Հայ Զինվոր | Page 11

Â Æ ì 2 0( 1 1 4 0) 1- 7 Ð à ô Ü Æ ê Æ 2 0 1 6 ä ² Þîä ² Ü º° Üø Ø º ð ØÞ ² Îàô ² ÚÆÜ Ä ² è ² Ü ¶ àôÂÚàôÜÀ

ì ² ð ¸ ² î à Ü

1914 Ãí ³ Ï ³ ÝÇ Ù ³ ÛÇëÇ 15-ÇÝ ÂÇýÉÇëáõÙ μ ³ óí » ó Ñ ³ Û Ù » Í » ñ · Çã ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ Ù ³ Ñ ³ ñÓ ³ ÝÁ « áñ å » ïù ¿ áõËï ³ ï » ÕÇ ¹³ éÝ ³ ñ Ñ ³ çáñ ¹ μáÉáñ ë » ñáõÝ ¹ Ý » ñÇ Ñ ³- Ù ³ ñ ® ² Ù » Ý ï ³ ñÇ Ù ³ ÛÇëÇ í » ñçÇÝ ÏÇñ ³ ÏÇ ûñÁ êáõñμ ¶ ¨áñ · » Ï » Õ » óáõ μ ³ ÏáõÙ Ñ ³ Ý · ãáÕ μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍÇ ßÇñÙÇÝ Ï ³ ñÙÇñ í ³ ñ ¹» ñ » Ý ¹ ÝáõÙ ïáÝÇ Ù ³ ëÝ ³ ÏÇóÝ » ñÁ:

...º í ÇÝãá ± õ ãÇ Ï ³ ñ » ÉÇ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇÝ ÝÏ ³ ï » É áñå » ë Ñ ³ Û ÅáÕáíñ ¹ Ç ÏÛ ³ ÝùÇ áõ ï ³ Ýç ³ ÝùÇ ËáñÑñ ¹³ Ýß ³ ÝÁ-Ýñ ³ å ³ ïÙáõÃÛáõÝÁ: Ð ³ Ý ×³ ñÇ ÏÝÇùÁ ׳ Ï ³ ïÇÝ, ùñÇëïáÝ » áõÃÛ ³ Ý Ë ³ ãÁ Ó » éùÇÝ, ¹³ ßáõÛÝÁ ëñïÇ Ù » ç... ´³ Ûó å » ïù ¿ ׳ Ý ³ ã » É ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇÝ áõ Í ³ Ýáà ³ óÝ » É ³ ßË ³ ñÑùÇÝ, áñ ³ Ù » ÝùÝ ¿ É Ñ ³ Ùá½í » Ý, à » ãÇ Ï ³ ñ » ÉÇ Ñ ³ íÇïÛ ³ Ý ÃáÕÝ » É ¿¹ ¹³ ßáõÛÝÁ Ýñ ³ ëñïáõÙ...

ØÆ ä ² ÚÌ ² è ÞÆðÆØ

Ø ³ ÛÇëÇ 15-ÇÝ` Ð ³ Ùμ ³ ñÓÙ ³ Ý ûñÁ « í ³ ñ ¹ Ç áõ Í ³ ÕÏÇ ïáÝÇÝ ÂÇýÉÇëÇ Ñ ³ ë ³ ñ ³ ÏáõÃÛáõÝÁ « ³ é ³ Ýó ³ ½ · Ç áõ ó » ÕÇ ËïñáõÃÛ ³ Ý « Ð ³ Û ¶ ñáÕÝ » ñÇ ÀÝÏ » ñáõÃÛ ³ Ý ³ é ³ ç- Ýáñ ¹ áõÃÛ ³ Ùμ, í ³ ñ ¹» ñáí áõ » ñ ·» ñáí · ÝáõÙ ¿ μ ³ ó ³ Ý » Éáõ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ Ù ³ Ñ ³ ñÓ ³ ÝÁ £ ¶» ñ » ½Ù ³ ÝÝ » ñ Ï ³ Ý « áñ å ³ ÛÍ ³ é » Ý « ÅåïáõÙ » Ý Ù ³ ñ ¹ Ï ³ Ýó ëñï » ñÇÝ ÙÇ Ëáñ Ñ ³ íÇï » Ý ³ Ï ³ Ý ÅåÇïáí áõ ³ ë » ë à » ÏÛ ³ ÝùÁ Ñ ³ ßï » óÝáõÙ » Ý Ù ³ ÑÇ Ñ » ï £

¾ë ï » ë ³ Ï ÙÇ å ³ ÛÍ ³ é ·» ñ » ½Ù ³ Ý ¿ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ ·» ñ » ½Ù ³ ÝÁ « ³ ÙμáÕçáíÇÝ Ñ ³ ßïáõÃÛáõÝ áõ ë » ñ ¿ μáõñáõÙ áõ ÙÇßï ¿ É Ååï ³ Éáõ ¿ ³ Ù » ÝùÇÝ « áõ ÙÇßï ¿ É ÏñÏÝ » Éáõ ¿ ³ Ù » ÝùÇÝ © «² ßË ³ ñÑùÁë ùáõÝÝ ÁÉÇ « Ç ± Ýã åÇïÇë ï ³ ÝÇ ª ² ëïí ³° Í ëÇñ »°« ÑáùÇ ëÇñ »°« Û ³° ñ ëÇñ »°©©© ² ëïí ³ Í ¹ Ç ÷ áõÝ ³ ÝóÁÝ ÙÇÝ ÑáùÇ ¿ ñÇï ª ² ÕÏ ³ ï ëÇñ »°« ÕáÝ ³ Õ ëÇñ »°« ï ³ ñ ëÇñ »©©©»£ ØÇßï Ï » Ý ¹³ ÝÇ ÙÇ ·» ñ » ½Ù ³ Ý « » õ Ï » Ý ¹³ ÝáõÃÛáõÝÁ å ³ ÛÍ ³ é « ùÝùáõÛß áõ ³ ½ÝÇí £

ÐàìÐ ² ÜÜ º ê ÂàôØ ² ÜÚ ² Ü 1914

ÐÐ ä ² Þîä ² ÜàôÂÚ ² Ü Ü ² Ê ² ð ² ðàôÂÚ ² Ü ä ² ÞîàÜ ²  º ðÂ

º í ³ ñÅ »« áñ Ñ ³ Û ÅáÕáíáõñ ¹ Á » ñμ » ÙÝ- » ñμ » ÙÝ ¿ ë Ñ ³ ñ ³ ½ ³ ï « ·» Õ » óÇÏ áõ Ù » Í ³ ÝáõÝÝ » ñÁ Ñ ³ Ý ¹» ë μ » ñÇ áõ ç » ñÙ ³ Ý ³ Ýñ ³ Ýó Ùßï ³ í ³ é Ñá · ÇÝ » ñÇ ³ Ýß » ç Ïñ ³ Ïáí:

ÐáíÑ. ÂáõÙ ³ ÝÛ ³ Ý

²

Ûëûñ ùã » ñÇÝ ¿ Ñ ³ ÛïÝÇ, áñ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇÝ ÝíÇñí ³ Í

³ é ³ çÇÝ μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍáõÃÛáõÝÁ · ñ » É ¿ Ú ³ Ïáí äáÉáÝë- ÏÇÝ: Üñ ³ ³ Û ¹ ·³ ½ » ÉÁ, áñ ëï » ÕÍí » É ¿ Ñ ³ Ý ×³ ñ » Õ · áõë ³ ÝÇ ï ³ Õ » ñÇ Ëáñ ³ ½ ¹» óáõÃÛ ³ Ùμ, ïå ³· ñí » É ¿ 1851Ã., ³ ÛÝ Å ³ Ù ³- Ý ³ Ï, » ñμ ¹» é ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ ³ ÝáõÝÁ ß ³ ï » ñÇÝ Ñ ³ ÛïÝÇ ã ¿ ñ, » ñμ ¶ ¨áñ · ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÁ ¹» é¨ë ã ¿ ñ Ññ ³ ï ³ ñ ³ Ï » É Ýñ ³ Ë ³ Õ »- ñÇ ¸ ³ íà ³ ñÁ, áñÁ, ÇÝãå » ë · Çï » Ýù, ÉáõÛë ¿ ï » ë » É ¹ ñ ³ ÝÇó Ù » Ï ï ³ ñÇ ³ Ýó` 1852-ÇÝ, ØáëÏí ³ ÛáõÙ: Ð ³ ñó ¿ Í ³· áõÙ. áñï » ÕÇ ± ó · Çï » ñ éÛ ³ ½ ³ ÝóÇ éáõë μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍÁ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇÝ ¨ ÇÝãå »± ë ¿ ñ Í ³ Ýáà ³ ó » É Ýñ ³ Ó » é ³· Çñ ¸ ³ íà ³ ñÇÝ, áñ Ù » Í ëÇñáí áõ ÝíÇñáõÙáí · ñáõÙ ¿ ñ Çñ ·³ ½ » ÉÁ:

ØÇÝã ³ Û ¹ Ù ³ ëÇÝ Ëáë » ÉÁ » Ï » ù ÙÇ ÷ áùñ » ï · Ý ³ Ýù ¨ Í ³- Ýáà ³ Ý ³ Ýù Ú ³. äáÉáÝëÏáõ Ï » Ýë ³· ñáõÃÛ ³ ÝÁ: Ü ³ ÍÝí » É ¿ 1819 Ã. ¹» Ïï » Ùμ » ñÇ 18-ÇÝ èÛ ³ ½ ³ ÝáõÙ, ½ÇÝíáñ ³ Ï ³ ÝÇ ÁÝï ³ ÝÇùáõÙ: Ð ³ ÛñÁ ª äÛáïñ äáÉáÝëÏÇÝ, éáõë ³ Ï ³ Ý μ ³ Ý ³ ÏÇ ëå ³ ¿ ñ ¨ 1830- ³ Ï ³ Ý Ãí ³ Ï ³ ÝÝ » ñÇÝ ÇßË ³ Ý ´³ ñë » Õ ´» Ñ- μáõ ¹ áíÇ ¥´» Ñμáõ ¹ Û ³ Ý) Ù ³ ñ½å ³ ÝáõÃÛ ³ Ý ûñáù Í ³ é ³ ÛáõÙ ¿ ñ º ñ¨ ³ ÝáõÙ, ½μ ³ Õ » óÝáõÙ ¿ ñ Ýáñ ³ ëï » ÕÍ Ð ³ ÛÏ ³ Ï ³ Ý Ù ³ ñ½Ç Ï ³ é ³ í ³ ñãáõÃÛ ³ Ý Ñ ³ ïáõÏ Ñ ³ ÝÓÝ ³ ñ ³ ñáõÃÛáõÝÝ » ñÇ · Íáí å » ïÇ å ³ ßïáÝÁ: º ñ¨Ç ³ Û ¹ ßñç ³ ÝáõÙ ¿ É Ý ³ Çñ áñ ¹ áõÝ å ³ ï- Ù » É ¿ Ð ³ Û ³ ëï ³ ÝÇ Ù ³ ëÇÝ, Çñ Ý ³ Ù ³ ÏÝ » ñáõÙ ÝÏ ³ ñ ³· ñ » É ³ ëïí ³ Í ³ ßÝãÛ ³ Ý É » é ³ Ý` ² ñ ³ ñ ³ ïÇ í » Ñ ³ ßáõù ï » ëùÁ ¨ Ñ ³- Õáñ ¹» É ÝáÛÛ ³ Ý ï ³ å ³ ÝÇ Ù ³ ëÇÝ É »·» Ý ¹ Á: º í ³ Û ¹ å » ë Ú ³ Ïáí äáÉáÝëÏáõ ëñïáõÙ Ñ » ï ³ ùñùñáõÃÛáõÝ áõ ë » ñ ¿ ³ ñÃÝ ³- ó » É ¹» åÇ Ð ³ Û ³ ëï ³ ÝÝ áõ Ñ ³ Û ÅáÕáíáõñ ¹ Á, ¹» åÇ Ýñ ³ ãù- Ý ³ Õ μÝáõÃÛáõÝÁ: ä ³ ï ³ ÝÇ Ú ³ ÏáíÁ èÛ ³ ½ ³ ÝÇ · ÇÙÝ ³ ½Ç ³ Ý ³ í ³ ñï » Éáõó Ñ » ïá ÁÝ ¹ áõÝí » É ¿ ØáëÏí ³ ÛÇ Ñ ³ Ù ³ Éë ³ ñ ³ ÝÇ Çñ ³ í ³ μ ³ Ý ³- Ï ³ Ý ý ³ ÏáõÉï » ïÁ: ² ÛÝï » Õ ëáíáñ » Éáõ ï ³ ñÇÝ » ñÇÝ Í ³ Ýáà ³ ó » É ¿ Ñ ³ Û áõë ³ ÝáÕÝ » ñÇ, ÇÝãå » ë ¨ Íáí ³ ÝÏ ³ ñÇã ÐáíÑ. ² Ûí ³- ½áíëÏáõ, μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍ è. ä ³ ïÏ ³ ÝÛ ³ ÝÇ, μÅÇßÏ-ë ³ Û ³ ÃÝáí ³ Û ³·» ï ¶. ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÇ ¨ áõñÇßÝ » ñÇ Ñ » ï, Ýñ ³ Ýó Ñ » ï Ñ ³ ëï ³ ï » É ë » ñï Ï ³ å » ñ: Ð » Ýó ¶. ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÇó ¿ É Ý ³ Éë » É ¿ ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ Ù ³ ëÇÝ ¨ Ýñ ³ Ùáï ï » ë » É · áõë ³ ÝÇ Ë ³ Õ » ñÇ ¸ ³ íà ³ ñÁ:

Ú ³. äáÉáÝëÏÇÝ Ñ ³ Ù ³ Éë ³ ñ ³ ÝÝ ³ í ³ ñï » É ¿ 1844Ã. ¨ ³ ß- Ë ³ ï ³ ÝùÇ áõÕ ³ ñÏí » É ú ¹» ë ³, áñï » Õ » ñÏáõ ï ³ ñÇ ÙÝ ³ Éáõó Ñ »- ïá` 1846-ÇÝ ï » Õ ³÷ áËí » É ¿ ÎáíÏ ³ ë` Çñ » ñ ³ ½ ³ Í » ½ » ñùÁ: ² Ûëï » Õ Ý ³, Ý ³ Ë, » Õ » É ¿ § ¼ ³ Ï ³ íÏ ³ ½ëÏÇ í » ëïÝÇÏ ¦ à » ñÃÇ ËÙμ ³· ñÇ û · Ý ³ Ï ³ ÝÁ, ³ å ³ Ýß ³ Ý ³ Ïí » É ¿ § Î ³ íÏ ³ ½ëÏÇ Ï ³ É » Ý ¹³ ñ ¦ ï ³ ñ »· ñùÇ ËÙμ ³· Çñ` ³ Û ¹ å ³ ßïáÝáõÙ ³ ßË ³ ï »- Éáí ÙÇÝ㨠1851 Ãí ³ Ï ³ ÝÁ: ÂÇýÉÇëÛ ³ Ý · áñÍáõÝ » áõÃÛ ³ Ý ÑÇÝ · ï ³ ñÇÝ » ñÇ ÁÝà ³ óùáõÙ

Ú ³. äáÉáÝëÏÇÝ ³ ßË ³ ï ³ ÝùÇ μ » ñáõÙáí ßñç » É ¿ Îáí- Ï ³ ëÇ ÙÇ ß ³ ñù ù ³ Õ ³ ùÝ » ñáõÙ, ³ í » ÉÇ ÙáïÇÏÇó Í ³ Ýáà ³ ó » É Ñ ³ Û ¨ íñ ³ ó ÅáÕáíáõñ ¹ Ý » ñÇ å ³ ïÙáõÃÛ ³ ÝÁ, ÏÛ ³ ÝùÇÝ áõ Ï » Ý- ó ³ ÕÇÝ, ³ Ûó » É » É ¿ º ñ¨ ³ Ý ¨ Çñ ³ ãùáí ï » ë » É í » Ñ ³ å ³ ÝÍ ² ñ ³- ñ ³ ïÝ áõ ëù ³ Ýã ³ ó » É Ýñ ³ ³ Ýë ³ ÑÙ ³ Ý ·» Õ » óÏáõÃÛ ³ Ùμ: Îáí- Ï ³ ëáõÙ ¨ë äáÉáÝëÏÇÝ ßñç ³ å ³ ïí ³ Í ¿ » Õ » É Ýß ³ Ý ³ íáñ Ù ³ ñ ¹ Ï ³ Ýóáí: Üñ ³ Ý ëÇñáí » Ý ÁÝ ¹ áõÝ » É ¶. ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÁ, áñÝ ³ Û ¹ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï ØáëÏí ³ ÛÇó í » ñ ³¹³ ñÓ » É ¿ ñ ÂÇýÉÇë: Ø » ½ ÃíáõÙ ¿, áñ Ý ³ ³ Û ¹ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï ×³ Ý ³ ã » É ¿ Ý ³ ¨ Ê. ² μáíÛ ³ ÝÇÝ, Ñ » ïá Éë » É ¿ Ýñ ³ ³ ÝÑ ³ Ûï ÏáñëïÛ ³ Ý ÉáõñÝ áõ ³÷- ëáë ³ ó » É: Æñ í ³ Õ » ÙÇ μ ³ ñ » Ï ³ Ù ¶. ² Ëí » ñ ¹ Û ³ ÝÝ ³ Ûëï » Õ ³ í » ÉÇ ËáñáõÃÛ ³ Ùμ ¿ Ý » ñÏ ³ Û ³ óñ » É ê ³ Û ³ Ã-Üáí ³ ÛÇ ï ³ Õ » ñÁ, áñáÝù Ù » Í ³ ½ ¹» óáõÃÛáõÝ » Ý · áñÍ » É μ ³ Ý ³ ëï » ÕÍÇ Ñá ·» Ï ³ Ý ³ ßË ³ ñÑÇ íñ ³:

14

11