8 | BNL | Juli 2021 | STIKSTOFAKKOORD
Het akkoord is bijzonder omdat het is gesloten tussen ogenschijnlijk tegengestelde partijen : Natuur & Milieu , Natuurmonumenten , LTO Nederland , VNO-NCW , MKB-Nederland en Bouwend Nederland . Het plan voorziet in extra investeringen van 15,3 miljard euro ( negen jaar à 1,7 miljard euro ) tot 2030 voor een reorganisatie van de landbouw , sneller natuurherstel en uiteindelijk meer ontwikkelingsruimte voor economische activiteiten , zoals woningbouw , mobiliteit en energietransitie . Het akkoord wil huidige stikstofafname versnellen van 26 ( stikstofwet ) naar 40 procent in 2030 ( zie kader hieronder voor meer details ).
De kernpunten uit het akkoord :
• Door de samenwerking van diverse organisaties wordt de discussie ‘ de winst voor de een , is het verlies voor de ander ’ grotendeels voorkomen .
• De regionale ‘ gebiedsgerichte ’ aanpak kan zorgen voor een breder draagvlak van de maatregelen , vooral in de agrarische hoek .
• Het stikstofplan gaat verder dan de huidige Stikstofwet . Niet 26 % reductie van de stikstofneerslag , maar 40 % in 2030 .
• Het plan komt tot een reductie met 177 mol / ha / jaar (‘ mol ’ is de meeteenheid om de neerslag van stikstof uit te drukken ). Hiervan komt uiteindelijk 60 mol vrij voor nieuwe ontwikkelingen , waarvan weer 20 mol bestemd is voor bouw en infra . Dit moet binnen twee jaar mogelijk zijn ( zie kader wachtende infra-projecten ).
• Het plan vergt een extra investering van 15,3 miljard euro , boven op de al geplande investeringen . De planmakers betogen dat de kosten van economische stilstand en het mislopen van ( Europese ) gelden hoger zullen uitpakken .
• De eerste financiële injectie is voor de landbouw en veeteelt in bekende stikstofgebieden . Boeren die vrijwillig willen stoppen worden uitgekocht . Piekvervuilers worden geholpen bij verplaatsing naar minder kwetsbare gebieden . Resterende agrariërs innoveren hun bedrijfsvoering in de richting van natuur-inclusieve landbouw .
• Het akkoord richt zich op de aangetaste Natura 2000-gebieden ( 161 regio ’ s in ons land met een beschermde EU-status ), die de impasse veroorzaken . Er komt een onafhankelijk stikstofregistratiesysteem dat stoelt op landelijke wetgeving . Dit systeem verricht per gebied nauwgerichte metingen die de huidige berekeningsmethode van schattingen en rekenmodellen vervangt .
• Er komt een onafhankelijke , landelijke stikstofbank die per provincie maatregelen uitvoert . Deze instantie bepaalt per gebied hoe vrijgekomen ontwikkelruimten wordt verdeeld tussen landbouw , natuur of economische activiteiten . De bank kan mogelijk een rol spelen om kleine bouwprojecten te verdelen die onder de huidige drempelwaarden vallen .
• Het akkoord wordt aangeboden als een afgewogen package-deal . De deelnemende organisaties vragen de regering de plannen met spoed te laten toetsen door de Raad van State ( juridisch , wettelijk ) en het Planbureau voor de Leefomgeving ( inhoudelijk ).
Perspectief Verhagen : “ Alle deelnemers hebben unieke kennis die noodzakelijk is voor een sectoroverstijgende aanpak . We bieden zo perspectief aan de samenleving en aan onze eigen sectoren . Zo kunnen we ons uit de wurgreep van deze stikstofcrisis investeren .” Volgens hem is de kracht van het akkoord de gebiedsgerichte aanpak : “ De regering zorgt voor het wettelijk kader , de controle en eventuele bijsturing , maar de uitvoering ligt bij de provincies die de lokale spelers en het gebiedsproces kennen . Zo wordt er een landelijk stikstofregistratiesysteem opgetuigd , maar de toepassing gebeurt lokaal . In ons plan participeren relevante spelers , zoals boeren , natuurbeheerders en regionale bestuurders .”
Onzekerheid Hij begrijpt dat de extra 15,3 miljard euro , die boven op al gereserveerde investeringen komt , veel geld lijkt . “ De maatschappelijke kosten van niets doen zijn echter vele malen hoger . Nu al gaan miljarden aan nieuwe duurzame investeringen aan ons land voorbij en dreigen noodzakelijke ontwikkelingen – van infrastructuur tot wonen tot de energietransitie – in de knoei te komen . Vooral in de chemie , productie , agrifood en energiesector .”
“ De topman van het Havenbedrijf Rotterdam schat de misgelopen investeringen alleen al voor de regio Rijnmond op 4,5 miljard euro . En dat is nog maar één gebied . Het speelt ook in Zeeland , Brabant , Limburg en het Noorden . We willen juist nieuwe duurzame investeringen aantrekken , maar door alle onzekerheid over de ( stikstof ) regels is dat erg lastig . Dit nekt Nederland op langere termijn op meerdere fronten : verduurzaming van havens , fabrieken , transport , economische ontwikkeling of banen .”
Gezonde landbouw Deze onzekerheden belemmeren volgens Verhagen ook de noodzakelijke modernisering van de landbouw en veeteelt ; de grootste veroorzakers van de boventallige stikstofdepositie die voor aantasting van het natuurlijk milieu zorgt . “ De agrarische sector kan met innovaties de schade aan de natuur verminderen . Bijvoorbeeld door nieuwe staltechnieken of door natuurbeheer , zoals waterberging , in hun werkwijze te betrekken . Maar veel boeren hebben door het wegvallen van het PAS geen geldige vergunning meer en dat maakt financiering naar een gezonde landbouw moeilijk . Met dit plan kunnen we boeren die vrijwillig willen stoppen snel en ruimhartig uitkopen en piekbelasters verplaatsen naar minder gevoelige gebieden . Zo krijgen boeren meer kans op een gezond verdienmodel met moderne , natuur-inclusieve bedrijven . Zo dragen ze ook bij aan een robuuste natuur en de voorspoed van het platteland .”
“ De kracht van dit akkoord is de gebiedsgerichte aanpak .”