✤
✤
Birçok çevrede “ Türk mucizesi ” olarak da anılan dönerin Almanya�ya girip yerle�me sürecinde ciddi deği�imlerden geçmesi , sokaklardan üniversite sıralarına kadar tartı�ılan bir konu . Anadolu kaynaklı bu yeni �fast-food� , sadece lisans düzeyindeki derslerde değil doktora programlarında da i�leniyor . Bu arada art arda yayımlanan kitaplarda , yemekten popüler kültüre kadar çok çe�itli alanlarda dönerin Alman toplum ya�amındaki izleri i�leniyor .
Frankfurt Goethe Üniversitesi Etnoloji Enstitüsü öğretim üyelerinden Prof . Dr . Marin Trenk , bir süre önce yayımladığı �Döner Hawaii – Unser globalisiertes Essen� ( Döner Hawaii – Bizim Küreselle�mi� Yemeğimiz ) kitabında , ülkedeki yemek kültürüne �döner etkisini� tartı�maya açan yazarlar arasında yer alıyor . Bir popüler kültür incelemesi niteliğindeki bu kitabında Prof . Dr . Trenk , dünyanın çe�itli bölgelerindeki yiyeceklerin ve damak tatlarının birbirine uyum sağladığına ve böylelikle de özel bir küreselle�me ya�andığına dikkat çekiyor . Federal Almanya�nın birkaç on yıl içinde , dı�arıdan gelen etnik grupların yiyeceklerini özemsemi� bir ülkeye dönü�tüğünü savunan Alman bilimadamı , ülkedeki lezzet tercihleri , damak tadı ve yeme alı�kanlıklarının nasıl dönü�tüğünü örneklerken , bu süreçte seyahatların önemli bir payı olduğunu vurguluyor . Güney İtalya kökenli pizza ve makarna çe�itleri gibi Anadolu kökenli dönerin de Almanya�da kısmen farklıla�tığını kaydeden Trenk , tüm dünyadan �etnik restoranların� bugün artık Alman �ehirlerinin gastronomik resmini damgaladığını belirtiyor . Alman yazara göre , klasik Alman mutfağının yerinde zaten on yıllardır yeller esiyor . Ancak bu dev pazara pizza İtalya�daki , döner de Türkiye�deki salığını yitirerek girebiliyor .
Bölgesel kültürler ve yemekleriyle ilgili çalı�malarında Almanya�nın yemek konusunda bir �uygarlık geriliği� ya�adığına i�aret eden Trenk , bu geriliğin yeni eğilimlerle ortadan kaldırılabildiği görü- �ünde . Özellikle İkinci Dünya Sava�ı sonrasında ve refahın yayılmaya ba�ladığı 1950�lerden itibaren Almanya�nın kendi mutfağından ve mirasçısı olduğu lezzet geleneğinden büyük ölçüde yüz çevirdiğini hatırlatan Marin Trenk , �Bugün artık Alman mutfağının iyi bir �öhreti yok� görü�ünü savunuyor .
Frankfurt-Nordend gibi , birçok yemek kültürünün neredeyse yan yana sıralandığı bir semtte ya�adığını belirten Marin Trenk , bu yaygınlığın küreselle�me ile bağlarına dikkat çekiyor . 1945 sonrasında Federal Almanya�ya gelen en önemli iki göçmen grubun Güney İtalya ile Anadolu�dan kaynaklandığını kaydeden Trenk , �Ancak bu grupların mutfağı ne geli�kin Kuzey İtalya �ehirlerinin ne de İstanbul ve Osmanlı İmparatorluğu�nun iddialı yemek sanatıydı . İstisnasız hepsi basit kırsal kesim gıdalarıydı� diye yazıyor . Pizza ile dönerin Almanya�daki paralelliklerine de dikkat çeken Alman etnolog , İtalyan lezzet kökeninin Alman tercihleriyle kombine edilmesinden yeni bir pizza lezzeti doğduğunu , aynı �eyin döner ve kebap kültürü için de söylenebileceğini kaydediyor . Dı�arıdan gelen yiyeceklerin zengin Almanya�da iç talebin damak tadına uydurulduğunu hatırlatan Marin Trenk , �Kimse Almanya�da Güney İtalya veya Anadolu�daki yerel mutfakları aramasın� diye yazıyor . Prof . Tren , pizza gibi dönerin de , bu �uyum sürecinden� geçerek Alman toplumunun temel gıdası halini alabildiğini vurguluyor .
Türklerin Berlin Duvarı yıkıldıktan sonra Doğu Almanya�daki eyaletleri ilk döner büfeleriyle tanı�tırdığını hatırlatan Marin Trenk , dönerin büyük çıkı- �ına rağmen pizza ve makarna çe�itlerinin on yıllardır Almanya�da yemek ve damak tadıyla ilgili yönelimi belirlediği görü�ünde . Frankfurt�ta daha 1960 yılında Bosporus am Main adlı restoranda döner servisi yapıldığına dikkat çeken Prof . Trenk gelinen noktayı ve dönerin rolünü özetlerken , �Artık tatlı Alman hayatını ( �La deutsche Vita� ) döner kebap olmaksızın dü�ünmek mümkün değil� ifadesini kullanıyor . ( FHF )
49
✤
PROF . DR . MARIN TRENK , KİTABINDA ALMANYA ' NIN YEMEK KÜLTÜRÜNE " DÖNER ETKİSİNİ " TARTIŞMAYA AÇIYOR .
✤