Հայ Զինվոր Zin 33-standart | Page 15

Ìñ³·ñ³ÛÇÝ ÷áõɬ1866¬1813Ãé« »ñμ Ùß³Ïí»óÇÝ Ð³ÛÏ³Ï³Ý Ñ ³ñóÇ É áõÍÙ³Ý Ð ³Û³ëï³ÝÇ ³ ½³ï³·ñáõ- ÃÛ³Ý Íñ³·ñ»ñÁÁ£ ØÇç³½·³ÛݳóÙ³Ý ÷ áõɬ1813¬1878Ãé« » ñμ Ð ³Û- Ï³Ï³Ý Ñ ³ñóÝ ³ñͳñÍí»ó Ù Çç³½·³ÛÇÝ ÷ ³ëï³ÃÕû- ñáõÙ » õ × ³Ý³ãáõÙ ë ï³ó³í ¥1813é ¶ ÛáõÉÇëï³ÝÇ« 1 828 ÂáõñùÙ»Ýã³ÛÇ« 1829é ² ¹ñdzݳåáÉëÇ« 1 878é ê ³Ý êï»ý³ÝáÛÇ » õ ´ » éÉÇÝÇ Ï áÝ·ñ»ëÇ å ³Ûٳݳ·ñ»ñáí¤£ ¼ÇÝí³Í å ³Ûù³ñÇ ÷ áõɬ1879¬1918Ãé, » ñμ ³ ÝÇñ³- ·áñÍ»ÉÇ Ùݳó 6 1¬ñ¹ Ñá¹í³ ³ÍÁ, » õ § ѳí³ï³ÏÇó á õ Ñ ³- Û³ë»ñ¦ Ù »Í ï »ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ ÃáÕïíáõÃÛ³Ý áõ ³Ýï³ñμ»- ñáõÃÛ³Ý å ³ÛÙ³ÝÝ»ñáõÙ ³ ñÛá áõݳñμáõ ëáõÉóÝÁ Çñ³- ϳݳóñ»ó 1 894¬1896Ãé Ï áïáñ³ÍÝ»ñÁ« » ñμ ³ ñ»õÙï³- ѳÛáõÃÛáõÝÁ« ³ ñ»õ»É³Ñ³ÛáõÃÛ³Ý ³ ÏïÇí Ù³ëݳÏóáõ- ÃÛ³Ùμ ¹ ÇÙ»ó Ç Ýùݳå³ßïå³ÝáõÃ۳ݫ Ç ñ³Ï³Ý³óí»- óÇÝ 1 896é ´ ³ÝÏ ú ïáÙ³Ý · áñÍáÕáõÃÛáõÝÁ« 1897é ʳݳëáñÇ ³ ñß³í³ÝùÁ« »ñμ ³ÝÇñ³·áñÍ»ÉÇ Ùݳó 1896é Ù ³ÛÇëÛ³Ý μ³ñ»Ýáñá·áõÙÝ»ñÇ Í ñ³·ÇñÁ« ³ ëå³- ñ»½ Çç³í ýǹ³Û³Ï³Ý ³ëïÕ³μáõÛÉÁ« »ñμ 1901é Çñ³- ϳݳóí»óÇÝ ² é³ù»Éáó í ³ÝùÇ Ï éÇíÝ»ñÁ« 1 904é ê ³- ëáõÝÇ Ñ »ñáëë³Ù³ñïÁ« ³ÝÇñ³·áñÍ»ÉÇ Ùݳó³Í 1914é éáõë¬Ãáõñù³Ï³Ý ѳٳӳÛݳ·ÇñÁ« » ñμ û ·ïí»Éáí ²é³çÇÝ ³ß˳ñѳٳñïÇ Á Ý Ó»é³Í Ñ Ý³ñ³íáñáõÃÛáõ- ÝÇóª »ñÇïÃáõñù³Ï³Ý ³ ñÛáõÝáï í ³ñã³Ï³ñ·Á Ç ñ³Ï³- ݳóñ»ó Ñ ³Ûáó ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛáõÝÁ« »õ ³ñ»õÙï³Ñ³Ûáõ- ÃÛáõÝÁ ¹ ÇÙ»ó Ç Ýùݳå³ßïå³Ý³Ï³Ý Ù³ñï»ñǪ ϳٳ- íáñ³Ï³Ý ß³ñÅÙ³Ý Ù Ççáóáí Ñ ³Û Å áÕáíáõñ¹Á ³ÏïÇí Ù³ëݳÏóáõÃÛáõÝ áõÝ»ó³í å ³ïÙ³Ï³Ý Ñ ³Ûñ»ÝÇùÇ ³½³ï³·ñáõÃÛ³Ý ·áñÍÇÝ£ Ý Ñ³ñóÇ μ³Õ- Ø»Í » Õ»éÝÝ Ç ñ Ñ»ï μ»ñ»ó гÛÏ³Ï³Ý Ï³óáõóÇã Ù³ë ѳݹÇë³óáÕ Ð ²Ú ¸²î »õ å ³Ñ³Ýç³- ïÇñáõÃÛáõÝ Ñ³ëϳóáõÃÛáõÝÝ»ñÁ« áñáÝù Ñ ³Û Å áÕá áíñ¹Ç ³ñ¹³ñ å ³Ñ³ÝçÝ»ñÝ »Ý ó »Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý × ³Ý³ã- Ù³Ý á õ å ³ïÙ³Ï³Ý Ñ³Ûñ»ÝÇùÇ ÝϳïÙ³Ùμ ³ÝųÙÏ»- ï³Ýó Çñ³í íáõÝùÝ»ñÇ£ гÛÏ³Ï³Ý Ñ ³ñóÇ Ù ³ëݳÏÇ ÉáõÍÙ³Ý ÷áõÉ- 1918¬1920Ãé Ù³ÛÇëÛ³Ý Ñ »ñáë³Ù³ñï»ñÇ ß ÝáñÑÇí Ñ³Û ÅáÕáí íáõñ¹Á« ç ³Ëç³Ë»Éáí ³ñ»õ»É³Ñ³ÛáõÃÛ³ÝÁ áãÝ- ã³óÝ»Éáõ å ³ÝÃáõñùǽÙÇ Í ñ³·ÇñÁ« í »ñ³Ï³Ý·Ý»ó Ç ñ å»ï³Ï³ÝáõÃÛáõõÝÁ£ Øáõ¹ñáëÇ å ³Ûٳݳ·ñáí г۳ë- ï³ÝÇ Ð ³Ýñ³å»ïáõÃÛ³ÝÁ í »ñ³Ùdzíáñí»óÇÝ Î ³ñëÇ Ù³ñ½Ý á õ Ü ³ËÇç»õ³ÝÇ ßñç³Ý ÝÁ« » ñμ » ñ³½³ÛÇÝ Ñ áõÛë»ñ ¿ÇÝ Ï ³åíáõÙ Ñ ³ÕÃáÕ ï»ñáõÃÛáõÝÝ»ñÇ í»ñçÝ³Ï³Ý å³Ûٳݳ·ñÇ Ñ »ï« » ñμ 1 919é Ù ³ÛÇëëÇ 2 8¬ÇÝ Ð ³Ûáó å³éɳٻÝïÁ« ³ ½·³ÛÇÝ · ³Õ³÷³ñ³ËáëáõÃÛáõÝÝ Á Ý- ¹áõÝ»Éáí á ñå»ë å»ï³Ï³Ý ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛáõÝ« г- Û³ëï³ÝÁ Ñ éã³Ï»ó ÙdzóÛ³É »õ ³Ýϳ˫ ѳÛï³ñ³ñ»- Éáí« á ñ ï »ñÝ ¿ å ³ïÙ³Ï³Ý Ñ ³Ûñ»ÝÇùÇ£ гÛÏ³Ï³Ý Ñ³ñóÇ ÙÇçç³ÝóÇÏ ÷áõɬ1920¬1923Ãé« »ñμ ê»õñÇ å³Ûٳݳ·ñáí Ñáõë³Ë³μáõÃÛáõÝÁ μ³ÅÇÝ Ý Ñ³ñóáõÙ ë»ñï ѳ- ѳÝí»ó Ñ³Û ÅáÕáíñ¹ÇÝ« ѳÛÏ³Ï³Ý Ù³·áñͳÏóáõÃÛáõÝ Ñ ³ëï³ïí»ó  áõñùdzÛÇ » õ μáÉß»õ- ÇÏÛ³Ý Ð ³Û³ëï³ÝÇ Ù Çç»õ, » õ ½ ÇÝ³Ï³Ý áõÅÇ ·áñͳ¹ñ- Ù³Ùμ ï ³å³Éí»ó Ð ³Û³ëï³ÝÇ ² é³çÇÝ Ð³Ýñ³å»ïáõ- ÃÛáõÝÁ« » ñμ 1 921é Ù ³ñïÇ 1 6¬ÇÝ Ø áëÏí³ÛÇ »õ 1 921é ÑáÏï»Ùμ»ñÇ 13¬Ç γñëÇ å³Ûٳݳ·ñáí  áõñùdzÛÇÝ ÝíÇñ³μ»ñí»ó Ñ ³ÛáõÃÛ³Ý å ³ïÙ³Ï³Ý Ñ ³Ûñ»ÝÇùÁ« 1921é Ñ áõÝÇëÇ 4 ¬ÇÝ Ï ³íμÛáõñáÛÇ á ñáßÙ³Ùμ ² ñó³ËÁ μéݳÏóí»ó ² ¹ñμ»ç³ÝÇÝ« Ç ëÏ 1923é Èá½³ÝÇ Ë áñÑñ- ¹³ÅáÕáíÁ« Ùáé³ ³óáõÃÛ³Ý Ù³ïÝ»Éáí ê »õñÇ å³Ûٳݳ- ·ÇñÁ« å³ñïí³Í ÂáõñùdzÛÇÝ í»ñ³å³Ñ»ó Ð ³ÛÏ³Ï³Ý Ñ³ñóÇ Ñ³ÕóݳÏÁ£ ¸Çí³Ý³· ·Çï³Ï³Ý å ³Ûù³ñÇ ÷áõɬ1921¬1988Ãé« »ñμ ÊêÐØ ³ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ï»ë³¹³ß- ïÇó § íñÇå³Í¦ гÛÏ³Ï³Ý Ñ³ ñóÇÝ ï»ñ ϳݷݻó ë ÷- Ûáõéù³Ñ³ÛáõÃÛáõÝÁ » õ Ñ ³Ù³é å ³Ûù³ñÇ ß ÝáñÑÇí ÝáñÇó óñ»ó£ ÙÇç³½·³ÛÇÝ μ³ñÓñ ³ ïÛ³ÝÝ»ñ ѳëó ²½³ï³·ñ³Ï³Ý å³Ûù³ñÇ Ýáñ ÷ áõÉ« » ñμ ë Ïëí»ó ² ñ- ó³ËÛ³Ý ß³ñÅáõÙÁ »õ ÷ Éáõ½í³Í μáÉß»õÇÏÛ³Ý Ï ³Ûëñáõ- ÃÛáõÝÇó ³½³ï³·ñí³Í Ð ³Û³ëï³ÝÁ í »ñ³Ï³Ý·Ý»ó Çñ ³ÝϳËáõÃÛáõÝÁ« Ñ »ñáë³Ï³Ý å ³Ûù³ñÇ ß ÝáñÑÇí ³ ½³- ï³·ñ»ó ² ñó³Ë Ë Ñ ³Ûñ»ÝÇùÁ ¥ 1988¬1994Ã餣 гÛÏ³Ï³Ý Ñ³ñóÇ ×³Ý³ãÙ³Ý ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ý áñ ÷áõɬ1995¬2002Ãé« » ñμ ÙÇç³½·³ÛÇÝ Ù Ç ß ³ñù Ï ³½Ù³- Ï»ñåáõÃÛáõÝÝ»ñ á õ » ñÏñÝ»ñ × ³Ý³ã»óÇÝ Ð ³Ûáó ó »Õ³ë- å³ÝáõÃÛáõÝÁ« Ø²Î¬Ç Ý ëï³ßñç³Ýáõ٠ѳÝñ³ ³å»ïáõ- ÃÛ³Ý Ý ³Ë³·³ÑÁ« μ³ñÓñ³óÝ»Éáí Ñ ³Û ÅáÕáíñ¹Ç Ýϳï- Ù³Ùμ Çñ³Ï³Ý³óí³Í ó»Õ³ëå³ÝáõÃÛ³Ý ËݹÇñÁ« Ï áã ³ññ»ó ³ ϳÝç³Éáõñ É ÇÝ»É ³ñ¹³ñáõÃÛ³Ý Ó ³ÛÝÇÝ« » ñμ ²ñ- ó³ËÛ³Ý ÑÇÙݳËݹÇñÁ í »ñ³Íí»É ¿ ÙÇç³½·³ÛÇÝ ùÝ- ݳñÏÙ³Ý Ý Ñ³ñóÇ« » ñμ г۳ëï³ÝÇ Ð³Ýñ³å»ïáõÃÛáõÝÁ Çñ ³ ñï³ùÇÝ ù³Õ³ù³Ï³ÝáõÃÛ³Ý ÑÇÙùáõÙ ¹ñ»É ¿ ³ ½- ·³ÛÇÝ · ³Õ³÷³ñ³Ë ËáëáõÃÛáõÝÁ » õ Ó »éù μ»ñ»Éáí Ñ»ÕÇ- ݳÏáõÃÛáõÝ á õ ù ³Õ³ù³Ï³Ý ϳÙùª Ñ ÇÙù»ñ ¿ Ý ³Ë³- å³ïñ³ëïáõÙ ³ Û¹ · »ñËݹññÇ É áõÍÙ³Ý Ñ³Ù³ñ£ гÛÏ³Ï³Ý Ñ ³ñóÇ Ë áñ ·Çï³Ï³Ý á õëáõÙݳëÇñáõ- ÃÛáõÝÁ ųٳݳÏÇ Ñ ñ³Ù³Û³Ï³Ý å ³Ñ³ÝçÝ ¿£ Ð ³Ûϳ- Ï³Ý Ñ ³ñóÁ« Ñ ³Ý¹Çë³Ý³Éáí Ñ ³Ù³½·³ÛÇÝ áõ å»ï³- Ï³Ý Ë áßáñ Ñ ÇÙݳËݹÇñ« Å áÕáíñ¹Ç ÙdzϳÙáõÃ۳ݫ ³½·³ÛÇÝ Ý áõ å »ï³Ï³Ý Ùï³ÍáÕáõÃÛ³Ý ³ñÙ³ï³íáñ- ٳݫ ù ³Õ³ù³Ï³Ý ÙdzëÝáõÃÛ³Ý ³ å³ÑáíÙ³Ý í »ÙÝ ¿« ³ÏáõÝùÁ ³½·³ÛÇÝ ·³Õ Õ³÷³ñ³ËáëáõÃ۳ݫ áñÇó ëÝ- í»É á õ ë ÝíáõÙ ¿ Å áÕáíñ¹³Ï³Ý μ³ñÓñ Ù ï³ÍáÕáõÃÛáõÝÁ« ³ß˳ñѳë÷Ûáõé Ñ ³ÛáõÃ۳ݪ Ñ ³Ûñ»ÝÇùÇ ÝϳïÙ³Ùμ å³ï³ë˳ݳïíáõÃ۳ݫ Ý íÇñí³ÍáõÃÛ³Ý · ³Õ³÷³ñÁ£ ÐÐ ä²Þîä²ÜàôÂÚ²Ü Ü²Ê²ð²ðàôÂÚ²Ü Ð²Ü¸ºê 15