บทที่1
ถ้าไม่นับถ�้ำมาราบาร์ ซึ่งอยู่นอกตัวเมืองไปอีกยี่สิบไมล์ เมือง จันทรปุระก็ไม่มีอะไรโดดเด่น เมืองนี้ตั้งอยู่ริมฝั่งแม่คงคา ในช่วงที่ สายน�้ำไม่เอ่อท้นมาชะล้าง ตัวเมืองทอดยาวตามล�ำน�้ำเป็นระยะทาง สองสามไมล์ สกปรกรกรุงรังจนแทบแยกไม่ออกจากขยะที่ชาวเมือง ทิ้งลงน�้ำตามอ�ำเภอใจ ตลิ่งไม่มีขั้นบันไดทอดลงให้อาบน�้ำ เนื่องจาก แม่คงคาบังเอิญไม่ใช่แม่น�้ำศักดิ์สิทธิ์ที่นี่ อันที่จริงมองไม่เห็นตลิ่ง ตรงไหนด้วยซ�้ำ บริเวณร้านรวงบ้านช่องที่เรียกว่าบาซาร์ ได้บดบัง ทัศนียภาพล�ำน�้ำกว้างใหญ่ไหลเชี่ยวกรากจนมิด ถนนหนทางซอมซ่อ ทรุดโทรม วัดหมดความศักดิ์สิทธิ์ และถึงแม้จะมีบ้านเรือนสภาพ ดีๆ สองสามหลัง แต่ก็หลบอยู ่ตามสวนหรือในตรอกซอกซอย ความ สกปรกโสมมกีดกั้นไม่ให้ใครเข้าถึงเว้นแต่แขกที่รับเชิญมา จันทรปุระ ไม่เคยเป็นนครใหญ่โตสวยงาม เมื่อสองร้อยปีมาแล้ว เมืองนี้ตั้งอยู่ บนเส้นทางสู่ทะเลจากอินเดียตอนเหนือซึ่งสมัยนั้นเป็นจักรวรรดิ ใน ยุคนั้นยังมีบ้านเรือนสภาพดีๆ อยู่ แต่รสนิยมทางศิลปะหมดสิ้นไป
15