Prof Hennie Snyman
Departement Vee-, Wild- en Weidingkunde
UNIVERSITEIT VAN DIE VRYSTAAT
Veeboer, hou altyd in gedagte dat ‘n plant wat bewei word ‘n tweeledige funksie
moet vervul: Die plant moet in sy eie behoeftes, en boonop nog in die
behoeftes van die weidende dier voorsien. Eersgenoemde funksie word baie
keer deur boere misgekyk en daar word net op die dier gekonsentreer. Dit is ‘n
feit soos ‘n koei, dat indien vee wei, dit ‘n nadelige uitwerking het op
grassoorte. Veld moet rus om te herstel.
D
ie weiplant moet as 'n gebalanseerde eenheid beskou word. Net soos die wortels
afhanklik is van die blaaroppervlakte vir
fotosintese, is die bogrondse dele ook
afhanklik van die ondergrondse dele vir water- en
mineraaltoevoer. Die menslike wesens is geneig om te
fokus op die sigbare, en dit verklaar waarom veeboere
oor die algemeen geneig is om slegs kennis te neem
van wat bo die grond met die weiveld gebeur en dit
dan as maatstaf te gebruik vir weiveldbeplanning. ‘n
Swak ontwikkelde en vlak verspreide wortelstelsel vorm
die kern vir droogte-sensitiewe weiplante wat gevolglik
ook lae plant- en diereproduksie aan die hand werk. By
wyse van spreuke kan met reg gesê word dat intensiewe wortelstudies by weiplante is waar Daantjie die
wortels vir volhoubare weiding-ekosisteem funksionering gegrawe het.
Wortelgroei is negatief met bogrondse groei gekorreleer, met ander woorde, wanneer die bogrondse gedeelte van die weiplant nie groei nie, is die groei van
die wortels die aktiefste. Wortels staan gevolglik twee-
de in die ry naas die bogrond as dit by die plant se
voorsiening van groeireserwes vir groei en ontwikkeling
kom. Die wortelgroei sal dus hoofsaaklik plaasvind
indien voldoende of ‘n oormaat groeireserwes vir die
plant beskikbaar is. Indien die plant herhaaldelik straf
ontblaar word, toon wortels ‘n duidelike afsterwing.
Aangesien die ondergrondse ontwikkeling tweede in
die ry staan vir beskikbare groeireserwes, word die
geweldige impak van herhaaldelike oorbenutting van
die bogrondse groei op die funksionering van die
weiding-ekosisteem, nie altyd ten volle deur die veeboer besef nie. Met die wisselvallige klimaatstoestande
wat byvoorbeeld droër gebiede kenmerk, hou dit vir
weiplante ‘n groot risiko in om te oorleef en optimaal
te produseer met ‘n swak ontwikkelde wortelstelsel. In
‘n veldbenuttingstelsel moet voldoende rus ingebou
word vir die smaakliker weiplante wat die strafste
ontblaar word, sodat hulle hul kompetisievermoë vir
water en plant-voedingstowwe teenoor die onsmaaklike plante, kan behou. Sou dit nie die geval
wees nie, staar so ‘n stelsel ‘n spesieverandering in die