FORUM
βολής κυρώσεων, υπογραμμίζοντας και τη
μεταστροφή της στάσης των επιφυλάξεων που
τηρούσε η λεγόμενη «συστημική Αμερική».
Το ραντεβού του προέδρου Τραμπ με τους
Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές ορίστηκε
για το απόγευμα της 23 ης Ιουλίου στις 16:00
(ώρα Ουάσιγκτον), με αποκλειστικό θέμα της
συζήτησης τις κυρώσεις κι ενώ την προηγού-
μενη ημέρα είχε (με δικομματική υποστήριξη)
εγκριθεί διετής συμφωνία Ρεπουμπλικάνων
και Δημοκρατικών για τον προϋπολογισμό,
απομακρύνοντας το ενδεχόμενο διακοπής
λειτουργίας των υπηρεσιών τής ομοσπον-
διακής κυβέρνησης και χαλαρώνοντας τις
πιέσεις απέναντι στην κυβέρνηση Τραμπ. Η
ξεκάθαρη αίσθηση που επικρατούσε στην
Ουάσιγκτον εξακολουθούσε να είναι ότι ο Αμε-
ρικανός πρόεδρος δεν ήθελε να επιβάλει τις
κυρώσεις, σε αντίθεση με την κυριαρχούσα
άποψη στο Κογκρέσο να δοθεί ένα αποφασι-
στικό μάθημα στην Τουρκία, ώστε να διασωθεί
η αξιοπιστία τής Αμερικής και του ΝΑΤΟ απένα-
ντι στους υπόλοιπους Συμμάχους για αποφυ-
γή παρόμοιων περιστατικών στο μέλλον προς
όφελος της Μόσχας.
Το κεντρικό επιχείρημα των επικριτών της
απόκτησης των S-400 από την Τουρκία εντο-
πίστηκε στις δυνατότητες υποκλοπής σύγχρο-
νης αμερικανικής τεχνολογίας, στην περίπτω-
ση που το αναφερόμενο πυραυλικό σύστημα
βρεθεί επιχειρησιακά κάτω από κοινή αμυντι-
κή ομπρέλα με τα μαχητικά F-35. Ένα τέτοιο
ενδεχόμενο θα έθετε σε κίνδυνο την πανάκρι-
βη επένδυση σχεδιασμού κι ανάπτυξης του
μαχητικού 5 ης γενιάς που έκαναν οι ΗΠΑ και
η Δύση, προς όφελος των τουρκικών και κατ’
επέκταση των ρωσικών αμυντικών και στρα-
τηγικών συμφερόντων. Η ουσιαστική αυτή λε-
πτομέρεια είναι ο «ζωτικός κίνδυνος για τα αμερικανικά συμφέροντα», τον οποίο κρύβει
η συμπεριφορά «ανοχής» του προέδρου Τραμπ απέναντι στον Ερντογάν. Σε ρεαλιστικό
επίπεδο αμυντικής πολιτικής, ποιος λοιπόν θα ήταν εκείνος ο λόγος που θα υποχρέωνε
την Αμερική να υποχωρήσει στο ζήτημα των S-400 διακινδυνεύοντας το F-35; Πρακτικά,
δεν υπάρχει τέτοιος λόγος.
Στον αντίποδα οι Ρεπουμπλικάνοι γερουσιαστές έχουν ένα ατράνταχτο επιχείρημα που
εδράζεται στην προεκλογική εκστρατεία του Τραμπ και εντοπίζεται στην αντικατάσταση
των τουρκικών εταιρειών που συμμετείχαν στη συμπαραγωγή τού F-35 με αμερικανικές.
Σε πρακτικό επίπεδο, υπό την επιχειρηματική λογική του Τραμπ, η αποχώρηση της Τουρ-
κίας από το πρόγραμμα σημαίνει δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στις ΗΠΑ και υποστή-
ριξη του θετικού ρυθμού ανάπτυξης της αμερικανικής οικονομίας. Ο Τραμπ παίρνει θετικό
ποσοστό στις δημοσκοπήσεις για τους χειρισμούς του στην οικονομία και μπορεί να πιστω-
θεί θετικά -στη διάσταση αυτή- την αποχώρηση της Τουρκίας από το πρόγραμμα του F-35.
Αυτή γίνεται ακόμη πιο σημαντική υπό -το άκρως πολωτικό κλίμα- εξέλιξης του προεκλο-
γικού αγώνα για τις προεδρικές εκλογές του 2020 στις ΗΠΑ κι ενώ η πορεία της αμερικα-
νικής οικονομίας αποτελεί ένα ατράνταχτο προεκλογικό χαρτί για τους Ρεπουμπλικάνους
και τον Τραμπ. Ο Μπόλτον, ο Πομπέο και ο νέος υπουργός Άμυνας Μαρκ Έσπερ μαζί με
τους Ρεπουμπλικάνους γερουσιαστές, έχουν ένα ακόμη σκληρό προεκλογικό χαρτί στα
χέρια τους απέναντι στον ιδιότυπο αυταρχισμό του Τραμπ.
Το παράδοξο των αντιθέσεων στις σχέσεις των προσώπων υπάρχει, καθώς οι πρόεδροι
Τραμπ κι Ερντογάν έχουν επενδύσει στη «διπλωματία των γαμπρών» τους, που συγκρού-
εται στην ουσία με τις ρεαλιστικές επιδιώξεις που προωθεί ο καθένας από αυτούς, όπως
για το Παλαιστινιακό Πρόβλημα και τη Μέση Ανατολή. Ο γαμπρός του Τραμπ, Τζάρεντ Κού-
σνερ, είναι υποστηρικτής της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ και προωθεί το
επενδυτικό του σχέδιο για την επίλυση του Παλαιστινιακού Προβλήματος, το οποίο θάβει
για πάντα την προοπτική ύπαρξης δύο ξεχωριστών κρατών. Ο Μπεράτ Αλμπαϊράκ κινείται
στις επιλογές του Ερντογάν, οι οποίες αναφορικά με το Παλαιστινιακό Πρόβλημα βρίσκο-
νται σε πλήρη αντίθεση με αυτές του Λευκού Οίκου. Έτσι, προκαλείται εύλογα το ερώτημα
πώς συζητούν και πού τα βρίσκουν!
Οι καθοριστικοί παράγοντες των εξελίξεων θα κριθούν από το μέγεθος των αμερικανι-
κών κυρώσεων απέναντι στην Τουρκία, τη συνέχιση ή μη της νομοθετικής προσπάθειας
για την παγίωσή τους στο εσωτερικό των ΗΠΑ (Κογκρέσο) και το ρήγμα στις σχέσεις με-
ταξύ της Τουρκίας και του ΝΑΤΟ με τελική κατάληξη την αποχώρησή της από τη Συμμαχία,
που φαίνεται ότι θα έχει χαρακτήρα «μονόδρομου», και στις σχέσεις μεταξύ της Τουρκίας
και των παραδοσιακών (δυτικών) συμμάχων της. Η εποχή της μετασοβιετικής Ανατολής
ωρίμασε κι ο Ερντογάν υποτάχθηκε στον Πούτιν.
Σημείωση της τελευταίας στιγμής: Ο πρόεδρος Τραμπ στη συνάντηση που είχε με 45 Ρε-
πουμπλικάνους γερουσιαστές στον Λευκό Οίκο (23 Ιουλίου) δεν φάνηκε να έχει λάβει τις
αποφάσεις του για την επιβολή κυρώσεων σε βάρος της Τουρκίας για την παραλαβή των
S-400. H στάση του αυτή διαμορφώνει ένα νέο μέτωπο οξείας προεκλογικής σύγκρου-
σης με τους Δημοκρατικούς, αλλά και με πολιτικούς συμμάχους του στο Ρεπουμπλικανικό
Κόμμα.
* Αναλυτή Σύγχρονης Γεωπολιτικής-Συμβούλου Διαπραγματεύσεων, www.negotiation.gr
08/2019
5