Հայ Զինվոր | Page 14

Â Æ ì 2 0( 1 1 4 0) 1- 7 Ð à ô Ü Æ ê Æ 2 0 1 6 ä ² Þîä ² Ü º° Üø Ø º ð ØÞ ² Îàô ² ÚÆÜ Ä ² è ² Ü ¶ àôÂÚàôÜÀ

ê ² Ú ² Â-Üàì ² ÚÆÜ ÜìÆðì ² Ì

³ é ³ çÇÝ μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍáõÃÛáõÝÁ

Ú ³. äáÉáÝëÏÇÝ 1851-ÇÝ ï »- Õ ³÷ áËí » É ¿ ä » ï » ñμáõñ · áõ ÝíÇñí » É ëï » ÕÍ ³· áñÍ ³ Ï ³ Ý ³ ß- Ë ³ ï ³ ÝùÇÝ, 1859-60 ÃÃ. ËÙμ ³· ñ » É ¿ § èáõëÏáÛ » ëÉáíá ¦ Ñ ³ Ý ¹» ëÁ, ³ ÛÝáõÑ » ï¨ ¥· ñ » à » ÙÇÝ㨠Çñ ÏÛ ³ ÝùÇ í » ñçÁ) å » ï ³- Ï ³ Ý Í ³ é ³ ÛáõÃÛ ³ Ý Ù » ç ¿ » Õ » É, ëϽμáõÙ` ² ñï ³ ë ³ ÑÙ ³ ÝÛ ³ Ý · ñ ³ ùÝÝã ³ Ï ³ Ý ÏáÙÇï » áõÙ, ³ å ³ ` Ø ³ Ùáõ- ÉÇ · áñÍ » ñÇ · ÉË ³ íáñ í ³ ñãáõÃÛ ³ Ý ËáñÑñ ¹ áõÙ: ì ³ Ë ×³ Ýí » É ¿ 1898Ã. ÑáÏï » Ùμ » ñÇ 30-ÇÝ, ³× ÛáõÝÁ ï » Õ ³÷ áËí » É ¨ ÑáõÕ ³ ñÏ ³ íáñí » É ¿ Çñ ÍÝÝ- ¹³ í ³ Ûñ èÛ ³ ½ ³ ÝáõÙ:

Ú ³. äáÉáÝëÏÇÝ ³ ÝóÛ ³ ÉÇ éáõë μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍÝ » ñÇó ³ é ³ çÇÝÝ ¿ ñ, áñ ³ ÝÑáõÝáñ » Ý ëÇñ » É ¿ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇÝ ¨ Ñ ³ Û Ùß ³ ÏáõÛÃÇ å ³ ïÙáõÃÛ ³ Ý Ù » ç ¿ Ùï » É áñå » ë Ù » Í · áõë ³ ÝÇ ï ³ Õ » ñÇ ³ é ³ çÇÝ éáõë áõëáõÙÝ ³ ëÇñáÕÝ áõ à ³ ñ · Ù ³ ÝÇãÁ: ÐáíÑ. ÂáõÙ ³ ÝÛ ³ ÝÝ ³ Û ¹ ³ éÃÇí · ñ » É ¿. § èáõë ³ ó μ ³- Ý ³ ëï » ÕÍÝ » ñÇó, » à » ã » Ù ëË ³ ÉíáõÙ, ³ é ³ çÇÝÁ äáÉáÝëÏÇÝ ¿ » Õ » É, áñ áõßù ¿ ¹³ ñÓñ » É ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ íñ ³ áõ ÑÇ ³ ó » É: äáÉáÝëÏÇÝ Ñ ³ Ý · áõó- Û ³ É ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÇ ÙáïÇÏ μ ³ ñ » Ï ³ ÙÁ, à » ñ¨ë ÁÝÏ » ñÝ ¿ » Õ » É: Üñ ³ Ùáï ¿ ï » ë » É ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ » ñ ·» ñÇ ï » ïñ ³ ÏÁ ¨, Í ³ Ýáà ³ Ý ³ Éáí, 1851Ã. ÙÇ á · ¨áñí ³ Í Ñá ¹ í ³ Í ¿ · ñ » É § Î ³ íÏ ³ ½ ¦ à » ñÃáõÙ, μÝáñáß » É, · Ý ³ Ñ ³ ï » É áõ » ñ ·» ñÇó ¿ É ÙÇ ù ³ ÝÇëÁ à ³ ñ · Ù ³ Ý » É ¦: Ø » Í μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍÁ ÙÇ ³ ÛÉ ³ éÇ- Ãáí, ÏñÏÇÝ ³ Ý ¹ ñ ³¹³ éÝ ³ Éáí ÝáõÛÝ Ã » Ù ³ ÛÇÝ, ³ í » É ³ óñ » É ¿, áñ § ê ³- Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ · ñ ³ Ï ³ Ý Å ³ é ³ Ý · áõÃÛáõÝÁ, ëÏë ³ Í 1850- ³ Ï ³ Ý Ãí ³- Ï ³ ÝÝ » ñÇó, ³ é ³ çÇÝ áõëáõÙÝ ³ ëÇñáÕÝ » ñÁ » Õ » É » Ý Ýñ ³ Ï » Ýë ³· Çñ ¨ Ññ ³ ï ³ ñ ³ ÏÇã ¶. ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÁ ¨ éáõë μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍ Ú ³ Ïáí äáÉáÝë- ÏÇÝ ¦: ² ÛëåÇëáí, ÇÝãå » ë ï » ëÝáõÙ » Ýù, ë ³ Û ³ ÃÝáí ³ Û ³· ÇïáõÃÛ ³ Ý ³ ë- å ³ ñ » ½áõÙ` ¶. ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÇó Ñ » ïá, ¹³÷ ÝÇÝ å ³ ïÏ ³ ÝáõÙ ¿ éáõë ùÝ ³- ñ » ñ ·³ Ï Ú ³. äáÉáÝëÏáõÝ: Üñ ³ Ý ¿ å ³ ïÏ ³ ÝáõÙ Ý ³ ¨ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇÝ ÝíÇñí ³ Í ³ é ³ çÇÝ μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍáõÃÛ ³ Ý Ñ » ÕÇÝ ³ ÏÁ ÉÇÝ » Éáõ å ³ ïÇíÁ: ² ñ ¹, ³ í » ÉÇ ù ³ Ý Ù » Ï ¹³ ñ ¿ ³ Ýó » É 1914 Ã. Ù ³ ÛÇëÇ 15-ÇÝ ÂÇýÉÇëÇ êáõñμ ¶ ¨áñ · » Ï » Õ » óáõ ·³ íÃáõÙ Ñ ³ Ý ×³ ñ » Õ · áõë ³ ÝÇ Ù ³ Ñ ³ ñÓ ³ ÝÇ μ ³ óÙ ³ Ùμ Çñ ëÏǽμÝ ³ é ³ Í ³ í ³ Ý ¹³ Ï ³ Ý ì ³ ñ ¹³ ïáÝÇó, ¨ ³ Û ¹ ÁÝà ³ óùáõÙ μÝ ³·- ñ » ñÇ É » ½áõÝ » ñáí áõ éáõë » ñ » Ý Ã ³ ñ · Ù ³ ÝáõÃÛ ³ Ùμ μ ³ ½ÙÇóë Ññ ³ ï ³ ñ ³ Ï- í » É » Ý ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ Ë ³ Õ » ñÇ ÉÇ ³ Ï ³ ï ³ ñ ÅáÕáí ³ ÍáõÝ » ñ, Ýñ ³ Ù ³- ëÇÝ · ñí » É » Ý ÙÇ ß ³ ñù Ù » Í ³ ñÅ » ù Ù » Ý ³· ñáõÃÛáõÝÝ » ñ áõ Ñá ¹ í ³ ÍÝ » ñ: ´³ Ûó¨ ³ ÛÝå » ë, Ú ³. äáÉáÝëÏáõ 165 ï ³ ñÇ ³ é ³ ç · ñ ³ Í áõëáõÙÝ ³ ëÇñáõ- ÃÛáõÝÝ áõ μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍáõÃÛáõÝÁ ³ Ûëûñ ¿ É ã » Ý Ïáñóñ » É Çñ » Ýó ³ ñÅ » ùÝ áõ Ýß ³ Ý ³ ÏáõÃÛáõÝÁ: ì ³ Ñ ³ Ý Ø ² Ô ² ÈÚ ² Ü

14

11

Ú ² Îàì äàÈàÜêÎÆ ê ² Ú ² Â-Üàì ²

² ÉÇùÝ » ñáí ÙÇßï ÏÉ ³ ÝáõÙ, Íáí » ñÝ ³ í ³ ½ ß ³ ï » Ý ï ³ ÝáõÙ, ´³ Ûó ³÷» ñÁ Ýñ ³ Ýó Ñ ³ í » ñÅ ³ í ³ ½áí » Ý å ³ ïí ³ Í ÙÝáõÙ:

Þ ³ ï » ñ ·» ñ ¿ ÃéóÝáõÙ Ý ³» õ Å ³ Ù ³ Ý ³ ÏÝ Çñ Ã » õÇÝ ³ Ý ¹³ ñÓ,

Üáñ ³ ßáõÕÝ » ñ ³ ßË ³ ñÑ ·³ ÉÇë, Ýáñ ë » ñáõÝ ¹ Ý ¿ ÉëáõÙ Ýñ ³ Ýó:

 » » ë Ù » éÝ » Ù, · Çï » Ù` ³ ßË ³ ñÑÝ ÇÙ ï ³ Õ » ñÁ ÏÙáé ³ Ý ³,

´³ Ûó ù » ½ Ñ ³ Ù ³ ñ, ÇÙ Ýáõñμ ÁÝÏ » ñ, ÇÝÓ å » ë ³ ßáõÕ ³ ßË ³ ñÑ ãÇ ·³:

º ñμ » ë Ù » éÝ » Ù, · Çï » Ù` áã áù ÇÙ ÏáñáõëïÁ ãÇ ÝÏ ³ ïÇ,

¸á ° õ ÏÑÇß » ë Ë ³ Õ » ñÝ ÇÙ ³ ÛÝ, áñáÝó ßáõÝãÁ ù » ½ Ïå ³ ïÇ:

º ë ùá ëÇñïÁ ½Ù ³ ÛÉ » óÇ, ÇëÏ ¹ áõ ÙÇïùë Ùé ³ ÛÉ » óÇñ, ø » ½ ÍÇÍ ³ Õáí ÑÙ ³ Û » óÇ, ÇëÏ ¹ áõ É ³ óáí ÇÝÓ Ãáí » óÇñ:

² ñ ¹ » ë » à » ùá ÃáõÝ ¹ ëÇñáí ÙÇ ûñ Ïáñã » Ù, Ù » éÝ » Ù Ë ³ Õ ³ Õ,

² ë ³° ¹ áõ ÇÝÓ, ³ ñ ¹ Ûáù áñï »± Õ åÇïÇ Ñ ³ Ý · ãÇ ³× ÛáõÝÝ ÇÙ å ³ Õ:

² ñ ¹ Ûáù ³ ÛÝï »± Õ, Ñ » éá¯õ, ³ ÝÑ ³ Ûï ³ ÛÝ ³÷» ñáõÙ ³ ÝÑÇß ³ ï ³ Ï,

 »± Ñ » Ýó ³ Ûëï » Õ, ùá Ë ³ ë ³ Û · áõÙ áõ ù » ½ ÙáïÇÏ` Í ÷» Ýáõ ï ³ Ï:

1851Ã.

ÐÐ ä ² Þîä ² ÜàôÂÚ ² Ü Ü ² Ê ² ð ² ðàôÂÚ ² Ü ä ² ÞîàÜ ²  º ðÂ

 ³ ñ · Ù ³ ÝáõÃÛáõÝÁ` ì. Ø ² Ô ² ÈÚ ² ÜÆ

´² Ü ² Î- Ð ² ê ² ð ² ÎàôÂÚàôÜ

Ð ³ Ù » ñ ·ª ÝíÇñí ³ Í ³ ßË ³ ñÑ ³ ½áñ ³ ÛÇÝÝ » ñÇ í » ñ ³¹³ ñÓÇÝ

Ø ³ ÛÇëÇ ï ³ ëÝáõÃÇÝ ³ ß- Ë ³ ñÑ ³ ½áñ ³ ÛÇÝÝ » ñÁ ³ é ³ ç- Ý ³· ÍÇó í » ñ ³¹³ ñÓ ³ Ý Ñ ³ ñ ³- ½ ³ ï ûç ³ ËÝ » ñ: ² ÝóÏ ³ óí ³ Í í » ñçÇÝ Ññ ³ Ñ ³ Ý ·³ íáñÙ ³ Ý ÁÝà ³ óùáõÙ, ¹ ÇÙ » Éáí Çñ » Ýà ³- Ï ³ Ý » ñÇÝ ª ³ ßË ³ ñÑ ³ ½áñ ³ ÛÇÝ- Ý » ñÇ çáÏ ³ ïÇ Õ » Ï ³ í ³ ñ, å ³- Ñ » ëï ³ ½áñÇ · Ý ¹³ å » ï ² ñ- Ãáõñ ² É » ùë ³ ÝÛ ³ ÝÁ( É »·» Ý ¹³ ñ ² Ù ³ ñ ³ ëÇ ² ñÃáõñ) ßÝáñÑ ³- Ï ³ ÉáõÃÛáõÝ Ñ ³ ÛïÝ » ó çáÏ ³ ïÇ ³ Ý ¹³ ÙÝ » ñÇÝ` μ ³ ñ » ËÇÕ × Í ³- é ³ ÛáõÃÛ ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ñ å ³ ïíá ·- ñ » ñ Ñ ³ ÝÓÝ » Éáí ³ é ³ í » É ³ ãùÇ ÁÝÏ ³ Í Ï ³ Ù ³ íáñ ³ Ï ³ ÝÝ » ñÇÝ: ¶ Ý ¹³ å » ïÁ Ï ³ Ù ³ íáñ ³ Ï ³ Ý- Ý » ñÇ Ñ ³ Ù ³ ñ Ý ³» õ Ñ ³×» ÉÇ ³ Ý ³ ÏÝÏ ³ É ¿ ñ å ³ ïñ ³ ëï » É. Ï ³ Ù ³ íáñ ³ Ï ³ ÝÝ » ñÇÝ Çñ » Ýó ³ ñí » ëïáí ßÝáñÑ ³ Ï ³ ÉáõÃÛáõÝ Ñ ³ ÛïÝ » Éáõ ¿ ÇÝ » Ï » É Ñ ³ ÛÏ ³ Ï ³ Ý ¿ ëïñ ³¹³ ÛÇ ×³ Ý ³ ãí ³ Í ³ ëï- Õ » ñÁ: Üñ ³ Ýù Ù ³ ñï ³ Ï ³ Ý Í ³- é ³ ÛáõÃÛáõÝÝ ³ í ³ ñï ³ Í ³ ß- Ë ³ ñÑ ³ ½áñ ³ ÛÇÝÝ » ñÇ å ³ ï- íÇÝ Ñ ³ Ý ¹» ë » Ï ³ Ý » ñ » ùÅ ³ ÙÛ ³ Ñ ³ Ù » ñ ·³ ÛÇÝ Íñ ³· ñáí: º ñ » õ ³ ÝÇó Å ³ Ù ³ Ý ³ Í ÑÛáõñ » ñÝ áõ Ù » Ý ³ Ï ³ ï ³ ñÝ » ñÁ » ñ ³ ËïÇùÇ Ëáëù áõÕÕ » óÇÝ Ï ³ Ù ³ íáñ ³ Ï ³ ÝÝ » ñÇÝ » õ ³ ½- ·³ ÛÇÝ μ ³ Ý ³ ÏÇ ½ÇÝÍ ³ é ³ ÛáÕ- Ý » ñÇÝ ª Ù » Ï ³ Ý ·³ Ù » õë ÁÝ ¹·- Í » Éáí, áñ ù ³ éûñÛ ³ å ³ ï »- ñ ³ ½ÙÁ áã à » Ïáïñ » ó áõ ³ Ñ ³- μ » Ï » ó, ³ ÛÉ ¿° É ³ í » ÉÇ ÙÇ ³ íáñ » ó áõ Ñ ³ Ù ³ ËÙμ » ó Ù » ½ μáÉáñÇë: Ø » ñ ½ÇÝíáñÝ » ñÝ ¿ É Çñ » Ýó Ñ » ñÃÇÝ · Çï ³ Ïó » óÇÝ, Ñ ³ ëÏ ³- ó ³ Ý, áñ ÙÇ ³ ÛÝ ³ Ï ã » Ý ³ é ³ ç- Ý ³· ÍáõÙ, » õ áñ Ýñ ³ Ýó à » õ áõ ÃÇÏáõÝù ¿ Ï ³ Ý · Ý ³ Í ³ ÙμáÕç Ñ ³ Û ³ ½ · Á: ø.  ³¹» õáëÛ ³ Ý