เนื่องจากเป็นห้องมืดทึบ ภายในครรภคฤหะจึงไม่ค่อยพบการตกแต่ง นัก ผนังมักเรียบๆ หรือบางครั้งอาจปรากฏเพียงช่องส�ำหรับวางตะเกียง หรือ มีเพียงการสร้างปะร�ำไม้ซ้อนเข้าไปภายใน อย่างไรก็ตาม ยังมีบางศิลปะที่มี การสลักภาพเทพเจ้าภายในครรภคฤหะด้วย การแต่งตกเช่นนี้พบได้น้อย แต่ พบทั้งในศิลปะอินเดียและศิลปะเขมร ( รูปที่ ๑ . ๑๒ )
ประตูของครรภคฤหะมีลักษณะอย่างไร
ประตูครรภคฤหะมักเป็นประตูที่ส�ำคัญที่สุดของเทวาลัยเนื่องจากเป็น เพียงจุดเดียวที่คนภายนอก ( ที่ไม่ใช่พราหมณ์ ) จะสามารถมองเห็นเทพเจ้า ประธานภายในครรภคฤหะได้ และด้วยเหตุที่การมองดูเทพเจ้า ( หรือที่เรียกกัน ในภาษาสันสกฤตว่า “ การทรรศนะ ” Darshan ) เป็นวัตรปฏิบัติปกติในศาสนา ฮินดู เพื่อให้ได้รับพรและ / หรือพลังอ�ำนาจจากเทพเจ้าผ่านการมอง ดังนั้น ประตูของครรภคฤหะจึงเป็นจุดส�ำคัญที่จะต้องน�ำเอาสัญลักษณ์มงคลและการ อวยพรมารวมไว้ที่ประตู ซึ่งจะขอยกตัวอย่างดังนี้
I มกร ( รูปที่ ๑ . ๑๓ )
ค�ำอธิบาย สัตว์บกผสมสัตว์น�้ำหลาย อย่าง เช่น ช้าง จระเข้ ปลา เพื่ออวยพรให้ผู้ศรัทธาได้ รับความร�่ำรวย
ต�ำแหน่งที่ประดับประตู ขอบทั้ง ๒ ข้างด้านบน หลายแห่งคายกรอบประตู ออกมา
21