İçindekiler
Di bis Sa 10-17 Uhr, So 10-18 Uhr, Mo geschlossen, Sonderregelungen an Feiertagen
Alyans ve can simidi @ Muhsin Omurca / omurca. de
© Foto: Benh Lieu Song / commons. wikimedia. org
İçindekiler
20. September 2015 – 20. März 2016
Häuser
der Weisheit
Wissenschaft im goldenen Zeitalter des Islam
Duisburg�da �Bilgeliğin Yurtları� sergileniyor
İslam�ın altın çağı
İLHAN AYER
İNTERNET ÜZERİNDEN SATIŞ KİTAPÇILARI VURDU Kitap mağazaları hızla küçülüyor
BAHAR EŞİN SAYFA: 4
Design: Gitta. Huelsmann @ t-online. de
KULTUR- UND STADTHISTORISCHES MUSEUM
Johannes-Corputius-Platz 1, 47051 Duisburg, Telefon 0203 283 26 40, www. stadtmuseum-duisburg. de
F
Federal Almanya�nın Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti�ne bağlı Duisburg kentinde, Duisburg Kültür ve �ehir Tarihi Müzesi�nin giri�imiyle düzenlenen �İslamın Altın Çağında Bilim- �İlimler Yurdu�� konulu sergi biti�e doğru yakla�ıyor.
Frankfurt�taki Arap-İslam Tarihi Ara�tırmaları Enstitüsü�nün de katkılarıyla, 9�uncu yüzyıldan 16�ncı yüzyıla kadar, Arap-Fars bilim tarihinin çalı�ma objeleri ziyaretçilerle bulu�tuğu sergide, haritalar, resimler, elyazmaları, Abbasilerden kalma eski altın ve gümü� paraların yanı sıra, yıldızların yüksekliğini ölçen aletler, deniz ve gökbilimleri ile ilgili ölçme, deneysel araç ve gereçler de yer alıyor. Burada gösterime sunulan 50 objeden 15�i orijinal parça, geri kalanlar ise kopya. Sergilenen en eski tarihi obje, bronzdan yapılmı� tıp araç ve gereçleri. Sergide model olarak gözlemevi, cami, kütüphane
2 3
ŞİNASİ DİKMEN’ İN ALMAN KABARESİNDEKİ MACERALARI
Alman mizahına Türk kalkınma yardımı
�Almanların gülme biçimlerini zenginle�tirdik, ona hiç �üphe yok. 1985’ te ilk kez Muhsin Omurca ile birlikte sahneye çıktığımızda, Almanlar bu iki Türk’ e gülmeye ba�ladı. İ�te biri çok entegre olmu�, diğeri entegre olmuyor...” ntegre olmayan entelektüel bir Türk’ tü, entegre olan da salağın tekiydi. Bizim orada söylemek istediğimiz �ey �uydu: Kendi benliğine güveni olmayan hemen kaybolur, kendi benliğine güveni olan da bu ülkeyi kabullenir.“ ediğimiz gibi de oldu. Kendi benliğine güveni olan insanlar bu ülkeyi kabullendiler, ama kendileri kaybolmadı. Kendilerine güveni olmayanlar ise kayboldu. �
MUHSİN OMURCA �DUVARA KAR�I�DA
Kabareden operaya
A
IŞIN TOYMAZ
lmanya�daki Türk kökenli kabare oyuncularına, stand-up ustalarına kapıyı usta oyuncu �inasi Dikmen ile birlikte aralayan Muhsin Omurca, �imdi de seyirci kar�ısına opera ile çıkmaya hazırlanıyor.
Muhsin�i uzun yıllardır tanıyorum. Hangi oyununa gidersem gideyim, ister Türkçe ister Almanca olsun, gülmekten kaç kere ağladığımı hatırlamıyorum. Hayırdır! Hem de tanınmı� yönetmen Fatih Akın�ın 2004 yılında Berlin Film Festivali�nde �Altın Ayı� ödülünü kazanan �Duvara Kar�ı� adlı ilminden operaya uyarlanan aynı isimli oyunda rol alıyor. Pes doğrusu.
Paris metrosundan‘ insan manzaraları’
M. ŞEHMUS GÜZEL
Yazar, bilimadamı M. Şehmus Güzel, uzun yıllardır yaşadığı Paris ve onun ünlü metrosundan insan manzaralarını bire bir tanıklıklarla kağıda aktarıyor. Yazarımızın“ Paris’ in Nabzı Metroda Atar” başlığıyla yayına hazırladığı kitabından bölümler sunuyoruz.
12 13
tasarlanmı� minyatür format olarak izleyicilere sunulurken, İslam dü�ünürlerinin hayatları ve eserleri karton kağıtların üzerine yazılarak anlatılıyor.
Küratör ve arkeolog Andrea Gropp ve oryantalist, İslam tarihçisi Aslıgül Aysel sergiyle ilgili medyaya yaptıkları açıklamalarda, serginin hazırlanmasının iki yıl sürdüğüne dikkat çektiler. Aslıgül Aysel, birçok insanın, bilimin temellerinin İslam kültürü üzerinden Avrupa�ya geldiğini bilmediğini, bu tür sergilerin entegrasyona büyük bir katkı sunduğunu ve kültürler arası anlayı�ı peki�tirdiğini vurguladı. Andrea Gropp ise, İslam dininin günümüzde genelde olumsuz bağlantılarla kullanıldığını, İslam�ın bilim dü�manıymı� gibi görüldüğünü, oysa tam tersine, �İslam kültürünün dünyayı bir bilimsel etkinlik alanı olarak gördüğünü� belirtti. Serginin kültürel boyutu bu açıklamalarla, amacına ula�mı� görünüyor
Yıllar içinde Frankfurt�un kültür odaklarından biri haline gelen �die Käs� tiyat- kabul gördük. Ben daha önce 1983-1984�te
ilk kez 1985�te sahneye çıktık ve hemen
rosunu yaratıcısı �inasi Dikmen, Alman televizyona çıkmı�tım. Sahneye çıktığımda, hastabakıcılıktan aldığım maa�ın kabaresinde Türkiye kökenli, ama doğrudan Almanca kabare yapan ilk isimlerdendi. Bir süre önce artık kö�eye çekil- ilk sahne deneyimlerimdern yola çıkarak
da iki katını almaya ba�lamı�tım. Tabii
diğini, dinleneceğini ve yeniden sahneye çıkmayı dü�ünmediğini açıklayan biz yabancılar için iyi �eyler söylüyorlar.
dedim ki, �Allah için Alman sanatçılar
�inasi Dikmen�le yılların ve yolların dökümünü çıkardık; mizahı, Alman toplumunu olsun, çok iyi �eyler söylüyorlardı yaban-
Dieter Hildebrandt olsun, Hannelore Kaub
ve Türkiye�den gelen �Yeni Almanları� cılar hakkında. Ama nereden biliyorlar konu�tuk. yabancıların böyle sorunları olduğunu? �...
Böyle sordum kendi kendime. Sonra �Biz- Frankfurt’ ta açtığınız �die Käs� adlı bunu en iyisi kendimiz anlatalım� dedim. tiyatro ile birlikte, bu ülke kabaresinde inanılmaz bir i� ba�ardınız. Kurulu�undan bu biz söyleyelim� dedim. Bu cesaretimde,
Bizi bizden daha iyi tanıyan yok. �Çıkalım,
yana geçen 20 yıla yakın zaman içinde bu galiba yazdığım kabare metinlerinin kentin ve Alman kabare dünyasının tamamlayıcı bir parçasını kurumsalla�tırdığınız larımı Alman mizah ve kabaresinin dev
yarattığı etki önemli rol oynadı. Yazdık- ortaya çıktı... ismi Dieter Hildebrandt�a ula�tırmı�tım.
�İNASİ DİKMEN- Evet, böyle bir O bu metinlerimi beğendi ve bunu bana olu�um Almanya�da yok, aslında Almanya da söyledi... �Güzel �eyler, dü�üncelerin dı�ında da yok. ABD�de mesela bu tür i�ler çok garip, ben bunları hiç böyle dü�ünmemi�tim� falan demi�ti. Onun etkisi oldu olur, azınlık çocukları yapar. Ama orada da rastlamadık. Mecburen oldu bu i� galiba, böyle ba�ladık. burada. Yapmak zorunda kaldık …
- Ama siz böyle bir giri�imde bulunmak için- Alman kabare dünyasında Türkçe ve Türk davet falan almadınız... mizahına açık bir talep olduğunu söyleyemeyiz. Peki, siz olmayan bir talebi, arzı- sanatçı bize bir çağrı falan yapmamı�tı.
�İNASİ“ İKM” N- Katiyen, hiçbir Alman
nızla, adeta zor kullanarak mı yarattınız? Sadece Dieter Hildebrandt yazdığım bazı �İNASİ DİKMEN- Yok, zorla yaratmadık da, yaratılacak bir zaman gelmi�ti vizyon için skeç yazmı�tım. 1982�de Ame-
metinleri, 1983 olmalı, okumu�tur. Tele-
aslında. Biz, Muhsin Omurca ile birlikte, rikalılar Ulm�a �u ünlü füzeleri yerle�ti-
Muhsin Omurca ve dram. Birbirine rine girmeye hazırlanıyordum ki, bu sözleri kurtulu�um oldu. Muhsin aynı bizim çok uzak iki kelime. Üstüne bir de opera. �Mutlaka yalandır, iftiradır� dedik ve Muhsin. Muhsin�i aradık.
Ama böylesini de hiç duymamı�tım doğrusu.
�Abi tenor musun? Yoksa Bariton mu? � diye soracağız kendisine.
Almanya�da Türk rejisörün ilmi operaya Opera bilgimiz de bir yere kadar. Sonra uyarlanıyor. Yakla�ık 8 yıldır çe�itli �ehirlerde Türkçe ve Almanca olmak üzere ne sorabilirim ki? Ayrıca, ��u ülkede bizi katıla katıla güldüren ender adamlardan birini de, ope-
Tiyatrosu�nda Türk kökenli bir kabare
sahneleniyor. �imdi de Giessen �ehir
raya mı kaptırdık� diye içten içe hayılanıyoruz elbette bir �opera tutkunu� olarak! türleriyle seyirci kar�ısına çıkıyor.
ustasının mizahi anlatımı ve dev karika-
�Muhsin rolün hayırlı olsun. Operaya Yok daha neler? ba�lamı�sın abi? � cümlesini hayal kırıklığı içinde kurduk, terk edilmi�, ihmal emek vermi� adamlar bizi birbirimizden
Pegidacılara da yazık bir nevi. Bunca
edilmi� komedi seyircisi gibi. Kar�ıdaki koparmak için, �imdi çat diye sahnelerde ses gururla �Haaa evet öyle oldu� dedi. kayna�.
�Nasıl yani bunlar dedikodu değil mi? � Alman müzisyen Ludger Vollmer�in bestelediği, Catherine Miville�nin yönetmenli- diye son bir umutla sordum. �Ne münasebet� dedi.
ğini üstlendiği ve 2 Nisan�da prömiyerinin
Opera ile ilgili tek �yüksek bilgimi� yapılacağı �Duvara Kar�ı� operası için konu�turdum: �Peki abi, tenor musun, Muhsin Omurca sıkı bir kampa girmi�. bariton musun? �
Sabah kalkıyor prova, ak�am yatıyor
Sessizlik! prova misali.
�Ne ilgisi var! � dedi, �Ben tek bir
Sanatçı olarak ya�antısında da bir
�arkı bile söylemiyorum. Oyunda anlatıcıyım. Elimdeki metinlerin yüzde 70�i de sında Muhsin sadece anlatıcı değil aynı
dönüm noktası olan Duvara Kar�ı opera-
Türkçe. Sahnenin içeriğine göre duvarlara zamanda Cahit�in kankası �eref�i de canlandırıyor. dev karikatürler çizeceğim, bir yandan da mizahi bir �ekilde seyirciyle konu�acağım. �
timizi merak edenler için, i�te �arkı söyle-
Stuttgart-Barselona hattındaki sohbe-
Oh be, dünyalar benim oldu. Tam ihanete uğramı� kabare seyircisi triple- anlattıkları
meyen opera oyuncusu Muhsin Omurca ve:
2 3
M. ŞEHMUS GÜZEL
Paris metrolarında dilenciler bile sına yeni boyutlar kazandıranları bile var. zamana uyuyorlar. Nitekim artık hiçbiri �Bir frankın var mı? � diye sormuyor. soranları da. Pardon, bu soruyu soran
Hatta �Bir metro biletiniz var mı? � diye
Frankın pabucunun dama atıldığını, artık metro denetleyicisi değil, dilenci. Metroya meydanın öroya( Euro) kaldığını çok iyi biletle binmek için bilet dilendiği sanılmasın sakın. Eğer herhangi bir yolcu bir biliyorlar ve her türlü keseye hitap edecek biçimde dilencilik yelpazesini geni�lettiler. metro bileti verirse, o bileti gi�e önünde, �Elli santim öron var mı? � diye soruyorlar. belki iyatını da biraz artırarak, satı�a Bir öronun yarısı Fransız Frankı�na çevrilince yakla�ık 3,33 franka tekabül ediyor. RATP ile haksız
sunacak.
Geçmi�le kıyaslayınca sonuç itibariyle rekabet(!) mi olacak? kimin kârlı çıktığı veya çıkacağı ortada. Evet, metro dilencileri artık eski dilenciler değil. Onlar da �çağda�la�tılar�.
Bu kadar da değil: Kimi dilenci i�i daha da modernle�tirdi: Örneğin artık �Bir Dilsiz dilencilerin yöntemi de ilginç: telefon kartınız var mı? � diyerek arzu çıta-
Önce bir sayfanın dörtte birine basılı bir
2 3
✤
✤
YAZDIKLARIMI ALMAN MİZAH VE KABARESİNİN DEV İSMİ DIETER HILDEBRANDT ' A ULAŞTIRMIŞTIM. O BU METİNLERİMİ BEĞENDİ VE BUNU BANA DA SÖYLEDİ...
Metroda aşk ve cinsellik dilencileri
✤
UĞUR ÖNCE GENÇ BIR ÖĞRENCI, DAHA SONRA YETIŞKIN BIR INSAN OLARAK YAŞAMI BOYUNCA TANIK OLDUĞU BÜTÜN ASKERI DARBELERE KARŞI TAVIR TAKINDI.
✤
DUİSBURG’ DA BİLGELİĞİN YURTLARI SERGİLENİYOR İslam’ ın altın çağı
İLHAN AYER Federal Almanya’ nın Kuzey Ren Vestfalya Eyaleti’ ne bağlı Duisburg kentinde, Duisburg Kültür ve Şehir Tarihi Müzesi’ nin girişimiyle düzenlenen“ İslamın Altın Çağında Bilim-‘ İlimler Yurdu” konulu sergi bitişe doğru yaklaşıyor. Sergiye gösterilern ilgi şaşırtıcı.
SAYFA: 8
ŞİNASİ DİKMEN’ İN ALMAN KABARESİNDEKİ MACERALARI Alman mizahına Türk kalkınma yardımı
“ Almanların gülme biçimlerini zenginleştirdik, ona hiç şüphe yok. 1985’ te ilk kez Muhsin Omurca ile birlikte sahneye çıktığımızda, Almanlar bu iki Türk’ e gülmeye başladı. İşte biri çok entegre olmuş, diğeri entegre olmuyor... Entegre olmayan entelektüel bir Türk’ tü, entegre olan da salağın tekiydi. Bizim orada söylemek istediğimiz şey şuydu: Kendi benliğine güveni olmayan hemen kaybolur, kendi benliğine güveni olan da bu ülkeyi kabullenir. Dediğimiz gibi de oldu. Kendi benliğine güveni olan insanlar bu ülkeyi kabullendiler, ama kendileri kaybolmadı. Kendilerine güveni olmayanlar ise kayboldu.”
SAYFA: 12
STUTTGART’ TA 12’ NCİ TÜRK-ALMAN KABARE HAFTASI Gülmenin ve güldürmenin‘ Türksel’ şeyleri
SAYFA: 22
MUHSİN OMURCA“ DUVARA KARŞI” DA Kabareden operaya
IŞIN TOYMAZ Almanya’ daki Türk kökenli kabare oyuncularına, stand-up ustalarına kapıyı usta oyuncu Şinasi Dikmen ile birlikte aralayan Muhsin Omurca, şimdi de seyirci karşısına opera ile çıkmaya hazırlanıyor.
SAYFA: 26
PARİS METROSUNDAN ' İNSAN MANZARALARI '
M. ŞEHMUS GÜZEL Yazar, bilimadamı M. Şehmus Güzel, uzun yıllardır yaşadığı Paris ve onun ünlü metrosundan insan manzaralarını bire bir tanıklıklarla kağıda aktarıyor. Yazarımızın“ Paris’ in Nabzı Metroda Atar” başlığıyla yayına hazırladığı kitabından bölümler sunuyoruz. SAYFA: 30
2