ΧΑΪΔΑΡΙ ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ Κ.ΦΩΤΕΙΝΑΚΗ ΧΑΪΔΑΡΙ - ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ -Σ_compre | Page 50

Ç ÌÁ×Ç ÔÏÕ ×ÁÚÄÁÑÉÏÕ
6-8 Áõãïýóôïõ 1826
ãñÜöåé êáé åðéìåëåßôáé
ï ÃåñÜóéìïò Ã. ÃåñïëõìÜôïò
Ó
ôç ìÜ÷ç ðïõ äéåîÞ÷èç óôï ×áúäÜñé áðü ôéò 6 Ýùò ôéò 8 Áõãïýóôïõ
ôïõ 1826, ï åëëçíéêüò óôñáôüò, ðïõ ôïí áðïôåëïýóáí óõíïëéêÜ
3.580 Üíäñåò ìå ìüíï åîïðëéóìü 4 ïñåéíþí êáíïíéþí, Þñèå óå
óýãêñïõóç ìå ôï ôïõñêéêü óôñÜôåõìá ðïõ äéÝèåôå äýíáìç 8.000 ðåæþí
êáé éððÝùí êáé ðïëëÜ êáíüíéá êáé Þôáí õðü ôçí áñ÷çãßá ôïõ Êéïõôá÷Þ. Ïé
ðåñéóóüôåñïé ¸ëëçíåò óôñáôéþôåò, ðïõ ôåëïýóáí õðü ôéò äéáôáãÝò ôïý
ãåíéêïý óôñáôçãïý Ãåþñãéïõ ÊáñáúóêÜêç, Þôáí Üôáêôïé êáé ìüíï 1.000
áðü áõôïýò, ìáæß ìå Ýíá ëü÷ï 80 öéëåëëÞíùí, áðïôåëïýóáí ôá äõï
ôÜãìáôá ôïõ ôáêôéêïý óôñáôïý õðü ôçí áñ÷çãßá ôïõ ÃÜëëïõ öéëÝëëçíá
óõíôáãìáôÜñ÷ç ÖáââéÝ.
Ç ìåôáêßíçóç ôïõ åëëçíéêïý óôñáôïý áðü ôç Óáëáìßíá óôçí Åëåõóßíá
êáé áðü åêåß óôï ×áúäÜñé, Ýãéíå ìå áðþôåñï óêïðü íá äéáóðáóôåß
ç ðïëéïñêßá ôçò Áêñüðïëçò áðü ôïí ôïõñêéêü óôñáôü. Óôï ×áúäÜñé,
Üëëùóôå, âñßóêåôáé ç ìüíç äßïäïò áíÜìåóá óôéò åðéìÞêåéò äõôéêÝò
ïñïóåéñÝò ôïõ ÁéãÜëåù êáé ôïõ Ðïéêßëïõ, ãåãïíüò ðïõ êáèéóôÜ ôçí
ðåñéï÷Þ ôïý Äáöíßïõ öõóéêÞ ðýëç, áðü êáé ðñïò üëç ôçí íüôéá ÅëëÜäá,
åîáéñåôéêÞò óçìáóßáò ãéá ôçí ßäéá ôçí ÁèÞíá áðü ôçí áñ÷áéüôçôá áêüìç.
¼ìùò áðü ôçí áñ÷Þ ôÞò ìÜ÷çò êáé áöïý åß÷áí ðñïçãçèåß äõï-
ôñåéò åðéèÝóåéò ìå áìößâïëá áðïôåëÝóìáôá êáé áñêåôïýò íåêñïýò,
äçìéïõñãÞèçêå Ýíôïíç äéáöùíßá áíÜìåóá óôïõò äõï áñ÷çãïýò ôïõ
åëëçíéêïý óôñáôïý ùò ðñïò ôçí êáôáëëçëüôçôá ôçò èÝóçò óôï ×áúäÜñé.
Êáé áõôü, åðåéäÞ ç ÊõâÝñíçóç äåí åß÷å èÝóåé ôïí ÖáââéÝ õðü ôéò
äéáôáãÝò ôïõ ÊáñáúóêÜêç, áëëÜ áðü ëåðôüôçôá ãéá íá ìç ôïí èßîåé, ôïõ
åß÷å äþóåé ôï äéêáßùìá íá êéíåßôáé áõôåîïýóéá, íá óõíáðïöáóßæåé êáé
íá äñá óå óõíåííüçóç ìå ôïí ¸ëëçíá óôñáôçãü, ôï êýñïò ôïõ ïðïßïõ
ìåôáîý ôùí Ñïõìåëéùôþí óôñáôçãþí, Þôáí ãåíéêþò áðïäåêôü, êáé Þôáí
Üîéïò óôç óõíåßäçóç üëïõ ôïõ óôñáôåýìáôïò ãéá ôçí áñ÷çãßá.
Ï Ãåþñãéïò ÊáñáúóêÜêçò ìå ôçí åìðåéñßá ôïõ óôç óôñáôéùôéêÞ ôáêôéêÞ
ôùí Ôïýñêùí êáé óôïí áíïñèüäïîï ðüëåìï ôùí ÅëëÞíùí Üôáêôùí,
48
êáé üíôáò âáèýò ãíþóôçò ôùí äõíáôïôÞôùí ôïõ óôñáôåýìáôïò êáé
ôùí óõíèçêþí ôçò ðåñßóôáóçò, äéÝâëåøå ôïí êßíäõíï ôçò óöáãÞò.
Ùò çãÝôçò ðïõ íïéÜæåôáé ãéá ôéò æùÝò ôùí óôñáôéùôþí ôïõ, åéäéêÜ áí
ðñüêåéôáé íá èõóéáóôïýí Üäéêá, äéáöþíçóå Ýíôïíá ìå ôïí ÖáââéÝ
ãéá ôçí åêëïãÞ ôïõ ÷þñïõ. Ãíþñéæå üôé ôá óþìáôá ôùí Üôáêôùí õðü
ôïõò ¸ëëçíåò ïðëáñ÷çãïýò, õðÝöåñáí áðü Ýëëåéøç ôñïößìùí êáé
ðùò áñíïýíôáí íá åãêáôáëåßøïõí ôçí áóöÜëåéá ôùí èÝóåùí ôïõò
óôá õøþìáôá ãéá íá õðïóôçñßîïõí ôïí ôáêôéêü óôñáôü óôçí ðåäéÜäá.
Ï ßäéïò õðïóôÞñéæå üôé Ýðñåðå íá ìåôáöÝñïõí ôï óôñáôüðåäï óôïí
ÐåéñáéÜ, üðïõ èá õðÞñ÷å åðéóéôéóìüò êáé êÜëõøç áðü ôá ðõñïâüëá
ôùí áãêõñïâïëçìÝíùí ðëïßùí êáé íá áðïöýãïõí ðñïò ôï ðáñüí
êÜèå áíôéðáñÜôáîç óôá ðåäéíÜ, üðïõ ôá Üôáêôá åëëçíéêÜ óþìáôá èá
êéíäýíåõáí íá óöáãéáóôïýí áðü ôïí ôïõñêéêü ôáêôéêü óôñáôü, êõñßùò äå
áðü ôï éó÷õñü éððéêü ôïõ.
Áíôßèåôá ï ÖáââéÝ, ðáñüëç ôçí áíáãíùñéóìÝíç ãåííáéüôçôá êáé
éêáíüôçôá ðïõ åðÝäåéîå óôç ìÜ÷ç, åðçñåáóìÝíïò áðü ôçí óôñáôéùôéêÞ
ôáêôéêÞ ôùí åõñùðáúêþí óôñáôþí êáé ðñïóäïêþíôáò íá äñÝøåé
äÜöíåò äüîáò, åðÝìåíå íá ðáñáìåßíïõí åêåß êáé õðïóôÞñéæå ìå ðÜèïò
åðéèåôéêÞ óôñáôçãéêÞ ìå óõíå÷åßò åîïñìÞóåéò áðü ôï ×áúäÜñé ðñïò ôçí
ðåäéÜäá, ìå óêïðü ôç ëýóç ôçò ðïëéïñêßáò ôçò Áêñüðïëçò. ÄÞëùóå
äå, üôé óôçí áíÜãêç, áí ïé õðüëïéðïé áðïöÜóéæáí íá öýãïõí, áõôüò èá
ðáñÝìåíå óôï ×áúäÜñé êáé ðùò èá Ýêáíå ìüíïò ìå ôï ôáêôéêü êáé ôïõò
öéëÝëëçíåò ôéò åðéèÝóåéò. Ç äéáöùíßá ôïõò Ýöèáóå ìÝ÷ñé ôçí öéëïíéêßá
êáé äéá áõôÞò åðéâåâáéþèçêå ç äéáëõôéêÞ åðßäñáóç ôçò ðïëõáñ÷ßáò,
ôçò ïðïßáò ôá ïäõíçñÜ áðïôåëÝóìáôá öÜíçêáí óôçí áñíçôéêÞ Ýêâáóç
ôïõ üëïõ åã÷åéñÞìáôïò, áðïäåéêíýïíôáò ôçí ïñèüôçôá ôçò Üðïøçò ôïõ
ÊáñáúóêÜêç.
Ðñï ôïõ áäéåîüäïõ, êáé ðáñüëï ðïõ ï ÖáââéÝ åðÝìåíå ðùò ôï
×áúäÜñé Þôáí ôï ðéï êáôÜëëçëï ìÝñïò ãéá ôç ìÜ÷ç, óõìöþíçóå ôåëéêÜ
íá ìåôáöÝñïõí ôï óôñáôüðåäï óôïí ÐåéñáéÜ, õðü ôïí üñï, üôé áõôü
äå èá ãéíüôáí êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò íý÷ôáò, üðùò ðïëý öñüíéìá åß÷å
ðñïôåßíåé ï ¸ëëçíáò óôñáôçãüò þóôå íá ðåôý÷åé ï áéöíéäéáóìüò.
¼ôáí ðëÝïí ïé ¸ëëçíåò åß÷áí ëÜâåé ôçí áðüöáóç íá áðï÷ùñÞóïõí,
ïé Ôïýñêïé Ý÷ïíôáò êåñäßóåé ðïëýôéìï ÷ñüíï, åðùöåëïýìåíïé ôçò
÷ñïíïôñéâÞò áðü ôç äéáöùíßá ôùí áñ÷çãþí, åíéó÷ýèçêáí ìå íÝï
óôñáôü ðïõ Ýöåñå ï ¼ìåñ ÐáóÜò áðü ôçí ÊÜñõóôï. ¸ôóé, ï ßäéïò ï
Êéïõôá÷Þò åðéêåöáëÞò ôïõ óõìðáãïýò óôñáôïý êáé ìå ðïëëÜ êáíüíéá,
åðéôÝèçêå ôçí áõãÞ ôÞò 8 çò Áõãïýóôïõ åíáíôßïí ôïý åëëçíéêïý ìåôþðïõ.
Ôüôå ï ÖáââéÝ, áíôß íá åðéôá÷ýíåé ôçí áðï÷þñçóç áðü ôï ×áúäÜñé,
üðùò åß÷áí óõíåííïçèåß ìå ôïí ÊáñáúóêÜêç, åãùéóôéêÜ êéíïýìåíïò,
Ýóôåéëå ôïí ôáêôéêü óôñáôü åíáíôßïí ôïõò, åîùèþíôáò ôïõò óôñáôéþôåò
ôïõ óå áíïé÷ôÞ ìÜ÷ç óôçí ðåäéÜäá êáé åìðëÝêïíôáò üëï ôï óôñáôü
óå óïâáñü êßíäõíï. Ôï ðñþôï ôÜãìá õðÝóôç óïâáñÝò áðþëåéåò êáé
Ý÷áóå ôïí äéïéêçôÞ ôïõ ÃÜëëï ôáãìáôÜñ÷ç ÑïìðÝñ, åíþ üëá ó÷åäüí ôá
åëëçíéêÜ êáíüíéá á÷ñçóôåýèçêáí. ÌåôÜ áðü óêëçñÞ ìÜ÷ç êáé ìå ôçí
âïÞèåéá åíéó÷ýóåùí áðü ôï äåýôåñï ôÜãìá êáé ìå ôçí åðÝìâáóç ôùí
ÊáñáúóêÜêç êáé Êñéåæþôç ìå ôïõò Üíäñåò ôïõò, ìðüñåóå íá áðïôñáðåß
ç äéåßóäõóç ôïõ å÷èñïý áðü åêåßíï ôï ìÝñïò. Ùóôüóï, ïé åðéèÝóåéò ôùí
Ôïýñêùí óõíÝ÷éóáí ìå ôçí ßäéá Ýíôáóç êáé óôïõò ãåéôïíéêïýò ëüöïõò
åíáíôßïí ôùí èÝóåùí ôùí Üôáêôùí, äß÷ùò íá êáôáöÝñïõí ôåëéêÜ íá ôéò
êáôáëÜâïõí, áöïý ç áíôßóôáóç ôùí áìõíüìåíùí Þôáí ëõóóáëÝá. Ìéá
áíáäßðëùóç üëùí ôùí åëëçíéêþí äõíÜìåùí êáôÜöåñå íá áðùèÞóåé
ôåëéêÜ ôïí ôïõñêéêü óôñáôü ðïõ áíáãêÜóôçêå íá õðï÷ùñÞóåé.
Áðïöáóßóôçêå ôüôå íá ãõñßóïõí üëåò ïé äõíÜìåéò óôéò èÝóåéò
ôïõò êáé ôçí åðüìåíç çìÝñá íá áðï÷ùñÞóïõí üëïé ìáæß ìå ôÜîç.
Ï ÖáââéÝ áðÝóõñå ôï ôáêôéêü óå Ýíáí ðåñéìáíôñùìÝíï êÞðï, üðïõ
êáé óôñáôïðÝäåõóáí. ¼ìùò ôá óþìáôá ôùí ÅëëÞíùí ïðëáñ÷çãþí,
ãíùñßæïíôáò ôçí áðüöáóç ôçò áðï÷þñçóçò êáé åðåéäÞ äåí åß÷áí ðëÝïí
ôá áíáãêáßá ôñüöéìá Ýöõãáí êáôÜ ôçí íý÷ôá ðñïò ôçí Åëåõóßíá. Ôá
ìåóÜíõ÷ôá ï ÖáââéÝ áíôéëÞöèçêå ìå öñßêç üôé Þôáí áðïìïíùìÝíïò êáé
ó÷åäüí ðåñéêõêëùìÝíïò áðü ôïí å÷èñéêü óôñáôü, óå ìéá èÝóç ðïõ èá
ìðïñïýóå ìåôÜ áðü ëßãï íá ìåôáâëçèåß óå ôüðï óöáãÞò ôùí ôáêôéêþí.
ÊáôÜöåñå, üìùò, äéáôçñþíôáò ôçí øõ÷ñáéìßá ôïõ íá ïäçãÞóåé áðü
ìïíïðÜôéá ôïõò Üíäñåò ôïõ ìáêñéÜ áðü ôïí êßíäõíï, ðñéí ïëïêëçñùèåß
ç ðåñéêýêëùóÞ ôïõò êáé íá óôñáöåß ðñïò ôïí äñüìï ôçò Åëåõóßíáò, ðïõ
ðñéí ëßãï åß÷áí áêïëïõèÞóåé êáé ôá Üôáêôá óþìáôá. Ôï ôáêôéêü Ýöèáóå
óôçí Åëåõóßíá óå êáêÞ êáôÜóôáóç êáé Þôáí åõôý÷çìá ðïõ ïé Ôïýñêïé
äåí áíôéëÞöèçêáí Ýãêáéñá ôçí áðï÷þñçóç ôùí ÅëëÞíùí ãéá íá ôïõò
åãêëùâßóïõí ìå ôüóï óôñáôü ðïõ äéÝèåôáí óôï ×áúäÜñé.
Óôçí éóôïñßá ôùí Ýíäïîùí ìá÷þí ðïõ äüèçêáí êáôÜ ôç äéÜñêåéá
ôïõ áðåëåõèåñùôéêïý áãþíá ôïõ 1821, ç ìÜ÷ç óôï ×áúäÜñé, äåí
Ýðáéîå êÜðïéï áðïöáóéóôéêü ñüëï ãéá ôçí Ýêâáóç ôçò åèíéêÞò ìáò
ÅðáíÜóôáóçò. Ç ìÜ÷ç ôïõ ×áúäáñßïõ, áí êáé çìåñïëïãéáêÜ áíåîÜñôçôç,
åíôÜóóåôáé óôï ðëáßóéï ôùí å÷èñïðñáîéþí ðïõ óõíäÝïíôáé Üìåóá ìå ôï
ãåíéêüôåñï óôñáôçãéêü ó÷åäéáóìü ôùí áíôéðÜëùí, ðïõ åß÷å ùò óêïðü
ôïí Ýëåã÷ï ôïõ öñïõñßïõ ôçò Áêñüðïëçò ôùí Áèçíþí. ¹ôáí Ýíáò
óôñáôéùôéêüò áíôéðåñéóðáóìüò åíáíôßïí ôùí óôñáôåõìÜôùí ôïõ Êéïõôá÷Þ,
ðïõ åß÷å ìüëéò êáôáëÜâåé ôçí ðüëç êáé Ýëåã÷å üëá ôá ðåäéíÜ ôçò ÁôôéêÞò
åêôüò áðü ôïí ÐåéñáéÜ.
Ïé ðåñéãñáöÝò ôçò ìÜ÷çò ãñÜöôçêáí áðü ôïõò ßäéïõò ôïõò
ðñùôáãùíéóôÝò ôçò, ôüóï ôçò ìéáò, üóï êáé ôçò Üëëçò ðëåõñÜò êáé
áðïôåëïýí ôá áõèåíôéêÜ ôçò ôåêìÞñéá. Ôï áðïôÝëåóìá ôçò ìÜ÷çò ôïõ
×áúäáñßïõ åß÷å ãåíéêÜ ìüíï óçìáóßá öèïñÜò äõíÜìåùí. Ïýôå ïé
åëëçíéêÝò äõíÜìåéò êáôÜöåñáí íá öèÜóïõí óôï óêïðü ôïõò ðïõ Þôáí
ç äéÜóðáóç ôçò ðïëéïñêßáò ôçò Áêñüðïëçò, ïýôå ï Êéïõôá÷Þò ðÝôõ÷å
ôçí êáôáóôñïöÞ ôïõ åëëçíéêïý óôñáôïý, ðáñÜ ôç óõíôñéðôéêÞ õðåñï÷Þ
óå ïðëéóìü êáé áñéèìü áíäñþí. Êáé ïé äýï áðïóýñèçêáí áðü ôç ìÜ÷ç
æçìéùìÝíïé. ¼ìùò ãéá ôçí åëëçíéêÞ ðëåõñÜ ç æçìéÜ Þôáí ðéï óçìáíôéêÞ,
ãéáôß ïé íåêñïß êáé üóïé åôßèåíôï åêôüò ìÜ÷çò äåí Þôáí äõíáôü íá
áíáðëçñùèïýí, åíþ ï ôïõñêéêüò óôñáôüò Þôáí ðïëýò. Åß÷å åðßóçò êáé
ïñéóìÝíá äéäÜãìáôá íá äþóåé ç ìÜ÷ç áõôÞ. Ãéá ìåí ôïõò ¸ëëçíåò,
üôé Þôáí Üêñùò ñéøïêßíäõíç ìéá áíôéðáñÜôáîç óôçí ðåäéÜäá åíáíôßïí
å÷èñïý ðïõ õðåñÝ÷åé óå áñéèìçôéêÞ äýíáìç, êáé áêüìç íá õðåíèõìßóåé
ôéò áñíçôéêÝò óõíÝðåéåò ôçò ðïëõáñ÷ßáò õðü ôï âÜñïò åîáéñåôéêþí
ðåñéóôÜóåùí. Ãéá ôïí Êéïõôá÷Þ, ôï óõìðÝñáóìá Þôáí ðùò äå ìðïñïýóå
íá åëðßæåé óôçí åýêïëç åîïõäåôÝñùóç ôùí ÅëëÞíùí, äßäáãìá ðïõ ôïí
áðÝôñåøå áðü ôï íá ðñáãìáôïðïéÞóåé ôç ó÷åäéáóìÝíç åðßèåóç êáôÜ ôïõ
åëëçíéêïý óôñáôïðÝäïõ óôçí Åëåõóßíá, ðïõ äåí Þôáí ìáêñéÜ.
Ïé áðþëåéåò áðü üëåò ôéò öÜóåéò ôçò ìÜ÷çò áðü áíáöïñÜ ôïõ
ÖáââéÝ ðñïò ôçí ÊõâÝñíçóç êáé Üëëåò äéáóôáõñùìÝíåò ðëçñïöïñßåò
áðü Ýãêõñåò éóôïñéêÝò ðçãÝò, Þôáí ãéá ìåí ôïõò ôáêôéêïýò 63-70 íåêñïß
êáé 50 ôñáõìáôßåò, ôùí äå Üôáêôùí ðåñéóóüôåñåò. Ïé Ôïýñêïé åîÜëëïõ,
êáôÜ ôïí ÖáââéÝ êáé ôïõò õðïëïãéóìïýò ôùí ÅëëÞíùí, Ý÷áóáí ðåñß
ôïõò 1.700 óôñáôéþôåò, 400 áðü ôïõò ïðïßïõò, üëïé ó÷åäüí Áëâáíïß,
óêïôþèçêáí óôéò 8 Áõãïýóôïõ ìüíï êáôÜ ôç äéÜñêåéá ôçò ôÝôáñôçò
öÜóçò ôçò ìÜ÷çò.
¼ðùò êÜèå ìÜ÷ç åß÷å êáé áõôÞ ôïõò åðþíõìïõò êáé áíþíõìïõò
Þñùåò êáé ôïõò ðñùôáãùíéóôÝò ôçò, ðïõ ìå ðåñßóóéá áíäñåßá Ýêáíáí
ôéò ðñïóùðéêÝò ôïõò õðåñâÜóåéò. Ôá ïíüìáôá áñêåôþí áðü áõôïýò
äüèçêáí ùò åëÜ÷éóôïò öüñïò ôéìÞò óå äéÜöïñïõò äñüìïõò ôçò ðüëçò
ôïõ ×áúäáñßïõ. ÁíÜìåóÜ ôïõò îå÷ùñßæïõí ï íåáñüò õðïëï÷áãüò ôïý
ðõñïâïëéêïý ¹âïò Ñßæïò ðïõ áé÷ìáëùôßóèçêå êáé èáíáôþèçêå äéá
ðáóóáëþóåùò, åðåéäÞ áñíÞèçêå íá óõíåñãáóôåß ìå ôïõò Ôïýñêïõò.
Ï Êñéåæþôçò, ï Êåöáëëïíßôçò Ðáñ. Êïíôüðïõëïò, ïé Óô. ÓÝñâïõ,
Êáôóáñüò, ÓôÝöïò êáé Ðåññáéâüò, ï Ã. ×åëéþôçò êáé åê ôùí öéëåëëÞíùí
ïé ÃÜëëïé, ôáãìáôÜñ÷çò ÑïìðÝñ, ëï÷áãüò ÌáãÝ, Âïëæéìüí, Ìðù,
ÓïõæéÝ êáé ÑïõóóÝí, ï Éôáëüò óõíôáãìáôÜñ÷çò Ðßæá, êáé ï ÐåêáñÜñá,
ðïëëïß áðü áõôïýò ðëçãþèçêáí óïâáñÜ êáé áé÷ìáëùôßóôçêáí. Ïé
ðëçãùìÝíïé ôçò ìÜ÷çò êáé üóïé áðïìïíùìÝíïé óôñáôéþôåò åß÷áí ÷Üóåé
ôïí ðñïóáíáôïëéóìü ôïõò ìÝóá óôç íý÷ôá, óõíåëÞöèçêáí áðü ôïõò
Ôïýñêïõò éððåßò êáé åêôåëÝóôçêáí üëïé.
ÐáñáðïìðÝò
• Äéïí. Êïêêßíïõ: “Éóôïñßá ôçò ÅëëçíéêÞò ÅðáíáóôÜóåùò”
• “Ôá Áðïìíçìïíåýìáôá ôïõ Óôñáôçãïý ÌáêñõãéÜííç”-
ÃåñÜóéìïò ÃåñïëõìÜôïò, 2006
ËåðôïìÝñåéåò áðü ôï Ýñãï ôïõ “Ï Ãåþñãéïò ÊáñáúóêÜêçò óå áøéìá÷ßá éððéêïý óôç ìÜ÷ç ôïõ ×áßäáñßïõ”
49