ฐานและลวดบัวฐาน
ฐานคืออะไร
ฐานคือส่วนรองรับสถาปัตยกรรมด้านล่างสุด ในกรณีของปราสาท ฐานมักรองรับเรือนธาตุ ( ตัวอาคาร / ผนังอาคาร )
วิธีในการแยกฐานออกจากส่วนอื่นๆ คือ ฐานเน้น “ เส้นแนวนอน ” เสมอ ( รูปที่ ๑ . ๓๑ ) เพื่อให้สอดรับกับพื้นโลกที่อยู่ในเส้นแนวนอนเช่นกัน แตกต่างไปจากเรือนธาตุที่มักเน้น “ เส้นแนวตั้ง ” เพื่อให้สอดรับกับ “ เสาอาคาร ” ที่ตั้งฉากกับพื้นเสมอ
เส้นในแนวนอนของฐานคาดด้วยส่วนนูนยื่นออกมาจากระนาบที่เรียก ในภาษาไทยว่า “ ลวดบัว ” ( ภาษาอังกฤษเรียกว่า moulding )
วิธีการสังเกตลวดบัวฐาน
แม้ว่าฐานจะเป็นจุดที่สังเกตได้ง่ายเนื่องจากอยู ่ด้านล่างสุดของปราสาท แต่ระบบลวดบัวอาจยุ ่งยากส�ำหรับคนทั่วไปที่พยายามเข้าใจ ผู ้เขียนขอน�ำเสนอ ๔ ขั้นตอนส�ำหรับการสังเกตและแยกแยะลวดบัวฐานระบบอินเดียที่ซับซ้อน ให้เข้าใจง่ายขึ้น ดังนี้
เรือนธาตุที่เน้นเส้นในแนวตั้งด้วยเสาติดผนัง เก็จ และซุ้มประติมากรรม
ฐานที่เน้นเส้นในแนวนอนด้วยลวดบัว
( ขวา ) รูปที่ ๑ . ๓๑ วิธีการสังเกตฐานแยกออกจากเรือนธาตุ โดยฐานเน้นเส้นในแนวนอน ส่วนเรือนธาตุเน้นเส้นในแนวตั้ง
42