8. Διαφύλαξη/ανάδειξη του στοιχείου
α. Πώς μεταδίδεται το στοιχείο στις νεότερες γενιές σήμερα;
Η μετάδοση του καρπάθικου γλεντιού από τις παλαιότερες στις νεότερες γενιές
απαιτεί τη μεταβίβαση της γνώσης και της ενσωμάτωσης των δομικών του στοιχείων,
και μάλιστα των σκοπών, της τεχνικής των μαντινάδων και του χορού, στην
αλληλένδετη μεταξύ τους σχέση. Στο παρελθόν η γνώση αυτή μεταβιβαζόταν στα
πλαίσια της καθημερινότητας και της γιορτής της κοινότητας με απροσχεδίαστο και
‘φυσικό’, αλλά και με προσχεδιασμένο τρόπο. Σύμφωνα με τις αναμνήσεις
Καρπαθίων γλεντιστών, μέχρι τη δεκαετία του 1970, τότε που ακόμη ο πληθυσμός του
νησιού ήταν μεγάλος, τα παιδιά μάθαιναν να τραγουδούν και να φτιάχνουν
μαντινάδες, αλλά και να χορεύουν, στα σπίτια τους και στις εργασίες εκτός σπιτιού,
με την καθοδήγηση των μεγαλύτερων μελών της οικογένειάς τους ή συνομηλίκων
τους. Στις ‘αποσπερίες’ στα σπίτια τους τα βράδια, αφού είχαν μελετήσει για το
σχολείο, τα παιδιά κάθονταν γύρω από το τζάκι όπου οι παππούδες και οι γονείς
τους, τους μυούσαν στους σκοπούς του γλεντιού, μιμούμενοι με το στόμα τους
ήχους της τσαμπούνας και της λύρας και βοηθώντας τα παιδιά να φτιάξουν
μαντινάδες και να τις τραγουδήσουν. Οι μεγάλοι έδειχναν και τα βήματα του χορού
στα παιδιά. Στόχος τους ήταν να γίνουν τα παιδιά τους, και μάλιστα τα αγόρια, που
είχαν τον πρωτεύοντα ρόλο στο γλέντι, καλοί τραγουδιστές και χορευτές,
αναπτύσσοντας τα στοιχεία εκείνα που θα ανέβαζαν το κοινωνικό τους γόητρο και
θα οδηγούσαν και σε επιθυμητούς γάμους, ακόμη και νέους από κατώτερη
κοινωνική τάξη, αλλά με αναγνωρισμένη ικανότητα στο γλέντι. Οι μητέρες και άλλες
γυναίκες συγγενείς (θείες, γιαγιάδες) έπαιζαν ιδιαίτερα σημαντικό ρόλο στην
εκμάθηση των σκοπών, των μαντινάδων και των χορών μέσω της άτυπης
διδασκαλίας των μικρών παιδιών, ακόμη και σε κοινότητες όπου οι γυναίκες δεν
τραγουδούν στα κοινοτικά γλέντια, όπως στην Όλυμπο (βλ.: ΤΕΚΜΗΡΙΑ / Φάκελος
6 ος - Προφορικές Μαρτυρίες: Ευμορφία Ι. Διακογεωργίου ως προς αυτόν τον τρόπο
έμφυλης μεταβίβασης του στοιχείου). Αλλά και στο πλαίσιο των αγροτικών
εργασιών, στο ‘παραοσκιό’, δηλαδή στη βόσκηση των οικόσιτων ζώων της
οικογένειας, τα παιδιά εξασκούσαν τους σκοπούς λέγοντάς τους με το στόμα και
χόρευαν χρησιμοποιώντας ως ντάμα κανένα μακρύ κλαρί από σκίνο για να
πιαστούν και να κάνουν τα τσαλίμια τους. Μεγαλώνοντας, τα αγόρια έμπαιναν
σταδιακά στο γλέντι στην εφηβική ηλικία, λέγοντας τις πρώτες μαντινάδες τους,
ενθαρρυνόμενοι και αξιολογούμενοι από τους μεγαλύτερους και πειθαρχώντας
41