ΧΑΪΔΑΡΙ ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ Κ.ΦΩΤΕΙΝΑΚΗ ΧΑΪΔΑΡΙ - ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ -Σ_compre | Page 54

×áúäÜñé
(áðü ôï äÞìï ¸ñìïõ óôï “ìéêñüí ìåìáêñõóìÝíïí ÷ùñßäéïí ôùí Áèçíþí” ôùí 10 êáôïßêùí ôï 1840
êáé óôç óýã÷ñïíç ðüëç ôùí 50.000 êáôïßêùí ôï 2001)
Ï ÷Üñôçò ôçò ÁôôéêÞò êáé ïé äÞìïé ìåôÜ ôçí ìåôáññýèìéóç ôïõ ÊëçóèÝíç.
Ç ðåñéï÷Þ ôïõ óçìåñéíïý ×áúäáñßïõ, êáé ðéèáíþò Ýíá ôìÞìá ôçò Áã. ÂáñâÜñáò, áðïôåëïýóáí óôçí áñ÷áéüôçôá ôá üñéá ôïõ ÄÞìïõ ¸ñìïõ,
üðùò öáßíåôáé óôïõò ÷Üñôåò ôùí H. Stier êáé E. Kirsten êáé ëïéðþí ÷áñôïãñÜöùí ôçò áñ÷áßáò ÁôôéêÞòìå ôéò õðïäéáéñÝóåéò ôùí Ôñéôôýùí
Ô
ï ×áúäÜñé áíáðôý÷èçêå óå ìßá ìåãÜëç Ýêôáóç 22.800
óôñåììÜôùí. Âüñåéá êáé íïôéïäõôéêÜ “áãêáëéÜæåôáé” áðü ôï
éóôïñéêü ¼ñïò ÁéãÜëåù. ¸íá “ðñïíüìéï ðïõ Ý÷åé ôï ×áúäÜñé”, óå
óýãêñéóç ìå ôïõò ãåéôïíéêïýò äÞìïõò, åßíáé ç ðñüóâáóÞ ôïõ óôç
èÜëáóóá ôïõ ÓêáñáìáãêÜ.
Óå êåßìåíá ðñï ôïõ 1850 óõíáíôÜìå äéÜöïñåò ðáñáëëáãÝò ôçò ëÝîçò
×áúäÜñé, üðùò “Á÷åñäÜñç 1 ”, åíþ óå ÷Üñôç 2 ôïõ 1836 ç ôïðïèåóßá
“×áúäÜñé” äåí áíáöÝñåôáé. Áíôßèåôá áíáöÝñåôáé ôï Äáöíß, ôï Éåñü ôçò
Áöñïäßôçò óôçí Áöáßá êáé ïé Ëßìíåò ôùí Ñåéôþí.
Ç ðåñéï÷Þ ôïõ óçìåñéíïý ×áúäáñßïõ, êáé ðéèáíþò Ýíá ôìÞìá ôçò Áã.
ÂáñâÜñáò, áðïôåëïýóáí óôçí áñ÷áéüôçôá ôá üñéá ôïõ ÄÞìïõ ¸ñìïõ,
üðùò öáßíåôáé óôïõò ÷Üñôåò ôùí H. Stier êáé E. Kirsten êáé ëïéðþí
÷áñôïãñÜöùí ôçò áñ÷áßáò ÁôôéêÞò ìå ôéò õðïäéáéñÝóåéò ôùí Ôñéôôýùí 3 .
Ï äÞìïò ¸ñìïõ áíÞêå óôçí áóôéêÞ ôñéôôý ôçò Áêáìáíôßäïò öõëÞò êáé
åß÷å åêðñïóþðçóç ìå äýï âïõëåõôÝò, óýìöùíá ìå ôç ìåôáññýèìéóç ôïõ
ÊëåéóèÝíç· ôï óýíïëï ôùí âïõëåõôþí ôçò ÁèÞíáò åß÷å áíÝëèåé óôïõò
ðåíôáêüóéïõò.
Óôï ×Üñôç ôçò ÅëëÜäïò ôïõ ÑÞãá ÂåëåóôéíëÞ (1797), ç ðåñéï÷Þ ôïõ
óçìåñéíïý ×áúäáñßïõ áíáãñÜöåôáé ùò ¸ñìïò, óåë. 12.
Ç ñßæá ôçò ëÝîåùò ×áúäÜñé äåí åßíáé ãíùóôÞ. Ðéèáíþò ðñïÝñ÷åôáé
áðü ôï áñáâéêü HAIDAR, ðïõ óçìáßíåé ëéïíôÜñé. Ôçí ïíïìáóßá ×áúäÜñé
ôç óõíáíôÜìå óå áñêåôÝò ðåñéï÷Ýò óôçí ÅëëÜäá êáé óôçí Ôïõñêßá. Ôï
ðáñáèáëÜóóéï ÷ùñéü ÄñÝðáíï, ðïõ âñßóêåôáé êïíôÜ óôï Íáýðëéï,
ïíïìáæüôáí ×áúäÜñé. Ôçí ïíïìáóßá ×áúäáñëÞ ôç óõíáíôÜìå óå ôÝóóåñéò
áêüìá ðåñéï÷Ýò óôçí ÅëëÜäá êáé ó´ Ýíá ðáñáèáëÜóóéï ðñïÜóôéï êïíôÜ
óôçí Êùíóôáíôéíïýðïëç, ôï ×áúäÜñ ÐáóÜ. ÕðÜñ÷åé åðßóçò ìéá êïýñäéêç
öõëÞ ìå ôï üíïìá ×áúäáñáíëÞ 4 .
Ìéá ðñþôç áíáöïñÜ ãéá ôïí áñéèìü ôùí êáôïßêùí ôïõ ×áúäáñßïõ
ãßíåôáé óå Ýããñáöï ðïõ ðåñéÝ÷åé óôáôéóôéêÜ óôïé÷åßá ìå ÷ñïíïëïãßá
1840, óôï ïðïßï óçìåéþíåôáé ç óýíèåóç ôïõ ×áúäáñßïõ êáé ôùí
ãåéôïíéêþí ðüëåùí 5 :
• ×áúäÜñéïí - 10 êÜôïéêïé, ìéêñüí ÷ùñßäéïí
• ÊïõôóïõêÜñç (Áóþìáôïé êáé ôþñá ÔáîéÜñ÷åò Êïñõäáëëïý) -
49 êÜôïéêïé, ìéêñüò óõíïéêéóìüò
• ÐåñéóôÝñé - 35 êÜôïéêïé, ìéêñüò óõíïéêéóìüò
Ôï “×áúäÜñéïí - ÷ùñßäéïí” ðïëý ðéèáíÜ íá Þôáí äéÜóðáñôåò êáëýâåò
áãñïôþí êáé ðïéìÝíùí êáôÜ ìÞêïò ôçò ÉåñÜò Ïäïý. Ôçí ßäéá ðåñßïäï,
äçëáäÞ ôï 1841, ï Äáíüò óõããñáöÝáò Êñßóôéáí ¢íôåñóåí 6 áíáöÝñåé
52
üôé ðáñáôÞñçóå 40 ðÞëéíåò êáëýâåò êáôÜ ìÞêïò ôçò ÉåñÜò Ïäïý, üôáí
åðéóêÝöôçêå ôç ÌïíÞ Äáöíéïý êáé ôïí éåñü ÷þñï ôçò Åëåõóßíáò.
Ï Ãåþñãéïò Äñïóßíçò ðåñéãñÜöïíôáò 7 ôï êôÞìá ×áúäÜñé, éäéïêôçóßá
ôïõ Íéêüëáïõ ÍÜæïõ, ìåôáîý ôùí Üëëùí áíáöÝñåé üôé:
“Ôï êôÞìá ×áúäÜñé, üðïõ ç ïéêïãÝíåéá ÍÜæïõ äéÝìåíå ìÝñïò ôïõ Ýôïõò,
åß÷åí Ýêôáóéí Ýîé ÷éëéÜäùí óôñåììÜôùí äåîéÜ ôçò ÉåñÜò Ïäïý, ïëßãïí
ðñï ôïõ Äáöíßïõ, êáé ðåñéåëÜìâáíå êáé ôïí ëüöïí ôïõ ÐñïöÞôïõ Çëßá...
Ï êÞðïò Þôï ðïëý ðåñéðïéçìÝíïò êáé ðåñéåß÷å äÝíäñá ïðùñïöüñá êáé
åêëåêôÜ Üíèç... Ôï ×áúäÜñé êáôÜ ôïõò ÷ñüíïõò åêåßíïõò åèåùñåßôï ðïëý
ìåìáêñõóìÝíïí ôùí Áèçíþí êáé äåí åêñßíåôï åîçóöáëéóìÝíïí áðü
ëçóôñéêÜò åðéäñïìÜò”.
Ï ÃéÜíçò ÊïñäÜôïò óôçí “Éóôïñßá ôçò ÅëëÜäïò” áíáöÝñåé êé áõôüò
ôï “ìåìáêñõóìÝíïí” ôçò ðåñéï÷Þò áðü ôçí ÁèÞíá êáé ôï “åðéêßíäõíïí”.
ÐåñéãñÜöïíôáò “Ôá ÉïõíéáíÜ”, 18-22/6/1863, ï ÊïñäÜôïò áíáöÝñåé 8 :
“¼ôáí óôáìÜôçóå ï åìöýëéïò ðüëåìïò (21 Éïõíßïõ) ïé ëçóôÝò ôïõ
ÊõñéÜêïõ Ýöõãáí áðü ôçí ðñùôåýïõóá. Ìåñéêïß ðÞãáí óôçí ÐÜñíçèá,
Üëëïé ðéï ðÝñá óôïí Ðáñíáóóü. Ìåßíáíå üìùò êáé Üëëïé óôá ðñïÜóôéá.
¹ôáí êñõììÝíïé óôï äÜóïò ôïõ Äáöíéïý”.
Ç “Åöçìåñßò”, óôï öýëëï ôçò 3 çò Öåâñïõáñßïõ 1896, åðéâåâáéþíåé ôï
“ìåìáêñõóìÝíïí” ôçò ðåñéï÷Þò ôïõ Äáöíéïý, óôçí ïðïßá “Ýëáâå ÷þñáí
ìïíïìá÷ßá” êáé “ïé áíôßðáëïé áíôÞëëáîáí ìéáí ìüíïí âïëÞí...”
Ï ÉùÜííçò Ð. Âåñâåíéþôçò, óå åðéóôïëÞ ðïõ ìïõ Ýóôåéëå ôï 2000
ìåôáîý ôùí Üëëùí áíáöÝñåé ãéá ôï “Üãñéï” ðåñéâÜëëïí ôïõ ×áúäáñßïõ,
áêüìá êáé óôçí ðñïêáôï÷éêÞ ðåñßïäï:
“ÐñïÝñ÷ïìáé - üðùò êáé ïé ðåñéóóüôåñïé ðïõ áðïôåëïýìå ëüãù
óõãêõñéþí ôçí ðñùôåýïõóá - áðü ìéá åðáñ÷ßá ôçò Êïñéíèßáò. Ðñï ôïõ
ðïëÝìïõ, üôáí êáìéÜ öïñÜ áðü ôá ÷ùñéÜ ìáò åñ÷üìáóôáí óôçí ÁèÞíá
ôùí ðåíôáêïóßùí ÷éëéÜäùí ôüôå, êáé öèÜíáìå óôï ×áúäÜñé êáé âëÝðáìå
ôï äáóþäåò êáé èõìáñþäåò ðåñéâÜëëïí, ìáò öáéíüôáí áðü ôá äéêÜ ìáò
âïóêïôüðéá êáé äÜóç ÷åéñüôåñï (áãñéüôåñï).”
Óå óáñÜíôá ÷ñüíéá ìåôÜ, ðïéïò ôï ðåñßìåíå áöôü ôï êïììÜôé ôùí
Áèçíþí, áöôü ôï äáóþäåò êáé ðåôñþäåò óõã÷ñüíùò Üãïíï ìÝñïò íá
äéáìïñöùèåß Ýôóé...”
Ïé ðñþôïé êÜôïéêïé ôïõ ×áúäáñßïõ Þôáí ×éþôåò· Þñèáí óôï ×áúäÜñé
ãýñù óôá 1900, ãéá íá åñãáóôïýí óôï øõ÷éáôñåßï, ôï ïðïßï ßäñõóå ï
óõíôïðßôçò ôïõò ÆùñæÞò ÄñïìïêáÀôçò ôï 1887.
Ôï 1924, ìåôÜ ôçí ÌéêñáóéáôéêÞ êáôáóôñïöÞ Ýñ÷ïíôáé óôï ×áúäÜñé
ïé ðñþôïé ðñüóöõãåò áðü ôï Ôóáêìáêëß êáé ôç Öþêáéá. ÐåíÞíôá
ôÝóóåñéò ðñüóöõãåò êëçñþèçêáí êáé ðÞñáí äùñåÜí ïéêüðåäá ìåãÜëçò
Ýêôáóçò. Áðáëëïôñéþèçêáí 50 óôñÝììáôá êáé ïéêïäïìÞèçêáí 25
äéðëïêáôïéêßåò. ¿óðïõ íá åôïéìáóôïýí ôá óðßôéá Ýìåíáí óå óêçíÝò. Óå
êÜèå äéðëïêáôïéêßá äüèçêå Ýíá êÜñï, Ýíá Üëïãï êáé Ýíá áëÝôñé. Åêôüò
áðü ôï ÷þñï ãéá ôéò êáôïéêßåò, ôïõò ðáñá÷þñçóáí êáé 1.700 óôñÝììáôá
ãçò ãéá íá ôçí êáëëéåñãÞóïõí êáé íá æÞóïõí.
Ï óõíïéêéóìüò ðáßñíåé ôï üíïìá ÍÝá Öþêáéá óå áíÜìíçóç ôçò
÷áìÝíçò ðáôñßäáò óôç ÌéêñÜ Áóßá.
Ôï 1927 êáôáöèÜíïõí êáé Üëëïé ðñüóöõãåò· áõôÞ ôçí öïñÜ áðü ôçí
Êáððáäïêßá êáé ôïí Ðüíôï. Ïé íÝïé ðñüóöõãåò éäñýïõí ôïí Áãñïôéêü
Ðéóôùôéêü Óõíåôáéñéóìü “ÍÅÏÍ ÂÕÆÁÍÔÉÏÍ” ãéá íá ðñïùèÞóïõí ôï
áßôçìá ôçò áðïêáôÜóôáóçò êáé ðáñï÷Þò ãçò óå 467 ïéêïãÝíåéåò. Ãéá íá
ðñïâÜëëïõí áðïôåëåóìáôéêüôåñá ôá áéôÞìáôÜ ôïõò åêäßäïõí ôçí ðñþôç
åöçìåñßäá ôïõ ×áúäáñßïõ ìå ôßôëï “Ç ÖùíÞ ôïõ ×áúäáñßïõ - ÍÝïí
ÂõæÜíôéïí” (1933).
Áîßæåé íá áíáöåñèåß üôé óôïí ïäçãü ôçò ÁôôéêÞò ôïõ Åëëçíéêïý
Ïñãáíéóìïý Ôïõñéóìïý (ÅÏÔ) ôï 1930, õðÜñ÷åé óêáñßöçìá ôçò
äéáäñïìÞò ÁèÞíá - Åëåõóßíá, ìÝóù ôçò ÉåñÜò Ïäïý, ôï ïðïßï
êáôáãñÜöåé, ìå êåöáëáßá ãñÜììáôá, “ÍÅÏÍ ÂÕÆÁÍÔÉÏÍ” êáé
áðïôõðþíåé ôçí ýðáñîç êôéñßïõ Þ êôéñßùí, (óåë.85).
Óôï Äåëôßï ÁðïãñáöÞò ôçò Êïéíüôçôáò ðïõ êáôáãñÜöåôáé óôá ðñáêôéêÜ
ôïõ Êïéíïôéêïý Óõìâïõëßïõ (áñ. 18, 9/12/1945) ðáñïõóéÜæïíôáé
óçìáíôéêÜ óôïé÷åßá ãéá ôç óýíèåóç ôïõ ðëçèõóìïý, ôçí ïéêïíïìßá, ôéò
áóèÝíåéåò, ôéò óõíÝðåéåò ôïõ ðïëÝìïõ.
Ìåôáîý ôùí Üëëùí, êáôáãñÜöåôáé ï ðëçèõóìüò (5.800), ïé êáôïéêßåò
(380), ïé áóèÝíåéåò (åëïíïóßá), ç ïéêïíïìßá (áãñïôéêÞ), ïé ãéáôñïß (Ýíáò
ðáèïëüãïò êáé ìßá ìáßá), ðüóá ðáéäéÜ Ý÷åé ç êïéíüôçôá (767), ðüóá
èýìáôá áðü ôïí ðüëåìï (20) ê. Ü. Ïëüêëçñï ôï Äåëôßï ÁðïãñáöÞò
ðáñïõóéÜæåôáé óôç óåë. 69.
Óôéò 25/1/1946 ï ðñüåäñïò ôçò Êïéíüôçôïò ×áúäáñßïõ, ÅõÜããåëïò
Êáëïýìåíïò, ãéá ðñþôç ßóùò öïñÜ êÜíåé ðñïãñáììáôéêÝò äçëþóåéò
óôï êïéíïôéêü óõìâïýëéï, ìå ôéò ïðïßåò ðáñïõóéÜæåé ôïõò âáóéêïýò
óôü÷ïõò ôçò êïéíüôçôïò. Áðü ôá ðñáêôéêÜ (áñ. 2/1946) áíôéãñÜöïõìå ôï
ôìÞìá åêåßíï ôçò åéóÞãçóçò ðïõ áöïñÜ ôï Ó÷Ýäéï Ðüëåùò:
“¸íá áðü ôá ðëÝïí öëÝãïíôá æçôÞìáôá, èåùñïýìåíá ùò ðñáãìáôéêÞ
ôïðéêÞ õðüóôáóéò, åßíáé ôá ñõìïôïìéêÜ ó÷Ýäéá Þ ôïðéêÜ åãêåêñéìÝíá
ó÷Ýäéá ðüëåùò ðÜíù åéò ôá ïðïßá âáóßæåôáé ç üëç ðñïïäåõôéêÞ
êáôåýèõíóéò ìéáò ðüëåùò, åíüò ÷ùñßïõ Ýóôù.
Åßíáé óáí íá ëÝìå ï èåìÝëéïò ëßèïò. Áðü ôï Ó÷Ýäéïí êáé ôçí
ñõìïôéìéêÞí ÷Üñáîéí áñ÷ßæïõí íá áíáðçäïýí áé èåìåëéåþäåéò âÜóåéò
ìéáò ôïðéêÞò äéïéêÞóåùò. Åð´ áõôþí óôçñßæïíôáé áé ìåëëïíôéêáß
êáôåõèýíóåéò áßôéíåò ùò âÜóéí Ý÷ïõí ôï ùñáßïí, ôçí ðñüïäïí êáé ôïí
ðïëéôéóìüí”.
Ïé äçëþóåéò ôïõ Å. Êáëïýìåíïõ åßíáé Üêñùò åíäéáöÝñïõóåò êáé
ïñéóìÝíåò áð´ áõôÝò, åîÞíôá ÷ñüíéá ìåôÜ, åîáêïëïõèïýí íá äéáôçñïýí
ôçí åðéêáéñüôçôÜ ôïõò, üðùò ð.÷. ç “åêìåôÜëëåõóéò ôùí õðáñ÷üíôùí
Áñ÷áéïëïãéêþí ÷þñùí”, ç “ðñïóÝëêõóéò îÝíùí ðáñáèåñéóôþí”, ç
“åêìåôÜëåõóéò ôçò ðáñáëéáêÞò áêôÞò äéá ôçò éäñýóåùò ôùí áðáñáßôçôùí
êáé óôïé÷åéþäïõò óçìáóßáò ðñïò ôï ðáñüí Ýñãùí”.
Ïé ðñïãñáììáôéêÝò äçëþóåéò ôïõ Å. Êáëïýìåíïõ, ëüãù ôïõ åéäéêïý
ðïëéôéêïý, ãëùóóéêïý, ðïëåïäïìéêïý åíäéáöÝñïíôïò, ðáñïõóéÜæïíôáé
óôç óåë. 72.
ÄÝêá ÷ñüíéá áñãüôåñá, ôï 1955, ôï ×áúäÜñé ãéá ðñþôç öïñÜ áðïêôÜ
ó÷Ýäéï ðüëçò, ôï ïðïßï åðåêôåßíåôáé, ìå ôçí õð. áñéè. 145/1965
áðüöáóç ôïõ Äçìïôéêïý Óõìâïõëßïõ, óôéò ðåñéï÷Ýò Áãßáò Ãñçãïñïýóáò
- Åëáéþíáò êáé óå Ýíá ôìÞìá ôïý ÄÜóïõò, êïíôÜ óôï óôñáôüðåäï
ÊÅÂÏÐ, (óåë. 54).
Ç åðéêïéíùíßá ìå ôçí ÁèÞíá êáé ôïí ÐåéñáéÜ ãéíüôáí ìÝóù ôçò
ÉåñÜò Ïäïý. Ç Ëåùöüñïò ÊáâÜëáò 9 (óÞìåñá Ëåùöüñïò Áèçíþí)
äéáíïß÷ôçêå ôï 1955-1956, üôáí ï Êùíóôáíôßíïò ÊáñáìáíëÞò Þôáí
Õðïõñãüò Äçìïóßùí ¸ñãùí.
Ôï 1975 Ýãéíå äéáðëÜôõíóç ôçò Ë. ÊáâÜëáò, ç ïðïßá óôï ìåôáîý
ìåôïíïìÜóèçêå óå Ëåùöüñï Áèçíþí. Ôï üíïìá ôçò ÊáâÜëáò
åîáêïëïõèåß íá áíáöÝñåôáé ðáñÜëëçëá ìå ôçí Ë. Áèçíþí, åíþ Ýíá
ôìÞìá ôçò óôï ÐåñéóôÝñé êáé óôï ÁéãÜëåù äéáôçñåß ôï üíïìá “ðáëáéÜ
ÊáâÜëáò”.
Ïé ÷Üñôåò ðñéí áðü ôï Ýôïò 1955 äåí êáôáãñÜöïõí ôçí Ë. ÊáâÜëáò·
áíôßèåôá, öáßíåôáé óå ÷Üñôç ôïõ 1928, áëëÜ êáé áðü óçìåñéíÝò
ìáñôõñßåò, üôé õðÞñîå Ýíáò ìéêñüôåñïò ÷ùìáôüäñïìïò ðïõ îåêéíïýóå
áðü ôçí ÁèÞíá - Óåðüëéá - ÐåñéóôÝñé êáé Ýöôáíå óôï ×áúäÜñé (ðéèáíþò ç
óçìåñéíÞ ÖáâéÝñïõ/ ðñþçí äçìÜñ÷ïõ Ãåùñãßïõ ×åëéþôç).
Ôï ×áúäÜñé áðü ôç ôáñÜôóá ôïõ Äñïìïêáúôåßïõ, 1928.
Äéáêñßíåôáé áñéóôåñÜ ï ëüöïò ôïõ ÐñïöÞôç Çëßá, ï ðåõêüöõôïò äñüìïò ôçò ÊáñáúóêÜêç, äåîéÜ ôï Ðïéêßëïí ¼ñïò. Ï äñüìïò åßíáé ç ÉåñÜ Ïäüò êáé ôá óðßôéá åßíáé ôá ðñþôá ôïõ ×áúäáñßïõ.
Óôçí ôáñÜôóá äéáêñßíïíôáé ïé ôñüöéìïé ôïõ Äñïìïêáúôåßïõ.
53