การเกิดและอยู่มักจะถูกน�ำมาใช้อธิบาย “ ความเป็นคน ” ของ “ มนุษย์ไทย ” อยู่ เป็นประจ�ำ และเรามักจะได้ยินคนพูดกันเรื่อยว่า “ เป็นคนที่โน่น-ที่นี่ ” เพราะพวกเขา กินอยู่หลับนอนอยู่ที่นั้น นั่นเพราะอิทธิพลของวัฒนธรรมแบบไทยๆ ที่ยังหลุดไม่พ้น จากมิติความเป็นท้องถิ่น เพราะอย่างนั้น การเป็นคนที่ไหน ? ก็จะถูกใช้เป็นเกณฑ์มองได้ ต่อไปว่า เป็นคนอย่างไร ? เพราะมีสมมติฐานกันว่าคนแต่ละพื้นที่ไม่เหมือนกัน อีกทั้งยัง มีสถานการณ์เฉพาะหน้าที่ต้องเลือก “ ใบหน้า ” มาแสดงออกแตกต่างกันไป
แต่นอกจากความหมาย ๒ อย่างที่เข้าใจกันทั่วไป ค�ำว่า “ มนุษย์อยุธยา ” ยัง หมายถึงกลุ่มคนอีกประเภทหนึ่งซึ่งอธิบายตัวตนหรือบอกกับคนอื่นว่าเป็นคนอยุธยา เพราะ “ คนอยุธยา ” นั้นมีลักษณะร้อยพ่อพันแม่ และก็ไม่เกี่ยวเลยว่าคนอยุธยาใน ปัจจุบันนี้จะเป็นคนกลุ่มเดียวกับ “ คนกรุงศรีอยุธยา ” เพราะจ�ำนวนมากไม่ได้สืบเชื้อสาย เหล่ากอมาจาก “ คนกรุงศรีอยุธยา ” โดยตรง เพราะเป็นกลุ่มที่เข้ามาอยู่ภายหลังแต่ ก็เลือกที่จะบอกแก่ “ คนอื่น ” ว่าตนเป็น “ คนอยุธยา ” และในแง่นี้ “ คนอยุธยา ” ยังต้อง นับรวมถึงคนที่มีต�ำแหน่งแห่งที่ทางวิชาการเกี่ยวข้องกับประวัติศาสตร์อยุธยาอีกด้วย
อย่างที่ทราบกันว่า พัฒนาการความเป็นมาของสังคมสยามนับย้อนกลับได้ไกล สุดอยู่เพียงอยุธยา ไม่ใช่สุโขทัย ไม่ใช่ทวารวดี
สังคมที่มีความหลากหลายทางชาติพันธุ์และเป็นต้นธารอ้างอิงมาถึงปัจจุบันนั้น คืออยุธยา นี่คือเหตุผลหนึ่งในจ�ำนวนหลายๆ เหตุปัจจัยทั้งหลายแหล่ว่า ท�ำไมเราจึง ควรต้องศึกษาอยุธยาอยู่อีก แม้ดูเหมือนว่าเราจะรู้จักอยุธยากันดีอยู่แล้ว เพราะได้ ร�่ำเรียนมาตั้งแต่สมัยประถมฯ มัธยมฯ
ชื่อหนังสือ โลกที่คิดว่าคุ้นเคย ? ผลงานเกี่ยวกับอยุธยาของอาจารย์สมเกียรติ วันทะนะ ก็ดูเป็นชื่อที่ชวนให้เราคิดต่อได้ไม่น้อย เพราะปัญหาของประวัติศาสตร์อยุธยา ไม่ได้อยู่ที่ความไม่รู้ หากแต่ผู้ที่คิดว่าตัวเองรู้ ( กว่าคนอื่น ) นั่นแหละมักท�ำให้เกิดปัญหา เสียเอง อย่างช่องส่องผี หรืองานเขียน “ ประวัติศาสตร์ชาติไทย ” ของบางหน่วยงาน เป็นต้น ส่วนหนึ่งก็เพราะอยุธยาถูกท�ำให้เป็นหลักหมายอ้างอิงของชาติไทย พอเป็นเรื่อง ชาติขึ้นมา สังคมไทยมักมีผู้รู้และเป็นเจ้าของมากกว่าผู้อื่นเสมอ
เพลงหนึ่งที่ร้องกันขึ้นใจรองจากเพลงชาติกับเพลงสรรเสริญพระบารมี ก็เป็นเพลง ที่มีท่อนร้องว่า “ อยุธยาเมืองเก่าของเราแต่ก่อน จิตใจอาวรณ์มาเล่าสู่กันฟัง อยุธยาแต่
( 7 )