ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΗ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑ
Ρωσική αεροπορική εκπαίδευση
Περισσότερα Yak-130 φτάνουν συνεχώς στα χέρια
της Ρωσικής Αεροπορίας από τις υφιστάμενες
παραγγελίες, με ολοκλήρωσή τους το 2015.
Η εκπαίδευση στη Ρωσική Αεροπορία, όπως και όλοι σχεδόν οι τομείς δραστηριότητάς της, αντιμετώπισαν τεράστια προβλήματα στο δεύτερο μισό της
δεκαετίας του ’90, όταν η αδυναμία χρηματοδότησης από τη ρωσική κυβέρνηση λόγω της μεγάλης οικονομικής κρίσης που αντιμετώπιζε η χώρα τήν
έφερε στα πρόθυρα της κατάρρευσης. Για αρκετά χρόνια τα προγράμματα
προετοιμασίας νέων χειριστών είχαν περιοριστεί στην απόδοση μερικών δεκάδων εκπαιδευμένων πιλότων ετησίως - και αυτοί, όμως, με ελάχιστη πτητική εμπειρία 50-60 ωρών. Αυτό σε συνδυασμό με μια αντίστοιχη κατάσταση
στις μονάδες πρώτης γραμμής, όπου οι ώρες πτήσης είχαν περιοριστεί στο
ελάχιστο, είχε οδηγήσει σε καθεστώς εξαιρετικά χαμηλής επιχειρησιακής
διαθεσιμότητας.
Η ανατροπή του φαύλου αυτού κύκλου δεν ήταν εύκολη, καθώς το παλαιό
υλικό σε χρήση δεν υποβοηθούσε την προσπάθεια ούτε επέτρεπε τη γρήγορη αναμόρφωση της διαδικασίας εκπαίδευσης. Το όχημα για την αλλαγή, η
οποία ήδη συντελείται στην αεροπορική ακαδημία του Βορονέζ είναι το νέο
εκπαιδευτικό αεροσκάφος Yak-130, για το οποίο έχουμε ήδη κάνει εκτεταμένη τεχνική αναφορά στο τεύχος 321 (Yak-130, Σε τροχιά ανόδου, Οκτώβριος 2012), όπου και παραπέμπουμε σχετικά.
Κάτω από το δεκαετές εξοπλιστικό πρόγραμμα 2011-2020 που υλοποιεί το
ρωσικό υπουργείο Άμυνας, 80 Yak-130 βρίσκονται υπό παραγγελία με περισσότερα από τα μισά να έχουν ήδη παραδοθεί από τη γραμμή παραγωγής
που διατηρεί η Irkut και αποδίδει 16-18 αεροσκάφη τον χρόνο, αν και νέες
παραγγελίες που έχουν ήδη ανακοινωθεί ή βρίσκονται υπό διαπραγμάτευση
θα κλιμακώσουν τους ρυθμούς αυτούς.
Η ιστορία του Yak-130, που είχε και αυτό τη δική του πολύπαθη πορεία, ξεκινά πίσω στο 1991, όταν η αεροπορία της Σοβιετικής Ένωσης εκπόνησε πρόγραμμα - γνωστό ως UTS - για ένα νέο εκπαιδευτικό, ενώ παραδίδονταν ακόμη σε μικρούς αριθμούς L-39, που ήταν τότε το εκπαιδευτικό σε υπηρεσία. Οι
σχετικές προτάσεις ήταν αρκετές, συμπεριλαμβανομένου του Myasishchev
M-200, ενός μονοκινητήριου μοντέλου που θύμιζε έντονα το Alpha Jet, και
του Sukhoi S-54, μιας έκδοσης του Su-33… υπό κλίμακα με έναν κινητήρα
Saturn AL-31 αντί για δυο. Το τελευταίο, μάλιστα, αποτελούσε μέλος μιας ευρύτερης οικογένειας μαζ ί με το ελαφρό μαχητικό S-55, που προοριζόταν για
εξαγωγή, και το S-56, που προτεινόταν για ναυτική χρήση από αεροπλανοφόρα. Πολύ περισσότερο γνωστά, όμως, καθώς αποτέλεσαν και την επιλογή για
τελική διαγωνιστική αξιολόγηση ήταν τα MiG-821 (αργότερα γνωστό ως MiGAT) και, φυσικά, το Yak-UTS, το οποίο εξελίχθηκε στο Yak-130. Να υπενθυ46
08/2014
μίσουμε ότι η συνεργασία Yakovlev και Aermacchi στις αρχές της δεκαετίας
του ’90 είχε θετική επίδραση στο μοντέλο αυτό, το οποίο επανασχεδιάστηκε
και βελτιστοποιήθηκε στα πτητικά του χαρακτηριστικά, αποκτώντας ψηφιακό
πιλοτήριο και σύστημα ελέγχου πτήσης fly-by-wire (FBW) ως Yak-130D.
Έτσι, ακόμη και μετά τη διάλυση της κοινοπραξίας το 1999, τα περισσότερα
από αυτά τα στοιχεία παρέμειναν ενσωματωμένα στη σχεδίαση και, ίσως,
αποτέλεσαν και τον αποφασιστικό παράγοντα της επιλογής του τύπου από
τη Ρωσική Αεροπορία, έναντι του MiG-AT την άνοιξη του 2002. Αυτό οδήγησε
στην κατασκευή τεσσάρων μοντέλων προπαραγωγής, το πρώτο από τα οποία
πέταξε στις 30 Απριλίου 2004 και το τελευταίο το 2008. Με τη σταδιακή διαθεσιμότητα αεροσκαφών ξεκίνησαν και οι δοκιμές αποδοχής, πρώτα σε
επίπεδο εταιρίας και μετά σε επίπεδο Ρωσικής Αεροπορίας, οι οποίες με τη
σειρά τους οδήγησαν τον Μάιο του 2005 σε παραγγελία δώδεκα μονάδων
προτύπου παραγωγής. Οι παραδόσεις των τελευταίων καθυστέρησαν σε
σχέση με τον προγραμματισμό κατά ένα περίπου χρόνο, προκειμένου να επιλυθούν κάποια προβλήματα που είχαν ανακύψει στις δοκιμές, αλλά τελικά
τα τέσσερα πρώτα αεροπλάνα έφτασαν στο κέντρο εκπαίδευσης του Λιπέτσκ
για επιχειρησιακή αξιολόγηση και αρχική αξιοποίηση τον Απρίλιο του 2010.
Οι δυο επόμενες τετράδες Yak-130 ξεκίνησαν να παραδίδονται ένα περίπου
χρόνο αργότερα στο κέντρο εκπαίδευσης του Μποριζογκλέμπσκ, όπου πραγματοποιήθηκε η αρχική μετάπτωση εκπαιδευτών στον τύπο μέσα στο καλοκαίρι εκείνης της χρονιάς.
Στο μεταξύ, την αρχική παραγωγή στο εργοστάσιο Sokol (Yak-130.01) στο
Νίζνι Ναβγκορόντ διαδέχθηκε η γραμμή που στήθηκε στα εργοστάσια της Irkut στο Ιρκούτσκ (Yak-130.11), από όπου ικανοποιείται πλέον η παραγγελία
του ρωσικού υπουργείου Άμυνας για 55 αεροπλάνα, η οποία ανατέθηκε με
συμβόλαιο ύψους 25 δισεκατομμυρίων ρουβλίων (περίπου 850 εκατομμυρίων ευρώ με την τότε ισοτιμία) στις 6 Δεκεμβρίου 2011. Σύμφωνα με το
δημοσιοποιημένο πρόγραμμα παραδόσεων, 15 αεροπλάνα παραδόθηκαν το
2012, 18 το 2013, 18 ακόμη βρίσκονται υπό παράδοση φέτος και οι παραδόσεις των υπολοίπων τεσσάρων θα ολοκληρωθούν το 2015. Νέες παραγγελίες ακολούθησαν τον Δεκέμβριο του 2013, πρώτα για δώδεκα αεροσκάφη
για τη συγκρότηση του νέου σμήνους επιδείξεων της Ρωσικής Αεροπορίας,
ενώ άλλα δώδεκα προορίζονται για την εξυπηρέτηση των αναγκών της αεροπορίας του Ρωσικού Ναυτικού στο νέο κέντρο εκπαίδευσης στο Γιεφσκ της
περιοχής Κρασνοντάρ, στην απέναντι από την Κριμαία πλευρά της Αζοφικής
Θάλασσας. Σύμφωνα, πάντως, με δηλώσεις της ηγεσίας του ρωσικού υπουρ-