דער משומד רופט זיך אן ברייטהארציג
דער צדקה לעכערט זיין הארץ
מחשבה איז א ליכט פון אויבן . ווער ווייסט , אפשר וועט נאך דערפון ארויסקומען גוטע זאכן , דערפאר האלט איך אז דו זאלסט צוהערן וואס דיין פרוי זאגט , ’ וכל אשר תאמר אליך שמע בקולה ’.“
דער משומד רופט זיך אן ברייטהארציג
נישט קליין איז געווען די איבערראשונג פון דעם משומד , ווען ער האט דערזען , אז יצחק אייזיק קופערבערג , דער באליבטסטער און בכבודי ’ גסטער בעל הבית פון שטעטל גייט אריבער די שוועל פון זיין הויז . ער איז אים אנטקעגן געגאנגען , און אים געבעטן אריין קומען צו זיך אין קאבינעט .
” מעג איך וויסן , דעם סיבה צוליב וועלכן איך האב דעם כבוד צו באגריסן אייך אין מיין הויז ?“ האט דער משומד פריינטליך געפרעגט יצחק אייזיק ’ ן .
מיט א געדריקטער שטימע האט יצחק אייזיק אים געענטפערט :
” איך דארף האבן צען טויזנט לעי ( די באוואוסטע רומענישע מטבע (. איך ווייס אז איר געבט הלוואות פאר א משכון . פאר דעם געלט , וואס איר וועט מיר בארגן , גיב איך אייך אלס משכון מיין הויז און די פעלד , וואס איך האב בירושה פון מיין ווייב ’ ס עלטערן “.
דער משומד האט לאנג געקוקט אויף יצחק אייזיק ’ ן , און דערנאך האט ער אים געפרעגט :
” מעג איך וויסן צוליב וואס איר דארפט האבן אזא גרויסע סומע געלט ?“
” איך מאך חתונה מיין בת יחידה און איך דארף האבן דאס געלט פאר דער חתונה און פאר אנדערע צוועקן . ווי אויך דארף איך האבן געלט צו קענען געבן צדקה .“ האט יצחק אייזיק געענטפערט .
אן ארויסצורעדן א ווארט איז דער משומד צוגעגאנגען צו זיין קאסע , ארויסגענומען א בינטל קעש און זיך געואונדן צו יצחק אייזיק :
” איך גיב אייך א הלוואה פון דרייסיג טויזנט לעי , כדי איר זאלט אויך קענען ווידער אנהויבן אייערע געשעפטן . שרייבט מיר אינטער יעצט א שטר , אז איר פאר ’ משכנ ’ ט ביי מיר דאס הויז און די פעלד , די הלוואה איז אן א טערמין . ווען איר וועט קענען , וועט איר מיר באצאלן .“
יצחק אייזיק איז געבליבן זיצן א דערשטוינטער .
” איך וויל נישט בארגן אזוי פיל געלט . איך ווייס נישט , צו איך וועל דאס אלעס קענען צוריקצאלן .“ האט ער נישט געוואלט מסכים זיין .
” דער באשעפער וועט אייך העלפן , פאר די גרויסע צדקות וואס איר טוט .“ האט דער משומד געזאגט . “ איר זענט דאך א בעל בטחון .”
מיט א ציטערדיגער האנט האט יצחק אייזיק אינטערגעשריבן א שטר , אז ער פאר ’ משכנ ’ ט דאס הויז און די פעלד פארן משומד פאר דרייסיג טויזנט לעי .
דער צדקה לעכערט זיין הארץ
א קורצע צייט דערויף איז דער משומד אוועקגעפארן עטליכע טעג , ווען ער איז צוריקגעקומען האט ער אפגעזאגט אלע זיינע משרתים וואס ער האט געהאט אין פאלאץ . בלויז זיין קעכער האט ער איבערגעלאזט .
מיט עטליכע וואכן שפעטער איז דער משומד אינגאנצן פארשוואונדן געווארן פון שטעטל .
דריי טעג נאך דעם משומד ’ ס פארשוואונדן ווערן האט יצחק אייזיק באקומען פון אים א בריוו , אין וועלכן ער האט געשריבן , אז די דרייסיג טויזנט לעי , וואס ער האט אים געגעבן
אלס א הלוואה , געבט ער יעצט אלס דרשה-געשאנק צו זיין טאטער ’ ס חתונה . און אין דעם זעלביגן בריוו איז געווען בייגעלייגט דעם שטר צעריסן אויף שטיקלעך .
אויף צו מארגנס איז יצחק אייזיק געפארן צו זיין רבי ’ ן דער שטעפאנעשטער , און ער האט אים דערציילט די מעשה .
“ איך ווייס אלעס ” האט דער רבי זיך אנגערופן . ” אלעס איז השגחת הבורא . זיי וויסן , אז דער געוועזענער משומד איז געווען ביי מיר . דער גמילות חסד וואס ער האט געטון פאר א דבר שבצדקה האט אין איהם אויפגעבלאזן דאס באהאלטענער אידישער פונק . ער איז געווארן צוריק א איד און א בעל תשובה , ער האט צעטיילט זיין גאנץ פארמעגן פאר צדקה . ער אליין האט גענומען דעם וואנדער-שטעקן און ער וועט אפריכטן גלות אזוי לאנג ווי ער וועט לעבן . און די הלוואה , וואס ער האט דיר געגעבן , בין איך זיכער , אז דו וועסט אים עס נאך צוריק געבן . דו וועסט מצליח זיין אין דיינע געשעפטן און דו וועסט דאס געלט צעטיילן אויף צדקה .“
מיט גרויס בטחון איז יצחק אייזיק אהיימגעפארן . די חתונה פון זיין בת יחידה האט מען געפראוועט אזוי ווי עס איז געווען באשטימט . און דער פרעשבורגער ראש הישיבה איז געקומען צו פארן אלס מחותן פון דעם חתן ’ ס צד , און האט געדינט אלס מסדר קידושין ביים חתונה .
•
נאך עטליכע חדשים האט די אידישע קהילה אין רעדוקאנען באקומען פון געריכט א דאקומענט , אין וועלכן מען האט געלאזט וויסן , אז דער געוועזענער משומד האט פארשריבן דעם פראכטפאלע פאלאץ אין רעדוקאנען פאר דער אידישער קהילה , וועלכע דארף דארטן מאכן א אידישן שפיטאל און א מושב זקנים . און ער האט זיי אויך פארשריבן א גרויסע סומע געלט פאר דעם צוועק .
162 SHOPPERS ROUTE November 20 2024