ΧΑΪΔΑΡΙ ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ Κ.ΦΩΤΕΙΝΑΚΗ ΧΑΪΔΑΡΙ - ΤΟΠΟΣ ΚΑΙ ΑΝΘΡΩΠΟΙ -Σ_compre | Page 36
ÉåñÜ Ïäüò
Ï
äüò ôçò áñ÷áéüôçôáò ðïõ óõíÝäåå ôçí ÁèÞíá ìå ôçí Åëåõóßíá. Åß÷å
ìÞêïò 22 ÷éëéïìÝôñùí Îåêéíïýóå áðü ôçí ÉåñÜ Ðýëç ôïõ Êåñáìéêïý
êáé êáôÝëçãå óôï éåñü ôçò Åëåõóßíáò. Áðü ôçí ïäü áõôÞ ðåñíïýóå ç ðïìðÞ
ôùí Åëåõóßíéùí Ìõóôçñßùí êáé ãé áõôü ïíïìÜóôçêå ÉåñÜ Ïäüò.
Ï ðåñéçãçôÞò ÐïëÝìùí êáé ï Ðáõóáíßáò Ý÷ïõí ðåñéãñÜøåé üôé åðß ôçò
ÉåñÜò Ïäïý õðÞñ÷áí íáïß, âùìïß, áãÜëìáôá èåþí, çñþá, ôÜöïé êáé
áíäñéÜíôåò ðïëéôþí.
¸íá áðü ìíçìåßá Þôáí åêåßíï ôçò ðåñßöçìçò åôáßñáò Ðõèéïíßêçò ôï
ïðïßï ðåñéãñÜöåé ï Ðáõóáíßáò óôá “ÁÔÔÉÊÁ” ôïõ.
Õðïëåßììáôá ôçò áñ÷áßáò ÉåñÜò Ïäïý (ôáöéêüò ðåñßâïëïò) õðÜñ÷ïõí
óôï ýøïò ôïõ Äñïìïêáúôåßïõ êáèþò êáé Ýíá ôìÞìá ôçò, 10 ðåñßðïõ
ìÝôñùí, ðïõ ðáñáìÝíåé ó÷åäüí Üèéêôï åíôüò ôïõ ÄéïìÞäåéïõ êÞðïõ.
Ç ÉåñÜ Ïäüò áðïôåëïýóå Ýùò êáé ôï 1955 ôçí ìïíáäéêÞ áñôçñßá ïäéêÞò
åðéêïéíùíßáò ôçò ÁèÞíáò ìå ôçí ÄõôéêÞ ÁèÞíá êáé ìå ôçí Ðåëïðüííçóï.
Ï ÃÜëëïò ðåñéçãçôÞò êáé ðïëéôéêüò Öñáãêßóêïò ÓáôùìðñéÜí, åñ÷üìåíïò
áðü Åëåõóßíá ðñïò ÁèÞíá, ðåñéãñÜöåé ôç Ëßìíç ôùí Ñåéôþí, ôï Éåñü
ôçò Áöñïäßôçò, ôçí ÉåñÜ Ïäü, ôï Äáöíß, ôïí Åëáéþíá êôë. Ôéò ßäéåò
ôïðïèåóßåò áíáöÝñåé êáé ï ÃÜëëïò óõããñáöÝáò ÃïõóôÜâïò ÖëùìðÝñ
“ÐåñéãñÜöïíôáò ôçí ÅëëÜäá”. ÅíäéáöÝñïõóåò ðåñéãñáöÝò Ý÷ïõí êÜíåé êáé
Üëëïé ôáîéäéþôåò.
Ï Áìåñéêáíüò óõããñáöÝáò ×Ýíñé Ìßëåñ ãñÜöåé ôï 1939
åðéóêåðôüìåíïò ôçò ÅëëÜäá: “ÐïëëÝò öïñÝò, áêïëïõèþíôáò ôçí ÉåñÜ Ïäü
áðü ôï Äáöíß ðñïò ôç èÜëáóóá, íüìéóá ðùò ôñåëáßíïìáé. (...) Äåí Ýðñåðå
íá êõëÜìå ìå áìÜîéá óôçí ÉåñÜ Ïäü, üðùò ó’ Ýíáí áõôïêéíçôüäñïìï,
ôïýôï åßíáé ìéá éåñïóõëßá. ¸ðñåðå íá âáäßæïõìå, íá âáäßæïõìå, üðùò
ïé Üíèñùðïé ôùí áëëïôéíþí êáéñþí, êáé í’ áöÞíïõìå üëï ìáò ôï åßíáé
íá ðëçììõñßæåé áðü öùò. Äåí âñßóêåôáé êáíåßò åäþ ó’ Ýíáí áðü ôïõò
ìåãÜëïõò äñüìïõò ôçò ÷ñéóôéáíïóýíçò. Áõôü ôïí äñüìï ôïí ÷Üñáîáí
ðüäéá ðáãáíéóôéêÜ, ðüäéá åõëáâéêÜ, ðïñåõüìåíá ðñïò ôç ìýçóç, ðñïò ôçí
Åëåõóßíá...”. (ÖéëïëïãéêÝò äéáäñïìÝò óôçí ÅëëÜäá, ÐÁÔÁÊÇÓ).
Áîßæåé íá óçìåéùèåß üôé ï Ïñãáíéóìüò Ñõèìéóôéêïý êáé Ðñïóôáóßáò
ÁèÞíáò (ÏÑÓÁ) ôïí ÌÜñôéï ôïõ 1991 åß÷å êáôáèÝóåé ìéá åíäéáöÝñïõóá
ðñüôáóç ãéá ôçí ÉåñÜ Ïäü ìå ôßôëï “ÄÕÔÉÊÇ ÐÕËÇ - ó÷Ýäéï ðëáßóéï”.
ÅéóáãùãéêÜ ï ÏÑÓÁ ðñïäéÝãñáöå:
“Óôü÷ïò ôïõ Ó÷åäßïõ Ðëáéóßïõ åßíáé íá äéáôõðþóåé ìåñéêÝò âáóéêÝò
êáôåõèýíóåéò áíÜðëáóçò ôçò ðåñéï÷Þò ìåëÝôçò (Ëüöïò ÐñïöÞôç Çëßá
- ÄéïìÞäåéïò ÊÞðïò - Äáöíß - ÓêáñáìáãêÜò - Ëßìíç Êïõìïõíäïýñïõ)...
“Ç âáóéêÞ äïìÞ ôçò ðñüôáóçò óôçñßæåôáé óôçí áíÜðôõîç äýï
ðïëõóÞìáíôùí ðüëùí äñáóôçñéïôÞôùí óôéò áíôßóôïé÷åò Üêñåò ôïõ
“äéáäñüìïõ” ôçò “ÄõôéêÞò Ðýëçò” êáé ôç äéáóýíäåóÞ ôïõò ìÝóá áðü ôï
ðÝñáóìá ôïõ Äáöíéïý ìå åëáöñÝò ëåéôïõñãßåò:
Ôï óýíïëï ôïõ “äéáäñüìïõ” äéáó÷ßæåôáé áðü “ðïñåßåò” óçìáíôéêÝò
áêïëïõèþíôáò ôá ß÷íç ôÞò áñ÷áßáò ÉåñÜò Ïäïý êáé ôï “êïìðïëüé” ôùí
éåñþí èÝóåùí: Äáöíß, ÓðÞëáéï ÐÜíá, Éåñü Áöñïäßôçò, Ëüöïò Ç÷ïýò,
Ñåéôïß”...
Ï ÁëÝîáíäñïò Ìðïößëáò 1 , óôçí ïìéëßá ôïõ ìå èÝìá “Öõôåýóåéò êáé
ôïðïóÞìáôá óôçí áñ÷áßá ÅëëÜäá” áíÝöåñå üôé, óýìöùíá ìå ôç ìåëÝôç
ôïõ “ÁíÜäåéîç ôçò ÉåñÜò Ïäïý áðü ôçí Áñ÷áßá ÁãïñÜ ôùí Áèçíþí ìÝ÷ñé
ôï Éåñü ôçò ÄÞìçôñáò êáé ôçò Êüñçò óôçí Åëåõóßíá”, ðñïÝêõøå üôé ïé
èÝóåéò ôùí áñ÷áßùí íáþí êáé Üëëùí êïìâéêþí óôïé÷åßùí õðïäïìÞò ôïõ
äñüìïõ áêïëïõèïýí óõãêåêñéìÝíç äéÜôáîç (!) ìå åíéáßåò áðïóôÜóåéò ðÝíôå
áñ÷áßùí áôôéêþí óôáäßùí (924 ì.) ìåôáîý ôïõò, ç ïðïßá ãßíåôáé áíôéëçðôÞ
áêüìá êáé áðü ôá óùæüìåíá õðïëåßììáôá. Ôá óôïé÷åßá áõôÜ åßíáé ôá åîÞò
(áíáöÝñïõìå ôá ó÷åôéêÜ ìå ôçí ÄõôéêÞ ÁèÞíá):
..../ É. Íáüò Áãßïõ ÓÜââá (èÝóç ÉåñÞò ÓõêéÜò êáé Íáïý ÄÞìçôñáò)/ Éåñüò
Íáüò Áãßïõ Ãåùñãßïõ (èÝóç Íáïý Äéüò)/ ÈÝóç Ôýìâïõ Kaupert/ ÊïñõöÞ
ÐñïöÞôç Çëßá ìå Éåñü Íáü/ ÌïíÞ Äáöíßïõ (èÝóç íáïý Áðüëëùíïò
Þ ÖïñâÜ)/ Éåñüí Áöñïäßôçò 2 / ÌáñìÜñéíïò Ëßèïò óôïí Ëüöï Ç÷ïýò
(áñ÷áßï üñéï Áèçíþí - Åëåõóßíïò)/ ÌáñìÜñéíïò Ëßèïò ìå åðéãñáöÞ/
Ðýñãïò - Ôýìâïò Áóðñïðýñãïõ/ ÑùìáúêÞ ÃÝöõñá Åëåõóéíéáêïý Êçöéóïý/
Éåñüò Íáüò Áãßïõ Æá÷áñßá (ðéèáíÞ èÝóç Íáïý ÔñéðïëÝìïõ)/ Éåñüí
ÄÞìçôñáò êáé Êüñçò/ Áñ÷áßï ËéìÜíé Åëåõóßíïò.”
34
Ôá÷õäñïìéêü äåëôÜñéï ôïõ 1901.
Ï
ÉåñÜ Ïäüò ìåôÜ ôï Äáöíß, óôï âÜèïò äéáêñßíåôáé ï ÓêáñáìáãêÜò, áñ÷åßï ÃéÜííç ÉããëÝóç.
áñ÷áéïëüãïò - ðïëåïäüìïò É. Ôñáõëüò óôï âéâëßï ôïõ ìå ôßôëï “ÐïëåïäïìéêÞ ÅîÝëéîçò ôùí Áèçíþí” Êáðüí, ðåñéãñÜöåé ìå óáöÞíåéá ôçí
ÉåñÜ Ïäü êáé éäéáßôåñá ôï ôìÞìá åêåßíï êïíôÜ óôçí Áöáßá, åêåß üðïõ ôþñá êáôáóêåõÜæïíôáé ïé íåñïôóïõëÞèñåò.
Ï É. Ôñáõëüò ïõóéáóôéêÜ åðéâåâáéþíåé ôçí ðåñéãñáöÞ ôïõ Ðáõóáíßá:
“ÊáôÜ ôçí ðåñßïäï ôáýôçí åðßóçò öáßíåôáé üôé ãßíåôáé ñéæéêÞ áíáêáôáóêåõÞ ôçò ÉåñÜò Ïäïý... ÔìÞìáôá ôçò áñ÷áßáò ÉåñÜò Ïäïý äéáôçñïýíôáé
ìÝ÷ñé óÞìåñïí åéò ðïëý êáëÞí êáôÜóôáóéí. Ôï êáëýôåñïí üìùò äéáôçñçèÝí ôìÞìá åßíáé ôï ìåôáîý ôïõ Éåñïý ôçò Áöñïäßôçò êáé ôçò ëßìíçò
Êïõìïõíäïýñïõ óùæüìåíïí. Åíôáýèá ç ïäüò åßíáé åóôñùìÝíç äéá ìéêñþí ðëáêïåéäþí ëßèùí, üìïéïé äå ëßèïé åêáôÝñùèåí áõôÞò, åîÝ÷ïíôåò
êáôÜ ôï Þìéóõ õðÝñ ôï Ýäáöïò, ïñßæïõí ôï ðëÜôïò ôçò ïäïý, áíåñ÷üìåíïí åéò 4.80 ì. ÊáôÜ ôçí ìßáí ðåëõñÜí áõôÞò, ôçí áñéóôåñÜí, Þóáí, ùò
õðïèÝôù, ôïðïèåôçìÝíáé áé åñìáúêáß óôÞëáé. Ôïýôùí áíåõñÝèçóáí ôÝóóáñåò áíáãñÜöïõóáé ôçí áðü ôïõ ¢óôåùò áðüóôáóéí: åî Üóôåùò Ä´, ÓÔ´,
Æ´, É´.” óåë. 120.
ÉåñÜ Ïäüò óôï ýøïò ôïõ Äñïìïêáúôåßïõ, ãýñù óôá 1900, áñ÷åßï ÃéÜííç ÉããëÝóç.
Óçìåéþóåéò:
1. ÐáíåðéóôÞìéï Èåóóáëßáò, “ùñáßï, öñéêôü êé áðÝñéôï ôïðßïí”, çìåñßäá. Ç Ýêäïóç Ýãéíå áðü ôéò ÍÇÓÉÄÅÓ.
Ï ÁëÝîáíäñïò Ìðïößëáò óðïýäáóå Áñ÷éôåêôïíéêÞ Ôïðßïõ óôï Ðïëõôå÷íåßïõ ôïõ ÌïíÜ÷ïõ. Ç åíäéáöÝñïõóá
åéóÞãçóÞ ôïõ óôéò óåë. 109 - 119.
2. Ìå Ýíôïíá ãñÜììáôá åßíáé ôá ôïðïóÞìáôá (landmarks) ðïõ âñßóêïíôáé óôï ×áúäÜñé.
Óùæþìåíï ôìÞìá ôçò áñ÷áßáò ÉåñÜò Ïäïý áðÝíáíôé áðü ôï ÄñïìïêáÀôåéï
35