκεφτεί αν η δική μας παιδεία το αξίζει; Αξίζουμε τελικά όλο αυτό το μεγαλείο πολιτισμού που μας προσφέρεται; Και αν ναι, μπορούμε να το διατηρήσουμε; Έχοντας βρεθεί πολλές φορές στο ΚΠΙΣΝ ως εθελόντρια, έχω παρατηρήσει αρκετούς ανθρώπους με αγενή αντιμετώπιση, οι οποίοι συμπεριφέρονται σα να τους ανήκει ο χώρος ή ακόμα χειρότερα σα να μην έχει καμία αξία το ΚΠΙΣΝ.
Χωρίς καμία υπομονή και με άκρως εξευτελιστικές πράξεις, δείχνουν άνθρωποι απολίτιστοι. Κατά την παράδοση του ΚΠΙΣΝ στην ελληνική κοινωνία, σε μια μέγαλη γιορτή που είχε διοργανωθεί για όλους τους πολίτες, τα περιστατικά που σημειώθηκαν ήταν άνευ προηγουμένου. Άνθρωποι να έρχονται στα χέρια για μερικές κουβέρτες που δινόντουσαν δωρεάν, κυρία να βάζει σε ένα σακ βουαγιάζ που είχε φέρει τα τυράκια από το catering κλπ. Εύλογα θα αναρωτιόταν κανείς, πώς χωράνε τόσοι απολίτιστοι, σε μια κοιτίδα πολιτισμού; Τι είναι αυτό που τους ωθεί να φέρονται με αυτόν τον τρόπο; Μήπως στο μυαλό τους ο όρος “δωρεάν” ισούται με το “μου ανήκει”; Γιατί τόση απαιδευσία;
Αν θα μπορούσαμε να συγκρίνουμε την αντιμετώπιση του ελληνικού κοινού και του κοινού του εξωτερικού απέναντι σε διάφορους πολιτισμικούς φορείς όπως μουσεία, ιδρύματα, κέντρα πολιτισμού κλπ, θα διαπιστώναμε ότι οι κάτοικοι των ξένων χωρών διαθέτουν μια “έμφυτη” καλλιέργεια – παιδεία, όταν επισκέπτονται τέτοιους χώρους. Αν για παράδειγμα πάρουμε το Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης (MoMA) της Νέας Υόρκης ή το Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι είναι σχεδόν σίγουρο ότι δε θα ακούσουμε ποτέ κάποια επικριτική έκφραση όπως “Τώρα αυτό θεωρείται τέχνη;”. Αντιθέτως, στην Ελλάδα ακούμε συχνά παρόμοιες εκφράσεις, που υποβαθμίζουν τον κόπο πολλών ανθρώπων που εργάστηκαν για να στηθεί μια έκθεση.
Η έλλειψη της πολιτισμικής παιδείας, η γενικότερη υποβάθμιση κάθε νέου καλλιτεχνικού ρεύματος, η δυσπιστία σε κάθετι πρωτοποριακό, δεν είναι στάσεις που “χτίζονται” μέσα σε μια μέρα. Αντ'αυτού, είναι τρόποι αντιμετώπισης που αναπτύσσονται κατά την παιδική ηλικία. Οι έννοιες “πολιτισμός” και “παιδεία” είναι άρρηκτα συνδεδεμένες μεταξύ τους. Η μία είναι προϋπόθεση της άλλης, η μία οδηγεί στην άλλη. Ωστόσο, εκτός του κοινωνικού κύκλου και των συναναστροφών μας, οι έννοιες αυτές αναπτύσσονται εν μέρει και μέσω της εκπαίδευσης. Όταν, οι σχολικές επισκέψεις στα μουσεία γίνονται με έναν μονοδιάστατο τρόπο και το μόνο που μπορεί να δει κανείς είναι δεκάδες παιδιά να χασμουριούνται, όταν οι περισσότερες ελληνικές οικογένειες είναι ενάντια στο να ακολουθήσει το παιδί τους μια καλλιτεχνική πορεία, σίγουρα κάτι δεν λειτουργεί σωστά. Η ελληνική εκ-
9
Αξίζουμε τελικά την πολιτισμική υπεροχή του Κέντρου Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος;
Της Δέσποινας Τσίρου