14
Ð ³ Ù » ñ ·ª ÝíÇñí ³ Í ³ ßË ³ ñÑ ³ ½áñ ³ ÛÇÝÝ » ñÇ í » ñ ³¹³ ñÓÇÝ
Â Æ ì 2 0 ( 1 1 4 0 ) 1 - 7 Ð à ô Ü Æ ê Æ 2 0 1 6 ä ² Þîä ² Ü º° Üø Ø º ð ØÞ ² Îàô ² ÚÆÜ Ä ² è ² Ü ¶ àôÂÚàôÜÀ
ê ² Ú ² Â-Üàì ² ÚÆÜ ÜìÆðì ² Ì
³ é ³ çÇÝ μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍáõÃÛáõÝÁ
Ú ³. äáÉáÝëÏÇÝ 1851-ÇÝ ï » - Õ ³÷ áËí » É ¿ ä » ï » ñμáõñ · áõ ÝíÇñí » É ëï » ÕÍ ³· áñÍ ³ Ï ³ Ý ³ ß- Ë ³ ï ³ ÝùÇÝ , 1859-60 Ãà . ËÙμ ³· ñ » É ¿ § èáõëÏáÛ » ëÉáíá ¦ Ñ ³ Ý ¹» ëÁ , ³ ÛÝáõÑ » ï¨ ¥· ñ » à » ÙÇÝ㨠Çñ ÏÛ ³ ÝùÇ í » ñçÁ ) å » ï ³ - Ï ³ Ý Í ³ é ³ ÛáõÃÛ ³ Ý Ù » ç ¿ » Õ » É , ëϽμáõÙ` ² ñï ³ ë ³ ÑÙ ³ ÝÛ ³ Ý · ñ ³ ùÝÝã ³ Ï ³ Ý ÏáÙÇï » áõÙ , ³ å ³ ` Ø ³ Ùáõ- ÉÇ · áñÍ » ñÇ · ÉË ³ íáñ í ³ ñãáõÃÛ ³ Ý ËáñÑñ ¹ áõÙ : ì ³ Ë ×³ Ýí » É ¿ 1898à . ÑáÏï » Ùμ » ñÇ 30-ÇÝ , ³× ÛáõÝÁ ï » Õ ³÷ áËí » É ¨ ÑáõÕ ³ ñÏ ³ íáñí » É ¿ Çñ ÍÝÝ- ¹³ í ³ Ûñ èÛ ³ ½ ³ ÝáõÙ :
Ú ³. äáÉáÝëÏÇÝ ³ ÝóÛ ³ ÉÇ éáõë μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍÝ » ñÇó ³ é ³ çÇÝÝ ¿ ñ , áñ ³ ÝÑáõÝáñ » Ý ëÇñ » É ¿ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇÝ ¨ Ñ ³ Û Ùß ³ ÏáõÛÃÇ å ³ ïÙáõÃÛ ³ Ý Ù » ç ¿ Ùï » É áñå » ë Ù » Í · áõë ³ ÝÇ ï ³ Õ » ñÇ ³ é ³ çÇÝ éáõë áõëáõÙÝ ³ ëÇñáÕÝ áõ à ³ ñ · Ù ³ ÝÇãÁ : ÐáíÑ . ÂáõÙ ³ ÝÛ ³ ÝÝ ³ Û ¹ ³ éÃÇí · ñ » É ¿. § èáõë ³ ó μ ³ - Ý ³ ëï » ÕÍÝ » ñÇó , » à » ã » Ù ëË ³ ÉíáõÙ , ³ é ³ çÇÝÁ äáÉáÝëÏÇÝ ¿ » Õ » É , áñ áõßù ¿ ¹³ ñÓñ » É ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ íñ ³ áõ ÑÇ ³ ó » É : äáÉáÝëÏÇÝ Ñ ³ Ý · áõó- Û ³ É ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÇ ÙáïÇÏ μ ³ ñ » Ï ³ ÙÁ , à » ñ¨ë ÁÝÏ » ñÝ ¿ » Õ » É : Üñ ³ Ùáï ¿ ï » ë » É ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ » ñ ·» ñÇ ï » ïñ ³ ÏÁ ¨ , Í ³ Ýáà ³ Ý ³ Éáí , 1851à . ÙÇ á · ¨áñí ³ Í Ñá ¹ í ³ Í ¿ · ñ » É § Î ³ íÏ ³ ½ ¦ à » ñÃáõÙ , μÝáñáß » É , · Ý ³ Ñ ³ ï » É áõ » ñ ·» ñÇó ¿ É ÙÇ ù ³ ÝÇëÁ à ³ ñ · Ù ³ Ý » É ¦: Ø » Í μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍÁ ÙÇ ³ ÛÉ ³ éÇ- Ãáí , ÏñÏÇÝ ³ Ý ¹ ñ ³¹³ éÝ ³ Éáí ÝáõÛÝ Ã » Ù ³ ÛÇÝ , ³ í » É ³ óñ » É ¿, áñ § ê ³ - Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ · ñ ³ Ï ³ Ý Å ³ é ³ Ý · áõÃÛáõÝÁ , ëÏë ³ Í 1850- ³ Ï ³ Ý Ãí ³ - Ï ³ ÝÝ » ñÇó , ³ é ³ çÇÝ áõëáõÙÝ ³ ëÇñáÕÝ » ñÁ » Õ » É » Ý Ýñ ³ Ï » Ýë ³· Çñ ¨ Ññ ³ ï ³ ñ ³ ÏÇã ¶. ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÁ ¨ éáõë μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍ Ú ³ Ïáí äáÉáÝë- ÏÇÝ ¦: ² ÛëåÇëáí , ÇÝãå » ë ï » ëÝáõÙ » Ýù , ë ³ Û ³ ÃÝáí ³ Û ³· ÇïáõÃÛ ³ Ý ³ ë- å ³ ñ » ½áõÙ` ¶. ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÇó Ñ » ïá , ¹³÷ ÝÇÝ å ³ ïÏ ³ ÝáõÙ ¿ éáõë ùÝ ³ - ñ » ñ ·³ Ï Ú ³. äáÉáÝëÏáõÝ : Üñ ³ Ý ¿ å ³ ïÏ ³ ÝáõÙ Ý ³ ¨ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇÝ ÝíÇñí ³ Í ³ é ³ çÇÝ μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍáõÃÛ ³ Ý Ñ » ÕÇÝ ³ ÏÁ ÉÇÝ » Éáõ å ³ ïÇíÁ : ² ñ ¹, ³ í » ÉÇ ù ³ Ý Ù » Ï ¹³ ñ ¿ ³ Ýó » É 1914 à . Ù ³ ÛÇëÇ 15-ÇÝ ÂÇýÉÇëÇ êáõñμ ¶ ¨áñ · » Ï » Õ » óáõ ·³ íÃáõÙ Ñ ³ Ý ×³ ñ » Õ · áõë ³ ÝÇ Ù ³ Ñ ³ ñÓ ³ ÝÇ μ ³ óÙ ³ Ùμ Çñ ëÏǽμÝ ³ é ³ Í ³ í ³ Ý ¹³ Ï ³ Ý ì ³ ñ ¹³ ïáÝÇó , ¨ ³ Û ¹ ÁÝà ³ óùáõÙ μÝ ³· - ñ » ñÇ É » ½áõÝ » ñáí áõ éáõë » ñ » Ý Ã ³ ñ · Ù ³ ÝáõÃÛ ³ Ùμ μ ³ ½ÙÇóë Ññ ³ ï ³ ñ ³ Ï- í » É » Ý ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ Ë ³ Õ » ñÇ ÉÇ ³ Ï ³ ï ³ ñ ÅáÕáí ³ ÍáõÝ » ñ , Ýñ ³ Ù ³ - ëÇÝ · ñí » É » Ý ÙÇ ß ³ ñù Ù » Í ³ ñÅ » ù Ù » Ý ³· ñáõÃÛáõÝÝ » ñ áõ Ñá ¹ í ³ ÍÝ » ñ : ´³ Ûó¨ ³ ÛÝå » ë , Ú ³. äáÉáÝëÏáõ 165 ï ³ ñÇ ³ é ³ ç · ñ ³ Í áõëáõÙÝ ³ ëÇñáõ- ÃÛáõÝÝ áõ μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍáõÃÛáõÝÁ ³ Ûëûñ ¿ É ã » Ý Ïáñóñ » É Çñ » Ýó ³ ñÅ » ùÝ áõ Ýß ³ Ý ³ ÏáõÃÛáõÝÁ : ì ³ Ñ ³ Ý Ø ² Ô ² ÈÚ ² Ü
14
11
Ú ² Îàì äàÈàÜêÎÆ ê ² Ú ² Â-Üàì ²
² ÉÇùÝ » ñáí ÙÇßï ÏÉ ³ ÝáõÙ , Íáí » ñÝ ³ í ³ ½ ß ³ ï » Ý ï ³ ÝáõÙ , ´³ Ûó ³÷» ñÁ Ýñ ³ Ýó Ñ ³ í » ñÅ ³ í ³ ½áí » Ý å ³ ïí ³ Í ÙÝáõÙ :
Þ ³ ï » ñ ·» ñ ¿ ÃéóÝáõÙ Ý ³» õ Å ³ Ù ³ Ý ³ ÏÝ Çñ Ã » õÇÝ ³ Ý ¹³ ñÓ ,
Üáñ ³ ßáõÕÝ » ñ ³ ßË ³ ñÑ ·³ ÉÇë , Ýáñ ë » ñáõÝ ¹ Ý ¿ ÉëáõÙ Ýñ ³ Ýó :
 » » ë Ù » éÝ » Ù , · Çï » Ù` ³ ßË ³ ñÑÝ ÇÙ ï ³ Õ » ñÁ ÏÙáé ³ Ý ³,
´³ Ûó ù » ½ Ñ ³ Ù ³ ñ , ÇÙ Ýáõñμ ÁÝÏ » ñ , ÇÝÓ å » ë ³ ßáõÕ ³ ßË ³ ñÑ ãÇ ·³:
º ñμ » ë Ù » éÝ » Ù , · Çï » Ù` áã áù ÇÙ ÏáñáõëïÁ ãÇ ÝÏ ³ ïÇ ,
¸á ° õ ÏÑÇß » ë Ë ³ Õ » ñÝ ÇÙ ³ ÛÝ , áñáÝó ßáõÝãÁ ù » ½ Ïå ³ ïÇ :
º ë ùá ëÇñïÁ ½Ù ³ ÛÉ » óÇ , ÇëÏ ¹ áõ ÙÇïùë Ùé ³ ÛÉ » óÇñ , ø » ½ ÍÇÍ ³ Õáí ÑÙ ³ Û » óÇ , ÇëÏ ¹ áõ É ³ óáí ÇÝÓ Ãáí » óÇñ :
² ñ ¹ » ë » à » ùá ÃáõÝ ¹ ëÇñáí ÙÇ ûñ Ïáñã » Ù , Ù » éÝ » Ù Ë ³ Õ ³ Õ ,
² ë ³° ¹ áõ ÇÝÓ , ³ ñ ¹ Ûáù áñï »± Õ åÇïÇ Ñ ³ Ý · ãÇ ³× ÛáõÝÝ ÇÙ å ³ Õ :
² ñ ¹ Ûáù ³ ÛÝï »± Õ , Ñ » éá¯õ , ³ ÝÑ ³ Ûï ³ ÛÝ ³÷» ñáõÙ ³ ÝÑÇß ³ ï ³ Ï ,
 »± Ñ » Ýó ³ Ûëï » Õ , ùá Ë ³ ë ³ Û · áõÙ áõ ù » ½ ÙáïÇÏ` Í ÷» Ýáõ ï ³ Ï :
1851Ã .
ÐÐ ä ² Þîä ² ÜàôÂÚ ² Ü Ü ² Ê ² ð ² ðàôÂÚ ² Ü ä ² ÞîàÜ ²  º ðÂ
 ³ ñ · Ù ³ ÝáõÃÛáõÝÁ` ì . Ø ² Ô ² ÈÚ ² ÜÆ
´² Ü ² Î- Ð ² ê ² ð ² ÎàôÂÚàôÜ
Ð ³ Ù » ñ ·ª ÝíÇñí ³ Í ³ ßË ³ ñÑ ³ ½áñ ³ ÛÇÝÝ » ñÇ í » ñ ³¹³ ñÓÇÝ
Ø ³ ÛÇëÇ ï ³ ëÝáõÃÇÝ ³ ß- Ë ³ ñÑ ³ ½áñ ³ ÛÇÝÝ » ñÁ ³ é ³ ç- Ý ³· ÍÇó í » ñ ³¹³ ñÓ ³ Ý Ñ ³ ñ ³ - ½ ³ ï ûç ³ ËÝ » ñ : ² ÝóÏ ³ óí ³ Í í » ñçÇÝ Ññ ³ Ñ ³ Ý ·³ íáñÙ ³ Ý ÁÝà ³ óùáõÙ , ¹ ÇÙ » Éáí Çñ » Ýà ³ - Ï ³ Ý » ñÇÝ ª ³ ßË ³ ñÑ ³ ½áñ ³ ÛÇÝ- Ý » ñÇ çáÏ ³ ïÇ Õ » Ï ³ í ³ ñ , å ³ - Ñ » ëï ³ ½áñÇ · Ý ¹³ å » ï ² ñ- Ãáõñ ² É » ùë ³ ÝÛ ³ ÝÁ ( É »·» Ý ¹³ ñ ² Ù ³ ñ ³ ëÇ ² ñÃáõñ ) ßÝáñÑ ³ - Ï ³ ÉáõÃÛáõÝ Ñ ³ ÛïÝ » ó çáÏ ³ ïÇ ³ Ý ¹³ ÙÝ » ñÇÝ` μ ³ ñ » ËÇÕ × Í ³ - é ³ ÛáõÃÛ ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ñ å ³ ïíá · - ñ » ñ Ñ ³ ÝÓÝ » Éáí ³ é ³ í » É ³ ãùÇ ÁÝÏ ³ Í Ï ³ Ù ³ íáñ ³ Ï ³ ÝÝ » ñÇÝ : ¶ Ý ¹³ å » ïÁ Ï ³ Ù ³ íáñ ³ Ï ³ Ý- Ý » ñÇ Ñ ³ Ù ³ ñ Ý ³» õ Ñ ³×» ÉÇ ³ Ý ³ ÏÝÏ ³ É ¿ ñ å ³ ïñ ³ ëï » É . Ï ³ Ù ³ íáñ ³ Ï ³ ÝÝ » ñÇÝ Çñ » Ýó ³ ñí » ëïáí ßÝáñÑ ³ Ï ³ ÉáõÃÛáõÝ Ñ ³ ÛïÝ » Éáõ ¿ ÇÝ » Ï » É Ñ ³ ÛÏ ³ Ï ³ Ý ¿ ëïñ ³¹³ ÛÇ ×³ Ý ³ ãí ³ Í ³ ëï- Õ » ñÁ : Üñ ³ Ýù Ù ³ ñï ³ Ï ³ Ý Í ³ - é ³ ÛáõÃÛáõÝÝ ³ í ³ ñï ³ Í ³ ß- Ë ³ ñÑ ³ ½áñ ³ ÛÇÝÝ » ñÇ å ³ ï- íÇÝ Ñ ³ Ý ¹» ë » Ï ³ Ý » ñ » ùÅ ³ ÙÛ ³ Ñ ³ Ù » ñ ·³ ÛÇÝ Íñ ³· ñáí : º ñ » õ ³ ÝÇó Å ³ Ù ³ Ý ³ Í ÑÛáõñ » ñÝ áõ Ù » Ý ³ Ï ³ ï ³ ñÝ » ñÁ » ñ ³ ËïÇùÇ Ëáëù áõÕÕ » óÇÝ Ï ³ Ù ³ íáñ ³ Ï ³ ÝÝ » ñÇÝ » õ ³ ½- ·³ ÛÇÝ μ ³ Ý ³ ÏÇ ½ÇÝÍ ³ é ³ ÛáÕ- Ý » ñÇÝ ª Ù » Ï ³ Ý ·³ Ù » õë ÁÝ ¹· - Í » Éáí , áñ ù ³ éûñÛ ³ å ³ ï » - ñ ³ ½ÙÁ áã à » Ïáïñ » ó áõ ³ Ñ ³ - μ » Ï » ó , ³ ÛÉ ¿° É ³ í » ÉÇ ÙÇ ³ íáñ » ó áõ Ñ ³ Ù ³ ËÙμ » ó Ù » ½ μáÉáñÇë : Ø » ñ ½ÇÝíáñÝ » ñÝ ¿ É Çñ » Ýó Ñ » ñÃÇÝ · Çï ³ Ïó » óÇÝ , Ñ ³ ëÏ ³ - ó ³ Ý , áñ ÙÇ ³ ÛÝ ³ Ï ã » Ý ³ é ³ ç- Ý ³· ÍáõÙ , » õ áñ Ýñ ³ Ýó à » õ áõ ÃÇÏáõÝù ¿ Ï ³ Ý · Ý ³ Í ³ ÙμáÕç Ñ ³ Û ³ ½ · Á : ø .  ³¹» õáëÛ ³ Ý