İçindekiler
Di bis Sa 10-17 Uhr , So 10-18 Uhr , Mo geschlossen , Sonderregelungen an Feiertagen
Alyans ve can simidi @ Muhsin Omurca / omurca . de
© Foto : Benh Lieu Song / commons . wikimedia . org
İçindekiler
20 . September 2015 – 20 . März 2016
Häuser
der Weisheit
Wissenschaft im goldenen Zeitalter des Islam
Duisburg�da �Bilgeliğin Yurtları� sergileniyor
İslam�ın altın çağı
İLHAN AYER
İNTERNET ÜZERİNDEN SATIŞ KİTAPÇILARI VURDU Kitap mağazaları hızla küçülüyor
BAHAR EŞİN SAYFA : 4
Design : Gitta . Huelsmann @ t-online . de
KULTUR- UND STADTHISTORISCHES MUSEUM
Johannes-Corputius-Platz 1 , 47051 Duisburg , Telefon 0203 283 26 40 , www . stadtmuseum-duisburg . de
F
Federal Almanya�nın Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti�ne bağlı Duisburg kentinde , Duisburg Kültür ve �ehir Tarihi Müzesi�nin giri�imiyle düzenlenen �İslamın Altın Çağında Bilim- �İlimler Yurdu�� konulu sergi biti�e doğru yakla�ıyor .
Frankfurt�taki Arap-İslam Tarihi Ara�tırmaları Enstitüsü�nün de katkılarıyla , 9�uncu yüzyıldan 16�ncı yüzyıla kadar , Arap-Fars bilim tarihinin çalı�ma objeleri ziyaretçilerle bulu�tuğu sergide , haritalar , resimler , elyazmaları , Abbasilerden kalma eski altın ve gümü� paraların yanı sıra , yıldızların yüksekliğini ölçen aletler , deniz ve gökbilimleri ile ilgili ölçme , deneysel araç ve gereçler de yer alıyor . Burada gösterime sunulan 50 objeden 15�i orijinal parça , geri kalanlar ise kopya . Sergilenen en eski tarihi obje , bronzdan yapılmı� tıp araç ve gereçleri . Sergide model olarak gözlemevi , cami , kütüphane
2 3
ŞİNASİ DİKMEN ’ İN ALMAN KABARESİNDEKİ MACERALARI
Alman mizahına Türk kalkınma yardımı
�Almanların gülme biçimlerini zenginle�tirdik , ona hiç �üphe yok . 1985 ’ te ilk kez Muhsin Omurca ile birlikte sahneye çıktığımızda , Almanlar bu iki Türk ’ e gülmeye ba�ladı . İ�te biri çok entegre olmu� , diğeri entegre olmuyor ... ” ntegre olmayan entelektüel bir Türk ’ tü , entegre olan da salağın tekiydi . Bizim orada söylemek istediğimiz �ey �uydu : Kendi benliğine güveni olmayan hemen kaybolur , kendi benliğine güveni olan da bu ülkeyi kabullenir . “ ediğimiz gibi de oldu . Kendi benliğine güveni olan insanlar bu ülkeyi kabullendiler , ama kendileri kaybolmadı . Kendilerine güveni olmayanlar ise kayboldu . �
MUHSİN OMURCA �DUVARA KAR�I�DA
Kabareden operaya
A
IŞIN TOYMAZ
lmanya�daki Türk kökenli kabare oyuncularına , stand-up ustalarına kapıyı usta oyuncu �inasi Dikmen ile birlikte aralayan Muhsin Omurca , �imdi de seyirci kar�ısına opera ile çıkmaya hazırlanıyor .
Muhsin�i uzun yıllardır tanıyorum . Hangi oyununa gidersem gideyim , ister Türkçe ister Almanca olsun , gülmekten kaç kere ağladığımı hatırlamıyorum . Hayırdır ! Hem de tanınmı� yönetmen Fatih Akın�ın 2004 yılında Berlin Film Festivali�nde �Altın Ayı� ödülünü kazanan �Duvara Kar�ı� adlı ilminden operaya uyarlanan aynı isimli oyunda rol alıyor . Pes doğrusu .
Paris metrosundan ‘ insan manzaraları ’
M . ŞEHMUS GÜZEL
Yazar , bilimadamı M . Şehmus Güzel , uzun yıllardır yaşadığı Paris ve onun ünlü metrosundan insan manzaralarını bire bir tanıklıklarla kağıda aktarıyor . Yazarımızın “ Paris ’ in Nabzı Metroda Atar ” başlığıyla yayına hazırladığı kitabından bölümler sunuyoruz .
12 13
tasarlanmı� minyatür format olarak izleyicilere sunulurken , İslam dü�ünürlerinin hayatları ve eserleri karton kağıtların üzerine yazılarak anlatılıyor .
Küratör ve arkeolog Andrea Gropp ve oryantalist , İslam tarihçisi Aslıgül Aysel sergiyle ilgili medyaya yaptıkları açıklamalarda , serginin hazırlanmasının iki yıl sürdüğüne dikkat çektiler . Aslıgül Aysel , birçok insanın , bilimin temellerinin İslam kültürü üzerinden Avrupa�ya geldiğini bilmediğini , bu tür sergilerin entegrasyona büyük bir katkı sunduğunu ve kültürler arası anlayı�ı peki�tirdiğini vurguladı . Andrea Gropp ise , İslam dininin günümüzde genelde olumsuz bağlantılarla kullanıldığını , İslam�ın bilim dü�manıymı� gibi görüldüğünü , oysa tam tersine , �İslam kültürünün dünyayı bir bilimsel etkinlik alanı olarak gördüğünü� belirtti . Serginin kültürel boyutu bu açıklamalarla , amacına ula�mı� görünüyor
Yıllar içinde Frankfurt�un kültür odaklarından biri haline gelen �die Käs� tiyat- kabul gördük . Ben daha önce 1983-1984�te
ilk kez 1985�te sahneye çıktık ve hemen
rosunu yaratıcısı �inasi Dikmen , Alman televizyona çıkmı�tım . Sahneye çıktığımda , hastabakıcılıktan aldığım maa�ın kabaresinde Türkiye kökenli , ama doğrudan Almanca kabare yapan ilk isimlerdendi . Bir süre önce artık kö�eye çekil- ilk sahne deneyimlerimdern yola çıkarak
da iki katını almaya ba�lamı�tım . Tabii
diğini , dinleneceğini ve yeniden sahneye çıkmayı dü�ünmediğini açıklayan biz yabancılar için iyi �eyler söylüyorlar .
dedim ki , �Allah için Alman sanatçılar
�inasi Dikmen�le yılların ve yolların dökümünü çıkardık ; mizahı , Alman toplumunu olsun , çok iyi �eyler söylüyorlardı yaban-
Dieter Hildebrandt olsun , Hannelore Kaub
ve Türkiye�den gelen �Yeni Almanları� cılar hakkında . Ama nereden biliyorlar konu�tuk . yabancıların böyle sorunları olduğunu ? � ...
Böyle sordum kendi kendime . Sonra �Biz - Frankfurt ’ ta açtığınız �die Käs� adlı bunu en iyisi kendimiz anlatalım� dedim . tiyatro ile birlikte , bu ülke kabaresinde inanılmaz bir i� ba�ardınız . Kurulu�undan bu biz söyleyelim� dedim . Bu cesaretimde ,
Bizi bizden daha iyi tanıyan yok . �Çıkalım ,
yana geçen 20 yıla yakın zaman içinde bu galiba yazdığım kabare metinlerinin kentin ve Alman kabare dünyasının tamamlayıcı bir parçasını kurumsalla�tırdığınız larımı Alman mizah ve kabaresinin dev
yarattığı etki önemli rol oynadı . Yazdık- ortaya çıktı ... ismi Dieter Hildebrandt�a ula�tırmı�tım .
�İNASİ DİKMEN - Evet , böyle bir O bu metinlerimi beğendi ve bunu bana olu�um Almanya�da yok , aslında Almanya da söyledi ... �Güzel �eyler , dü�üncelerin dı�ında da yok . ABD�de mesela bu tür i�ler çok garip , ben bunları hiç böyle dü�ünmemi�tim� falan demi�ti . Onun etkisi oldu olur , azınlık çocukları yapar . Ama orada da rastlamadık . Mecburen oldu bu i� galiba , böyle ba�ladık . burada . Yapmak zorunda kaldık …
- Ama siz böyle bir giri�imde bulunmak için - Alman kabare dünyasında Türkçe ve Türk davet falan almadınız ... mizahına açık bir talep olduğunu söyleyemeyiz . Peki , siz olmayan bir talebi , arzı- sanatçı bize bir çağrı falan yapmamı�tı .
�İNASİ “ İKM ” N - Katiyen , hiçbir Alman
nızla , adeta zor kullanarak mı yarattınız ? Sadece Dieter Hildebrandt yazdığım bazı �İNASİ DİKMEN - Yok , zorla yaratmadık da , yaratılacak bir zaman gelmi�ti vizyon için skeç yazmı�tım . 1982�de Ame-
metinleri , 1983 olmalı , okumu�tur . Tele-
aslında . Biz , Muhsin Omurca ile birlikte , rikalılar Ulm�a �u ünlü füzeleri yerle�ti-
Muhsin Omurca ve dram . Birbirine rine girmeye hazırlanıyordum ki , bu sözleri kurtulu�um oldu . Muhsin aynı bizim çok uzak iki kelime . Üstüne bir de opera . �Mutlaka yalandır , iftiradır� dedik ve Muhsin . Muhsin�i aradık .
Ama böylesini de hiç duymamı�tım doğrusu .
�Abi tenor musun ? Yoksa Bariton mu ? � diye soracağız kendisine .
Almanya�da Türk rejisörün ilmi operaya Opera bilgimiz de bir yere kadar . Sonra uyarlanıyor . Yakla�ık 8 yıldır çe�itli �ehirlerde Türkçe ve Almanca olmak üzere ne sorabilirim ki ? Ayrıca , ��u ülkede bizi katıla katıla güldüren ender adamlardan birini de , ope-
Tiyatrosu�nda Türk kökenli bir kabare
sahneleniyor . �imdi de Giessen �ehir
raya mı kaptırdık� diye içten içe hayılanıyoruz elbette bir �opera tutkunu� olarak ! türleriyle seyirci kar�ısına çıkıyor .
ustasının mizahi anlatımı ve dev karika-
�Muhsin rolün hayırlı olsun . Operaya Yok daha neler ? ba�lamı�sın abi ? � cümlesini hayal kırıklığı içinde kurduk , terk edilmi� , ihmal emek vermi� adamlar bizi birbirimizden
Pegidacılara da yazık bir nevi . Bunca
edilmi� komedi seyircisi gibi . Kar�ıdaki koparmak için , �imdi çat diye sahnelerde ses gururla �Haaa evet öyle oldu� dedi . kayna� .
�Nasıl yani bunlar dedikodu değil mi ? � Alman müzisyen Ludger Vollmer�in bestelediği , Catherine Miville�nin yönetmenli- diye son bir umutla sordum . �Ne münasebet� dedi .
ğini üstlendiği ve 2 Nisan�da prömiyerinin
Opera ile ilgili tek �yüksek bilgimi� yapılacağı �Duvara Kar�ı� operası için konu�turdum : �Peki abi , tenor musun , Muhsin Omurca sıkı bir kampa girmi� . bariton musun ? �
Sabah kalkıyor prova , ak�am yatıyor
Sessizlik ! prova misali .
�Ne ilgisi var ! � dedi , �Ben tek bir
Sanatçı olarak ya�antısında da bir
�arkı bile söylemiyorum . Oyunda anlatıcıyım . Elimdeki metinlerin yüzde 70�i de sında Muhsin sadece anlatıcı değil aynı
dönüm noktası olan Duvara Kar�ı opera-
Türkçe . Sahnenin içeriğine göre duvarlara zamanda Cahit�in kankası �eref�i de canlandırıyor . dev karikatürler çizeceğim , bir yandan da mizahi bir �ekilde seyirciyle konu�acağım . �
timizi merak edenler için , i�te �arkı söyle-
Stuttgart-Barselona hattındaki sohbe-
Oh be , dünyalar benim oldu . Tam ihanete uğramı� kabare seyircisi triple- anlattıkları
meyen opera oyuncusu Muhsin Omurca ve :
2 3
M . ŞEHMUS GÜZEL
Paris metrolarında dilenciler bile sına yeni boyutlar kazandıranları bile var . zamana uyuyorlar . Nitekim artık hiçbiri �Bir frankın var mı ? � diye sormuyor . soranları da . Pardon , bu soruyu soran
Hatta �Bir metro biletiniz var mı ? � diye
Frankın pabucunun dama atıldığını , artık metro denetleyicisi değil , dilenci . Metroya meydanın öroya ( Euro ) kaldığını çok iyi biletle binmek için bilet dilendiği sanılmasın sakın . Eğer herhangi bir yolcu bir biliyorlar ve her türlü keseye hitap edecek biçimde dilencilik yelpazesini geni�lettiler . metro bileti verirse , o bileti gi�e önünde , �Elli santim öron var mı ? � diye soruyorlar . belki iyatını da biraz artırarak , satı�a Bir öronun yarısı Fransız Frankı�na çevrilince yakla�ık 3,33 franka tekabül ediyor . RATP ile haksız
sunacak .
Geçmi�le kıyaslayınca sonuç itibariyle rekabet (!) mi olacak ? kimin kârlı çıktığı veya çıkacağı ortada . Evet , metro dilencileri artık eski dilenciler değil . Onlar da �çağda�la�tılar� .
Bu kadar da değil : Kimi dilenci i�i daha da modernle�tirdi : Örneğin artık �Bir Dilsiz dilencilerin yöntemi de ilginç : telefon kartınız var mı ? � diyerek arzu çıta-
Önce bir sayfanın dörtte birine basılı bir
2 3
✤
✤
YAZDIKLARIMI ALMAN MİZAH VE KABARESİNİN DEV İSMİ DIETER HILDEBRANDT ' A ULAŞTIRMIŞTIM . O BU METİNLERİMİ BEĞENDİ VE BUNU BANA DA SÖYLEDİ ...
Metroda aşk ve cinsellik dilencileri
✤
UĞUR ÖNCE GENÇ BIR ÖĞRENCI , DAHA SONRA YETIŞKIN BIR INSAN OLARAK YAŞAMI BOYUNCA TANIK OLDUĞU BÜTÜN ASKERI DARBELERE KARŞI TAVIR TAKINDI .
✤
DUİSBURG ’ DA BİLGELİĞİN YURTLARI SERGİLENİYOR İslam ’ ın altın çağı
İLHAN AYER Federal Almanya ’ nın Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti ’ ne bağlı Duisburg kentinde , Duisburg Kültür ve Şehir Tarihi Müzesi ’ nin girişimiyle düzenlenen “ İslamın Altın Çağında Bilim- ‘ İlimler Yurdu ” konulu sergi bitişe doğru yaklaşıyor . Sergiye gösterilern ilgi şaşırtıcı .
SAYFA : 8
ŞİNASİ DİKMEN ’ İN ALMAN KABARESİNDEKİ MACERALARI Alman mizahına Türk kalkınma yardımı
“ Almanların gülme biçimlerini zenginleştirdik , ona hiç şüphe yok . 1985 ’ te ilk kez Muhsin Omurca ile birlikte sahneye çıktığımızda , Almanlar bu iki Türk ’ e gülmeye başladı . İşte biri çok entegre olmuş , diğeri entegre olmuyor ... Entegre olmayan entelektüel bir Türk ’ tü , entegre olan da salağın tekiydi . Bizim orada söylemek istediğimiz şey şuydu : Kendi benliğine güveni olmayan hemen kaybolur , kendi benliğine güveni olan da bu ülkeyi kabullenir . Dediğimiz gibi de oldu . Kendi benliğine güveni olan insanlar bu ülkeyi kabullendiler , ama kendileri kaybolmadı . Kendilerine güveni olmayanlar ise kayboldu .”
SAYFA : 12
STUTTGART ’ TA 12 ’ NCİ TÜRK-ALMAN KABARE HAFTASI Gülmenin ve güldürmenin ‘ Türksel ’ şeyleri
SAYFA : 22
MUHSİN OMURCA “ DUVARA KARŞI ” DA Kabareden operaya
IŞIN TOYMAZ Almanya ’ daki Türk kökenli kabare oyuncularına , stand-up ustalarına kapıyı usta oyuncu Şinasi Dikmen ile birlikte aralayan Muhsin Omurca , şimdi de seyirci karşısına opera ile çıkmaya hazırlanıyor .
SAYFA : 26
PARİS METROSUNDAN ' İNSAN MANZARALARI '
M . ŞEHMUS GÜZEL Yazar , bilimadamı M . Şehmus Güzel , uzun yıllardır yaşadığı Paris ve onun ünlü metrosundan insan manzaralarını bire bir tanıklıklarla kağıda aktarıyor . Yazarımızın “ Paris ’ in Nabzı Metroda Atar ” başlığıyla yayına hazırladığı kitabından bölümler sunuyoruz . SAYFA : 30
2