6. Ιστορικά στοιχεία
Το καρπάθικο γλέντι, σύμφωνα με την ιστορική τεκμηρίωση (προφορικές μαρτυρίες,
έντυπες εργασίες, φωτογραφίες, ηχητικές και οπτικοακουστικές καταγραφές),
συναντάται ως τρόπος έκφρασης, επικοινωνίας και ψυχαγωγίας τουλάχιστον από
τις αρχές του 19 ου αιώνα. Αν και τα ιστορικά δεδομένα θέτουν αυτήν την οριοθέτηση,
το καρπάθικο γλέντι ως δρώμενο θα μπορούσε να αναχθεί σε βάθος χρόνου
αρκετών αιώνων, σύμφωνα με την ιστορική και συγκριτική μελέτη των δομικών του
στοιχείων (τρόπος τέλεσης, γλεντικοί ρόλοι, μουσικά όργανα, μουσικοί τρόποι,
τραγουδιστικό ρεπερτόριο και υφολογία, χοροί, γλεντικό τυπικό).
Οι τόποι τέλεσής του είναι οι κοινότητες / χωριά στην Κάρπαθο και στη Σαρία, αλλά
και οι διασπορικές κοινότητες των Καρπαθίων στην Ελλάδα και στο εξωτερικό. Το
καρπάθικο γλέντι αποτελεί ένα κοινοτικό δρώμενο με διακριτούς ρόλους των
συμμετεχόντων σε αυτό και εθιμοτυπική τάξη, παραμέτρους που διαφοροποιούνται
και μεταλλάσσονται ανά κοινότητα και ανά χρονική περίοδο. Η ιστορική αποτύπωση
του καρπάθικου γλεντιού μαρτυρεί την πορεία του τουλάχιστον επί δύο αιώνες, μία
πορεία που διακρίνεται από συνεχείς μετασχηματισμούς στη δομή του, ανάλογα με
τον τόπο (Κάρπαθος και διασπορικοί τόποι), τις κοινότητες (χωριά της Καρπάθου και
διασπορικές κοινότητες σε Ελλάδα και εξωτερικό) και τις επικρατούσες κάθε φορά και
σε κάθε τόπο κοινωνικές, γεωπολιτικές, ιστορικές, οικονομικές και πολιτισμικές
συνθήκες.
Μέχρι και τα μέσα της δεκαετίας του 1970 το καρπάθικο γλέντι αντιμετωπιζόταν από
τους ερευνητές σαν κοινωνική και πολιτισμική συνδυασμένη με εθιμικά δρώμενα από
τον κύκλο της ζωής και τον κύκλο του χρόνου. Οι ερευνητές αυτοί (Ε. Βαρίκα-
Μοσκόβη, Μ. Γ. Γεωργιάδης, Ν. Κόνσολας, Κ. Γ. Σεβδαλής, Κ. Ι. Χαλκιάς) συνήθιζαν
να παραθέτουν γραπτές περιγραφές δομικών στοιχείων του γλεντιού, που
αφορούσαν τους μουσικούς και τα μουσικά όργανα, τα τραγούδια, τις μαντινάδες
και τους χορούς. Ένα σημαντικό στοιχείο αυτού του τρόπου προσέγγισης είναι η
εστίαση στη λεκτική δομή και γενικότερα στην προφορικότητα του γλεντιού, όπως
αυτή απεικονίζεται σε συλλογές τραγουδιών και μαντινάδων, όπως αυτές των
πρώτων μελετητών του, του Εμμανουήλ Μανωλακάκη και του Μιχαήλ Μιχαηλίδη-
Νουάρου. Οι συλλογές αυτές εκδόθηκαν κατά τα τέλη του 19 ου και τις πρώτες
δεκαετίες του 20 ου αιώνα και αποτυπώνουν τα γλωσσικά ιδιώματα των Καρπαθίων
αλλά και τους τρόπους λαϊκής ποιητικής στην γλεντική τους έκφραση. Οι έρευνες του
31