กัน พวกเขากลับมาถึงบังกาโลเตี้ยๆ แต่กว้างขวางของตน ซึ่งเป็น บังกาโลเก่าแก่ที่สุดและไม่สะดวกสบายที่สุดในสถานีพลเรือน มีสนาม หญ้าจมเป็นแอ่ง พวกเขาดื่มอีกแก้ว คราวนี้เป็นน�้ำข้าวบาร์เลย์ แล้ว จึงเข้านอน เมื่อพวกเขากลับจากสโมสร ค�่ำคืนนั้นก็สิ้นสุดลง งาน สังสรรค์ครั้งนี้ก็เป็นทางการอยู่บ้าง ชุมชนใดก็ตามที่คุกเข่าให้อุปราช และเชื่อว่าเทวราชสิทธิ์สามารถยักย้ายถ่ายเทได้ ย่อมรู้สึกย�ำเกรง ตัวแทนของอุปราชเป็นธรรมดา พวกเทอร์ทันเป็นเหมือนอนุเทพคู่ หนึ่งที่จันทรปุระ อีกไม่นานพวกเขาจะเกษียณไปอยู่วิลลาสักแห่งที่ ชานเมือง และจากไปเยี่ยงคนที่หมดอ�ำนาจวาสนา
“ คุณเขามีน�้ำใจมากนะ ” รอนนี่ชวนคุย เพราะรู้สึกขอบคุณ อัธยาศัยไมตรีที่แขกของเขาได้รับ “ รู้หรือเปล่าว่าเขาไม่เคยจัดปาร์ตี้ ต่อแต้มมาก่อนเลย ยังเป็นงานเลี้ยงอาหารค�่ำอีกด้วย ! ผมอยากจัด งานอะไรบ้างเหมือนกัน แต่ถ้าคุณรู้จักคนพื้นเมืองดีขึ้น ก็จะรู้ว่าให้ นายใหญ่เบอร์รา ซาฮิบเป็นคนจัดดีกว่าผม พวกเขารู ้นิสัยกันดี หลอก พวกเขาไม่ได้หรอก ผมยังใหม่อยู ่เมื่อเทียบกันแล้ว ไม่มีใครอาจหาญ เหมาเอาว่ารู้จักประเทศนี้หรอกจนกว่าจะอยู่มาสักยี่สิบปี เป็นยังไง ครับ คุณแม่ ! นี่เสื้อคลุมครับ เอาละ จะยกตัวอย่างเรื่องผิดพลาดที่ เราท�ำไปก็ได้ ตอนมาอยู่ที่นี่ได้ไม่เท่าไร ผมชวนทนายคนหนึ่งให้สูบ บุหรี่กับผม — แค่บุหรี่มวนเดียวเท่านั้นเองนะ ขอย�้ำ แล้วผมก็ไปรู้ เข้าทีหลังว่าเขาคนนี้ส่งคนไปทั่วทั้งบาซาร์เพื่อป่าวประกาศเรื่องนี้ เอา ไปอวดผู้ยื่นค�ำร้องทุกคนว่า ‘ คุณมาหาวาคิล มาห์มุด อาลีของผมดี กว่า เขาสนิทกับหัวหน้ากิจการพลเรือน ’ ตั้งแต่นั้นเป็นต้นมา ผมก็ เล่นงานเขาในศาลจนอ่วมทุกครั้งไป เรื่องนี้เป็นบทเรียนส�ำหรับผม และหวังว่าจะส�ำหรับเขาด้วย ”
“ ไม่ใช่ว่าบทเรียนคือคุณควรเชิญทนายทุกคนมาสูบบุหรี่ด้วย
44