Περιοδικό ΕΤΕΚ Ιουλίου 2019 etek235_July19 | Page 30

APΘPA KAI ANAΛYΣEIΣ
H πολεοδομία στην Κύπρο υπό απειλή
Α
κυρώθηκαν πρό-
σφατα τα Τοπικά
Σχέδια της Πάφου, της
Λεμεσού, της Αθηένου
και της Λάρνακας. Προ-
κύπτει τεράστιο πρό-
βλημα, θα καθυστερή-
σουν οι πολεοδομικές
άδειες, αρκετές αιτή-
σεις θα εξεταστούν με
τα προηγούμενα και παλαιότερα σε περιεχό-
μενο Τοπικά Σχέδια. Κυρίως, όμως, γιατί φανε-
ρώνει πόσο ευάλωτο και ασταθές εξακολουθεί
να είναι το Πολεοδομικό Σύστημα μετά από 30
τόσα χρόνια λειτουργίας.
Η ανάπτυξη χρειάζεται ένα ισχυρό πολεοδο-
μικό σύστημα για να καθοδηγεί, να προάγει
και να ρυθμίζει την ανάπτυξη των πόλεων και
της υπαίθρου πάνω σε πρόνοιες που διασφα-
λίζουν σταθερή οικονομική και κοινωνική πρό-
οδο, ανέσεις και προστασία του φυσικού μας
πλούτου και της πολιτιστικής μας κληρονομιάς.
Έχει παρεισφρήσει στο πολεοδομικό σύστημα
μια υπέρμετρη επικέντρωση στη διατύπωση
των πρακτικών των συνεδριάσεων του Κοινού
Συμβουλίου και του Πολεοδομικού Συμβουλί-
ου κατά τις οποίες λαμβάνονται αποφάσεις για
τα Τοπικά Σχέδια. Γραφειοκρατικές λεπτομέ-
ρειες για τον τρόπο αιτιολόγησης παρουσιών
και απουσιών σε συνεδριάσεις εντοπίζονται,
σημειώνονται, αξιοποιούνται και στο όνομα
της προστασίας ατομικών δικαιωμάτων περι-
ουσίας γίνονται αποδεκτές και ικανές να ακυ-
ρώνουν Τοπικά Σχέδια. Τα Τοπικά Σχέδια είναι
η καρδιά και το επίκεντρο του πολεοδομικού
συστήματος. Είναι το έγγραφο που καθοδηγεί
την ανάπτυξη και την οργάνωση της πόλης με
γνώμονα το δημόσιο συμφέρον. Καθορίζει για
τον σκοπό αυτό πώς μπορεί να αναπτυχθεί και
με ποιες προϋποθέσεις το Α ή το Β οικόπεδο
ή τεμάχιο γης ανάλογα σε ποια πολεοδομική
ζώνη κατατάσσεται. Και εδώ είναι η ευάλωτη
πλευρά του πολεοδομικού συστήματος, για-
τί όλοι οι ιδιοκτήτες θέλουν, επιδιώκουν και
πιέζουν να εντάξουν τα τεμάχιά τους σε πιο
ευνοϊκές ζώνες. Εκείνο που συμβαίνει είναι ότι
στην έλλειψη πολεοδομικών επιχειρημάτων
για στήριξη του αιτήματος ένταξης οικοπέδων
ή τεμαχίων σε πολεοδομική ζώνη της αρεσκεί-
ας του ιδιοκτήτη στο στάδιο της τροποποίησης
των Τοπικών Σχεδίων, προσβάλλονται τα Τοπικά
Σχέδια πάνω σε γραφειοκρατικές λεπτομέρει-
ες. Τα Τοπικά Σχέδια έχουν μια ευρύτερη, μα-
κρόπνοη και συλλογική προοπτική, σε αντίθεση
με τις επιμέρους και άμεσες ιδιωτικές βλέψεις
Η ανάπτυξη
χρειάζεται ένα ισχυρό
πολεοδομικό
σύστημα
για το ένα ή το άλλο τεμάχιο. Όλα αυτά τα χρό-
νια, από το 1990 που εφαρμόζεται ο Νόμος
περί Πολεοδομίας και Χωροταξίας, είναι δύ-
σκολο να πει κανείς με βεβαιότητα ποια πτυχή
της Πολεοδομίας είχε τη μεγαλύτερη πολιτική
και κοινωνική υποστήριξη, η πτυχή της συλ-
λογικής προοπτικής των Τοπικών Σχεδίων ή η
πτυχή των άμεσων μεμονωμένων ιδιωτικών
ενδιαφερόντων για την ένταξη χωραφιών και
τεμαχίων σε ολοένα καλύτερη ζώνη.
Τα Τοπικά Σχέδια έχουν ελλείψεις και ίσως και
ορισμένες πρόνοιές τους να μην είναι οι πιο
εύστοχες. Κανένας όμως δεν πρέπει να είναι
υπερήφανος για το γεγονός ότι τα Τοπικά Σχέ-
δια, και ευρύτερα το πολεοδομικό σύστημα,
βρίσκονται κάτω από την απειλή γραφειοκρα-
τικών λεπτομερειών, ενώ η όλη προσπάθεια
πρέπει να κατευθύνεται στην αναβάθμιση των
Τοπικών Σχεδίων και της ποιότητας του πολεο-
δομικού σχεδιασμού.
Η ακύρωση Τοπικών Σχεδίων δεν συμβάλλει
στη συμπλήρωση των κενών εκεί που τυχόν
υπάρχουν. Πρέπει να γνωρίζει ο κόσμος ότι
η ετοιμασία Τοπικών Σχεδίων απαιτεί χρόνο,
κόστος, επιστημονική έρευνα, τεχνική επεξερ-
γασία δεδομένων και διαδικασίες διαλόγου με
τα κοινωνικά σύνολα και τους εμπλεκόμενους
φορείς. Η ακύρωση Τοπικών Σχεδίων σημαίνει
επανάληψη διαδικασιών, βήματα προς τα πίσω
δηλαδή, αντί δημιουργική δουλειά προς τα
εμπρός!
Σε όλες τις χώρες της Ευρώπης, και όχι μόνο,
στις οποίες λειτουργεί οργανωμένη Πολεο-
δομία αυτή βασίζεται στην «κοινωνική συναί-
νεση» για τις υποχρεώσεις του πολίτη προς
το κράτος και την κοινωνία και αντίστροφα
ασφαλώς. Στην Κύπρο λείπει αυτή η «κοινω-
νική συναίνεση» για την ανάπτυξη. Δεν έχει
καθοριστεί η ευρύτερη κοινωνική σημασία της
ανάπτυξης και ποιος ο ρόλος της στην πορεία
προς το αύριο. Μεγάλο έλλειμμα. Δεν υπάρχει
πολεοδομικό σύστημα στον κόσμο που δεν
σέβεται τα ατομικά δικαιώματα, υπάρχει όμως
και η μεγαλύτερη πρόκληση της βιώσιμης πό-
λης, του σχεδιασμού ανάπτυξης για όλους, της
προαγωγής και διευκόλυνσης της πρόσβασης
σε υπηρεσίες, σε ανοικτούς χώρους, σε προσι-
τή στέγη και της προστασίας και ανάδειξης της
πολιτιστικής κληρονομιάς. Να μην έχουμε λοι-
πόν κανένα παράπονο γιατί να κτίζονται πύργοι
σε λάθος χώρους, να υποβαθμίζονται τα ιστο-
ρικά κέντρα των πόλεών μας, να κινδυνεύουν
οι παραλίες μας από υπερανάπτυξη, να μην
υπάρχει οργανωμένο πράσινο και οι πόλεις μας
να σκορπίζονται στους πέντε ανέμους. Τα δι-
καιώματά μας είναι στην ποιότητα των Τοπικών
Σχεδίων και όχι στα πρακτικά των συνεδριάσε-
ων. Όλα έχουν τη σημασία τους, αλλά όχι την
ίδια σημασία! Χρειάζεται να γίνουν σημαντικές
αλλαγές, τέτοιες που να μην είναι δυνατόν λε-
κτικές διατυπώσεις και λεπτομέρειες να βρα-
χυκυκλώνουν τη λειτουργία «διοικητικών ορ-
γάνων» και να ακυρώνουν πολεοδομικά σχέδια
για λόγους ατομικού συμφέροντος σε βάρος
ολόκληρης της κοινωνίας. Οι αλλαγές ωστόσο
πρέπει να διασφαλίσουν και την αναβάθμιση
των Τοπικών Σχεδίων για να ανταποκρίνονται
στις ανάγκες της οικονομικής ανάπτυξης, της
κοινωνικής δικαιοσύνης και της προστασίας
και ανάδειξης του φυσικού και πολιτιστικού
μας πλούτου.
Γλαύκος Κωνσταντινίδης
Πολεοδόμος