12
Â Æ ì 7 ( 1 2 2 9 ) 2 1 - 2 7 ö º î ð ì ² ð Æ 2 0 1 8
àâ àø âÆ Øàè ² òì º È ...
1994 à . ÑáõÝí ³ ñÛ ³ Ý ÏéÇí- Ý » ñÁ » õë Ù » Ï ÷³ é ³ å ³ ÝÍ áõ áõë ³ Ý » ÉÇ ¿ ç å ³ ñ · ¨ » óÇÝ ² ñ- ó ³ ËÛ ³ Ý ³ ½ ³ ï ³ Ù ³ ñïÇ å ³ ï- ÙáõÃÛ ³ ÝÁ : ² Ýí ³ ñ ³ Ý Ï ³ ñ » ÉÇ ¿ åÝ ¹» É , áñ ãÝ ³ Û ³ Í ³¹ ñμ » ç ³ Ý ³ Ï ³ Ý ÇßË ³ Ýáõ- ÃÛáõÝÝ » ñÇ · áñÍ ³¹ ñ ³ Í ÑëÏ ³ - Û ³ Ï ³ Ý ç ³ Ýù » ñÇÝ ¨ Ç Éáõñ ³ ß- Ë ³ ñÑÇ Ñéã ³ Ï ³ Í ³ Ùå ³· áé- · áé Ñ ³ Ûï ³ ñ ³ ñáõÃÛáõÝÝ » ñÇÝ , Ýñ ³ Ýó μ ³ ½Ù ³ ÏáÕÙ ³ ÝÇáñ » Ý Ï ³ ½Ù ³ Ï » ñåí ³ Í ¨ ï » ËÝÇÏ ³ - å » ë ·» ñ ³ ½ ³ Ýó Ñ ³·» ó ³ Í μ ³ - Ý ³ ÏÁ Ïñ » É ¿ ñ Çñ Ñ » ñà ³ Ï ³ Ý Í ³ Ýñ å ³ ñïáõÃÛáõÝÁ ª ³ Ûë ³ Ý- ·³ Ù ³ ñ ¹» Ý ³ ñó ³ ËÛ ³ Ý é ³ ½- Ù ³×³ Ï ³ ïÇ · ñ » à » μáÉáñ Ñ ³ ï- í ³ ÍÝ » ñáõÙ : ØÇ ³ Ï Ëáó » ÉÇ ï » - ÕÁ , à » ñ » õë , ø » Éμ ³ ç ³ ñÇ áõÕÕáõ- ÃÛáõÝÝ ¿ ñ . ³¹ ñμ » ç ³ Ý ³ Ï ³ Ý ½áñ ³ ÙÇ ³ íáñáõÙÝ » ñÇÝ Ñ ³ çáÕí » É ¿ ñ ³ ÝóÝ » É úÙ ³ ñÇ É » éÝ ³ ÝóùÝ áõ Ñ ³ Õà ³ Ñ ³ ñ » Éáí ³ Û ¹ ׳ Ï ³ - ïáõÙ Ù ³ ñïÝãáÕ Ñ ³ ÛÏ ³ Ï ³ Ý áõ- Å » ñÇ å ³ ßïå ³ ÝáõÃÛáõÝÁ ª Çñ í » - ñ ³ ÑëÏáÕáõÃÛ ³ Ý ï ³ Ï í » ñóÝ » É É » éÝ ³ ÝóùÇó ÙÇÝã » õ ´³ ÕÇñÉÇ , ´ áõ½ ¹ áõË , âÇã ³· ÉÇ ë ³ ñ » ñÇ μ ³ ñÓáõÝùÝ » ñÁ ¨ ¹ ñ ³ ÝóÇó ¹» åÇ ÑÛáõëÇë- ³ ñ » õ » Éù ª ÙÇÝã » õ ê » Ç ¹ É- Û ³ ñ ÁÝÏ ³ Í ï ³ ñ ³ ÍùÝ » ñÁ : è ³ ½- Ù ³×³ Ï ³ ïÇ ³ Û ¹ Ñ ³ ïí ³ ÍáõÙ ÃßÝ ³ Ùáõ Ñ » ï ³·³ ³ é ³ çË ³ - Õ ³ óáõÙÝ ³ ÝËáõë ³÷» ÉÇáñ » Ý Ï ³ ñáÕ ¿ ñ μ ³ ó ³ ë ³ μ ³ ñ ³ Ý ¹ ñ ³ - ¹³ éÝ ³ É ² ñó ³ ËÇ ÙÛáõë ׳ - Ï ³ ïÝ » ñáõÙ Í ³ í ³ ÉíáÕ Ù ³ ñï ³ - Ï ³ Ý · áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ » ñÇ ÁÝ-
12
ä º îàÚÆ
à ³ óùÇ íñ ³: ²¹ ñμ » ç ³ ÝóÇÝ » ñÝ û · ïí » Éáí ÁÝÓ » éí ³ Í ÑÝ ³ ñ ³ íáñáõÃÛáõÝÝ » ñÇó ª Ï ³ ñáÕ ¿ ÇÝ ³ é ³ ç ³ Ý ³ É ´³ ÕÉÇ ÷» Û ³, â ³ - ñ » ùï ³ ñ · ÛáõÕ » ñÇ , ³ å ³ ¹» åÇ ³ í » ÉÇ Ñ ³ ñ ³ í ª Ü ³ ñ » ßï ³ ñ , ì ³ Ýù μÝ ³ Ï ³ í ³ Ûñ » ñÇ áõÕÕáõ- ÃÛ ³ Ùμ áõ ïÇñ » Éáí ² ñó ³ ËÇ Ð ³ Ýñ ³ å » ïáõÃÛ ³ Ý ï ³ ñ ³ ÍùÇ Ñ ³ Õáñ ¹³ ÏóáõÃÛ ³ Ý Ï ³ ñ » õáñ ³ - · áõÛÝ áõÕÇÝ » ñÇÝ ª ßñç ³÷³ ÏÙ ³ Ý Ù » ç í » ñóÝ » É ¨ Ù » Ïáõë ³ óÝ » É Ø ³ ñï ³ Ï » ñïÇ ³ ÙμáÕç é ³ ½Ù ³ - ׳ Ï ³ ïÁ : îíÛ ³ É Çñ ³ íÇ ×³ ÏáõÙ ³ ÝÑñ ³ Å » ßï ¿ ñ ³ ñÙ ³ ï ³ Ï ³ Ý μ » ÏáõÙ ÙïóÝ » É Ý ³» õ ø » Éμ ³ ç ³ ñÇ ÑÛáõëÇëáõÙ ÁÝà ³ óáÕ Ù ³ ñï ³ Ï ³ Ý · áñÍáÕáõÃÛáõÝÝ » ñáõÙ » õ í × é ³ - Ï ³ Ý áõ Ë » É ³ ÙÇï ù ³ ÛÉ » ñÇ ÙÇçáóáí Ñ ³ Õà ³ Ñ ³ ñ » Éáí Ñ ³ Ï ³ é ³ Ïáñ ¹ ½áñù » ñÇ ¹ ÇÙ ³¹ - ñáõÃÛáõÝÁ ª í » ñëïÇÝ í » ñ ³ ÑëÏá- ÕáõÃÛ ³ Ý ï ³ Ï í » ñóÝ » É ÙÇÝã » õ úÙ ³ ñÇ É » éÝ ³ ÝóùÁ Ó · íáÕ ï ³ - ñ ³ ÍùÁ : ² Û ¹ ËÝ ¹ ÇñÁ Ï » Ýë ³· áñ- Í » Éáõ Ýå ³ ï ³ Ïáí ² ñó ³ ËÇ Ð ³ Ýñ ³ å » ïáõÃÛ ³ Ý μ ³ Ý ³ ÏÇ Ññ ³ Ù ³ Ý ³ ï ³ ñáõÃÛáõÝÁ ø » Éμ ³ -
ÐÐ ä ² Þîä ² ÜàôÂÚ ² Ü Ü ² Ê ² ð ² ðàôÂÚ ² Ü ä ² ÞîàÜ ²  º ðÂ
ç ³ ñÇ é ³ ½Ù ³×³ Ï ³ ï ¿ ï » Õ ³ - ÷ áËáõÙ ³ ñó ³ ËÛ ³ Ý ÙÇ ù ³ ÝÇ ÷ áñÓ ³ éáõ ½áñ ³ Ù ³ ë » ñ , áñáÝó ÃíáõÙ Ý ³ ¨ ÞáõßÇÇ · áõÙ ³ ñï ³ ÏÇ èáÙÇÏÇ ( èáÙÇÏ Ø ³ ñ ·³ ñÛ ³ Ý ) · ÉË ³ íáñ ³ Í çáÏ ³ ïÁ ª Ãíáí 15 Ñá · Ç : ² Û ¹ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï · áõÙ ³ ñï ³ ÏÁ · áñÍáõÙ ¿ ñ ä » ïáÛÇ ( ä » ïñáë Ô » õáÝ ¹ Û ³ ÝÇ ) Ññ ³ Ù ³ Ý ³ ï ³ ñáõ- ÃÛ ³ Ùμ : èáÙÇÏÇ çáÏ ³ ïÁ , ÙÇÝã » õ ä » - ïáÛÇ ø » Éμ ³ ç ³ ñ ï » Õ ³÷ áËí » ÉÁ , ³ Û ¹ ׳ Ï ³ ïáõÙ Ñ ³ Ý ¹ ÇåáõÙ ¿ μ ³ ½áõÙ ¹ Åí ³ ñáõÃÛáõÝÝ » ñÇ : ä ³ ñ½íáõÙ ¿, áñ é ³ ½Ù ³×³ Ï ³ - ïáõÙ Ñ ³ çáÕ Ù ³ ñï ³ Ï ³ Ý · áñÍá- ÕáõÃÛáõÝÝ » ñÇ Çñ ³ Ï ³ Ý ³ óÙ ³ Ý Ñ ³ Ù ³ ñ ½áñ ³ Ù ³ ë » ñÇ ÙÇç¨ ³ ÝÑñ ³ Å » ßï ÷ áËÑ ³ Ù ³· áñÍ ³ Ï- óáõÃÛáõÝÁ ï ³ ñμ » ñ å ³ ï ׳ éÝ » - ñáí ¹» é » õë å ³ ïß ³× μ ³ ñÓñáõ- ÃÛ ³ Ý íñ ³ ã ¿ ñ : îíÛ ³ É Çñ ³ íÇ ×³ - ÏáõÙ áñ¨ ¿ Ýß ³ Ý ³ Ï ³ ÉÇ Ù ³ ñï ³ - Ï ³ Ý · áñÍáÕáõÃÛáõÝ Ó » éÝ ³ ñÏ » - ÉÇë ÷ áùñ ³ ÃÇí çáÏ ³ ïÇ áõÅ » ñÁ , ³ é ³ Ýó û · Ý ³ Ï ³ Ý áõÅ » ñÇ áõ ÙÛáõë ½áñ ³ ÙÇ ³ íáñáõÙÝ » ñÇ × Çßï Ñ ³ Ù ³· áñÍ ³ ÏóáõÃÛ ³ Ý ,
³ Ýμ ³ í ³ ñ ³ ñ ¿ ÇÝ : ÆëÏ Å ³ Ù ³ - Ý ³ ÏÇ ÏáñáõëïÁ ã ¿ ñ ËáëáõÙ Ñû- · áõï ³ ñó ³ ËÛ ³ Ý áõÅ » ñÇ : êï » ÕÍí ³ Í ¹ Åí ³ ñÇÝ Ï ³ óáõ- ÃÛáõÝÁ Ññ ³ Ù ³ Û ³ μ ³ ñ à » É ³¹ - ñáõÙ ¿ ñ Ó » éÝ ³ ñÏ » É Ñ ³ Ù ³ ñÓ ³ Ï áõ Ë » É ³ Ùïáñ » Ý Ñ ³ ßí ³ ñÏí ³ Í ù ³ ÛÉ » ñ » õ áñù ³ Ý ßáõï , ³ ÛÝù ³ Ý É ³ í : èáÙÇÏÇó ëï ³ Ý ³ Éáí ø » Éμ ³ - ç ³ ñÇ ×³ Ï ³ ïáõÙ ïÇñáÕ Çñ ³ íÇ- ׳ ÏÇ Ù ³ ëÇÝ ï » Õ » ÏáõÃÛáõÝÝ » - ñÁ ª ä » ïáÝ Ù » ÏÝáõÙ ¿ êï »÷³ - Ý ³ Ï » ñï ª Ñ ³ Ý ¹ Çå » Éáõ ² ñó ³ ËÇ μ ³ Ý ³ ÏÇ Ññ ³ Ù ³ Ý ³ ï ³ ñÇÝ ¨ ÙÇÝã ÏÑ ³ ëóÝ » ñ Ýñ ³ Ý Ý » ñÏ ³ - Û ³ óÝ » É Çñ ³ é ³ ç ³ ñÏáõÃÛáõÝÁ ,
Ññ ³ Ù ³ Ý ³ ï ³ ñÝ ÇÝùÝ ¿ Ñ ³ ÝÓ- Ý ³ ñ ³ ñáõÙ ä » ïáÛÇÝ · áõÙ ³ ñï ³ - Ïáí Ù » ÏÝ » É ø » Éμ ³ ç ³ ñÇ ßñç ³ Ý ¨ Ó » éÝ ³ ÙáõË ÉÇÝ » É Ù ³ ñï ³ Ï ³ Ý ß ³ ï Ï ³ ñ » õáñ áõ å ³ ï ³ ëË ³ Ý ³ - ïáõ ³ é ³ ç ³¹ ñ ³ ÝùÇ Ï ³ ï ³ ñÙ ³ - ÝÁ : ² é ³ ç ³¹ ñ ³ ÝùÁ ÙÇ ³ ÏÝ ¿ ñ . · áõÙ ³ ñï ³ ÏÁ å » ïù ¿ ñ ³ ÝÑ ³ - å ³ Õ ï » Õ ³÷ áËí » ñ ÑÛáõëÇë ³ - ÛÇÝ ×³ Ï ³ ï ¨ ³ ÛÝï » Õ · ïÝíáÕ ³ ñó ³ ËÛ ³ Ý ÙÛáõë ½áñ ³ Ù ³ ë » ñÇ Ñ » ï Ñ ³ Ù ³· áñÍ ³ ÏóáõÃÛ ³ Ùμ ç ³ Ëç ³ Ë » ñ ³ Û ¹ áõÕÕáõÃÛ ³ Ý μ ³ ñÓáõÝùÝ » ñáõÙ áõ ¹ Çñù » ñáõÙ ³ Ùñ ³ ó ³ Í Ñ ³ Ï ³ é ³ Ïáñ ¹ Ç áõ- Å » ñÁ ¨ ³¹ ñμ » ç ³ ÝóÇÝ » ñÇó Ù ³ ù- ñ » ñ ÙÇÝã » õ úÙ ³ ñÇ É » éÝ ³ ÝóùÁ Ó · íáÕ ï ³ ñ ³ ÍùÁ : ä » ïù ¿ Ýß » É , áñ ÑáõÝí ³ ñÛ ³ Ý Í ³ Ýñ ³· áõÛÝ ÷ áñÓáõÃÛáõÝÇó Ñ » ïá · áõÙ ³ ñï ³ ÏÇ ½ÇÝíáñÝ » ñÁ · ñ » à » áã ÙÇ ûñ Å ³ Ù ³ Ý ³ Ï ã » Ý áõÝ » ó » É ÇÝãå » ë Ñ ³ ñÏÝ ¿ ÝáõÛ- ÝÇëÏ ÷ áùñ-ÇÝã Ñ ³ Ý · ëï ³ Ý ³ Éáõ : â ¿ ñ ÉáõÍí » É Ý ³ ¨ Ýñ ³ Ýó Ñ » ñà ³ - ÷ áËÇ Ñ ³ ñóÁ : Ü ³ Ëáñ ¹ ÏéÇí- Ý » ñáõÙ Ù ³ ñï ³ ß ³ ñù » ñÁ ÝÏ ³ ï » - ÉÇáñ » Ý Ýáëñ ³ ó » É ¿ ÇÝ ( ï ³ ëÁ ½áÑ áõ » ñ » ëáõÝÇÝÁ íÇñ ³ íáñ-Ð .¶.),
ì º ðæÆÜ Ð º ðàê ² Ø ² ðîÀ
ø ³ ç » ñÇÝ
² ì º îÆø Æê ² Ð ² ÎÚ ² Ü
Øé ³ í ë ³ ñ » ñÇó ë ³ í ³ éÝ » ó ù ³ ÙÇÝ , ¸ñáß ³ ÏÁ Ù » ñ Ñå ³ ñï ÍÁ ÷ ÍÁ ÷³ ó . î » ë »° ù , ¹³ ßï » ñÇó Ïáõ ·³ ÃßÝ ³ ÙÇÝ , - êñμ ³ ½ ³ Ý ÏéíÇ ÏáãÁ áñáï ³ ó : ¾¯Û , Ñ ³° Û ³ ËåñïÇù , » ÕçÛáõñ ÑÝã » ó »° ù , Æç »° ù Å ³ Ûé » ñÇó , ³ ÝÑ ³ Õà ³ ñÍÇíÝ » ñ . ê ³ ñ » ñÇó åáéÃÏ ³ Í Ñáõñ áõ çñÇ å » ë  ³÷ í » ó »° ù ëïáñ ¹ áõßÙ ³ ÝÇ · ÉËáí . - Ü ³° - Ù » ñ ¹ ñ ³ óÇÝ , » õ Ý ³ Ù ³ ñ ¹, » õ ã ³° ñ , ¶ Çß » ñÁ · áÕïáõÏ » É ³ í Ù » ½ íñ ³. àõ Ù » ñ ÃÇÏáõÝùÇó` Í ³ Íá ° õÏ , ·³ ÕïÝ ³ μ ³° ñ êáÕ ³ ó ûÓÇ å » ë , » É ³ í Ù » ½ íñ ³. æ ³ ñ ¹» ó »° ù , çÝçË »° ù ¿¹ Ý ³ Ù ³ ñ ¹ ûÓÇÝ : ... ì ³° é , Ï ³ ñÙÇ ° ñ Ñ ³· Çñ , ¹ á ° õ Ñ ³ Û-ÅáÕáíáõñ ¹, º í ëáõñ ¹ ß ³ ñÅ »°, ù » ½ ׳ Ý ³ å ³ ñÑ μ ³ ó . ² Ûë ³ ßË ³ ñÑÇ Ù » ç ëáõñÝ ¿ ÙÇßï ÏïñáÕ- ÎïñÇ ° ñ áõ ïÇñÇ ° ñ - ³ ÝÑ ³° Õà , Ñ½á ° ñ Ï ³ ó : º í áïù ¹ ³ Ùá ° õñ ¹ áõ Ë ÷ Ç ° ñ » ñÏñÇÝ , ÐáÕÇ ¹ áõ ï ³ Ý ¹ ï » ñÁ ¹ áõÝ » ÕÇ ° ñ , ¾¯Û , ¹ á ° õ ³ ñ » õÇ ×³ Ù ÷ áñ ¹ í ³ Õ » ÙÇ , êñáí , · áï » åÇÝ ¹ » õ ³ é ³ ç ù ³ ÛÉÇ ° ñ . ² ÝÑáÕ ¹ áÕ ¹ · Ý ³° ¹» åÇ ÉáõÛëÝ - ³ ñ » õ , º í ³ ½ ·» ñÝ ³ Ù » Ý , Ñ ³ ñ ·³ ÝùÇ Ýß ³ Ý , Ð » ï-Ñ » ï · Ý ³ Éáí » õ ï ³ Éáí μ ³ ñ » õ ² ½ ³° ï , ³ Ý ³ ñ ·»° É ù » ½ ׳ Ù ÷³ Ïï ³ Ý ...
² É » ùë ³ Ý ¹ ñ ³ åáÉ , 1906 , ÑáõÝí ³ ñÇ 8
ÇëÏ Ñ ³ Ù ³ ÉñáõÙÝ » ñÇ ËÝ ¹ ÇñÁ , ÇÝãå » ë ¨ ³ ÝóÛ ³ ÉáõÙ , ¹» é » õë ÙÝáõÙ ¿ ñ · áõÙ ³ ñï ³ ÏÇ Ñ ³ Ù ³ ñ ³ Ù » Ý ³ ó ³ íáï áõ Ëáó » ÉÇ ï » ÕÁ : ´³ Ûó ä » ïáÛÇ áõ Ýñ ³ ½ÇÝ ³ ÏÇó- Ý » ñÇ Ñ ³ Ù ³ ñ ³ ÛÉÁÝïñ ³ Ýù ãÏ ³ ñ :
§º à » ÝáõÛÝÇëÏ Ñ ³ Ùá½í ³ Í ÉÇÝ » Ù , - ÝßáõÙ ¿ ñ ä » ïáÝ , - áñ Ù » ñ ÏéíÇ ³ ñ ¹ ÛáõÝùÝ » ñÁ ù ³ Õ ³ ù ³ - Ï ³ Ý áÉáñïÝ » ñáõÙ å » ïù ¿ ß ³ Ñ ³ - · áñÍí » Ý Ï ³ Ù ã ³ ñ ³ ß ³ Ñí » Ý , Ù » Ï ¿ª ÇÝÓ Ñ ³ Ù ³ ñ ³ ÛÉÁÝïñ ³ Ýù ãÏ ³. å »° ïù ¿ Ïéí » Ýù ¦
² Ûá °, Ýñ ³ ¨ Çñ Ù ³ ñï ³ Ï ³ Ý ÁÝÏ » ñÝ » ñÇ Ñ ³ Ù ³ ñ ³ ÛÉÁÝïñ ³ Ýù