ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ /ศรีเทพ /เสมา ในมัณฑละแห่งศรีจนาศะ ละโว้ / ศรีเทพ / เสมา | Page 41

เมืองละโว บริเวณแพรกน�้ำหักศอกลพบุรีหน้าวัดมณีชลขันธ์และวัดพรหมมาสตร์ บริเวณนี้รวมเส้นทางน�้ำจากทิศต่างๆ ท�ำให้เห็นว่า เมืองลพบุรีตั้งอยู่บนชายที่สูงต่อกับที่ราบลุ่มอย่างแท้จริง จากบทความของอาจารย์ศรีศ ก ั ร วัลลิโภดม สรุปและเพิ่มเติมบางส่วนได้ ดังนี้ เมืองละโว้ตั้งอย ชายขอบที่สูงของเขาสามยอด อันเป็นหนึ่งในกลุ่ม เขาลพบุรี ประกอบด้วย เขานงประจันต์ (เขาวง พระจันทร์) เขาพระงาม เขาสามยอด เขาเพนียด เขาโจนจีน เขาจีนแล ไปจนถึงกลุ ม ่ เขาพระพุทธบาท บริ เ วณนี้ มี ป ่ า เขาธรรมชาติ ที่ ส วยงามและอุ ด ม สมบูรณ์ เป็นที่เกิดของลุ่มน�้ำต่างๆ มารวมกันเป็น ล�ำน�้ำลพบุรี และเป็นสถานที่วังช้างและมีเพนียด คล้องช้างปรากฏชัดในแผนที่ของชาวฝรั่งเศส ล�ำน�้ำลพบุรีคือเส้นทางคมนาคมส�ำคัญทาง ฟากตะวันออกของลุ่มน�้ำเจ้าพระยา ก�ำเนิดมาจาก เทือกเขาเพชรบูรณ์ซึ่งอยู่แยกออกจากลุ่มน�้ำป่า สักไหลผ่านที่ลาดลอนลูกคลื่นสู่อ�ำเภอบ้านหมี่ลงสู ที่ราบลุ่มต�่ำน�้ำท่วมถึงมายังต�ำบลมหาสอน สบกับ ล�ำน�้ำที่ไหลมาจากที่สูงในเขตอ�ำเภอตาคลี จังหวัด นครสวรรค์ ผ่านเมืองโบราณสมัยทวารวดีซ ง ึ่ เป็นจุด เริ่มต้นของล�ำน�้ำบางขามกลายเป็นแม่น ำ �้ ลงสู ท ่ ร ี่ าบ ลุ่มทางใต้มายังวัดไลย์ในอ�ำเภอท่าวุ้ง ตรงบริเวณน เป็นท้องพื น ้ ที จ ่ ด ุ เชื อ ่ มต่อการคมนาคมที ส ่ ำ � คัญกลาย เป็นท้องน�้ำกว้างใหญ่และท้องทุ่งไพศาล เป็นพื้นท รับน� ำ ้ จากที ส ่ ง ู แทบทุกทิศ ท�ำให้ล ำ � น� ำ ้ แยกออกหลาย แพรก ผ่านอ�ำเภอท่าวุ้งลงไปทางใต้ถึงเขตอ�ำเภอ มหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา กลุ่มหนึ่ง และ อีกกลุ ม ่ หนึ ง ่ แยกไปทางตะวันออก ผ่านเขาสมอคอน ไปยังทุ่งพรหมมาสตร์และเมืองละโว้ แล้วหักวก ผ่านหน้าเมืองละโว้ลงใต้ไปยังอ�ำเภอบ้านแพรกและ อ�ำเภอมหาราช จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เส้นทาง นี เ ้ ป็นทางคมนาคมทางน� ำ ้ จากเมืองละโว้ท เ ี่ ป็นเมือง ท่าในสมัยทวารวดีไปออกอ่าวไทย เมืองละโว้เกิดขึ น ้ ในสมัยทวารวดีโดยมีแนว คูน�้ำคันดินที่พอเหลือร่องรอยอยู่ทางทิศตะวันออก มูลนิธิเล็ก-ประไพ วิริยะพันธ 41