Case study 3
Διδάγματα από την Ρουμανία
Στις 30 Ιουλίου του 2015 η Καναδικών συμφερόντων εταιρία εξόρυξης Gabriel Resources προσφεύγει στον μηχανισμό διαιτησίας της παγκόσμιας τράπεζας ICSID εναντίων του κράτους της Ρουμανίας . Η εταιρία κάνει χρήση των διατάξεων της διμερούς συμφωνίας που σύναψε η Ρουμανία με τον Καναδά το 2011 για την αμοιβαία προστασία των επενδύσεων αλλά και της αντίστοιχης συμφωνίας με το Ην . Βασίλειο το 1996 μέσω offshore θυγατρικής της , στον φορολογικό παράδεισο της νήσου Jersey .
Η διαμάχη ξεκινά το 1997 όταν η εταιρία καταφτάνει στην Rosia Montana , στα Καρπάθια όρη , με στόχο την δημιουργία μεταλλείου ανοιχτού ορύγματος για την εξόρυξη χρυσού και ασημιού . Για τον σκοπό αυτό θα έπρεπε να εκτοπιστούν 2000 κάτοικοι της περιοχής καθώς και να δημιουργηθεί τοξική λίμνη τελμάτων 3000 στρεμμάτων , ενώ τα προσδοκώμενα κέρδη για την εταιρία εκτιμώνται σε 8 δις $.
Για τους κατοίκους , το μεταλλείο θα προσέφερε μερικές εκατοντάδες θέσεις εργασίας , με αντάλλαγμα την περιβαλλοντική υποβάθμιση της περιοχής , την καταστροφή της πολιτιστικής τους κληρονομίας και φυσικά την ρύπανση από κυάνιο που χρησιμοποιείται για την επεξεργασία του μεταλλεύματος .
Για να πάρει οριστική έγκριση το επενδυτικό σχέδιο θα έπρεπε να ψηφιστεί σχετικός νόμος από το κοινοβούλιο . Πριν την ψηφοφορία , ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρίας Jonathan Henry , σε συνέντευξή του απειλεί πως στην περίπτωση που το μεταλλείο δεν πάρει έγκριση θα καταφύγει σε μηχανισμό διαιτησίας , ζητώντας αποζημίωση ύψους 4 δις εκατ . $, ποσό που αναλογεί στο 2 % του ΑΕΠ της Ρουμανίας .
Η εκβιαστική στάση της εταιρίας προκάλεσε την πλήρη εναντίωση της κοινωνίας για τα μεταλλεία και οδήγησε σε μαζικές διαδηλώσεις . Ως αποτέλεσμα ο απαιτούμενος νόμος δεν πέρασε , αποτρέποντας τη συνέχιση του μεταλλείου .
Στις αρχές του 2015 η εταιρία επισήμως πλέον προειδοποίησε την κυβέρνηση της Ρουμανίας πως αν δεν εγκριθεί το μεταλλείο θα προβεί σε διαιτησία . Πλέον η εταιρία διεκδικεί το ποσό των 2,56 δις . $ μέσω του μηχανισμού διαιτησίας της παγκόσμιας τράπεζας και η υπόθεση είναι σε εξέλιξη .
Σύμφωνα με πληροφορίες των Φίλων της Φύσης , το τοπικό κίνημα ενάντια στις εξορύξεις έχει καταφέρει να επέμβει στην διαμάχη ως amicus curiae , δηλ . ως ένα τρίτο μέρος που προσφέρει επιχειρήματα υπέρ του κράτους της Ρουμανίας . Συμμετέχοντας στην διαδικασία δεν σημαίνει πως αποδέχονται τον μηχανισμό της διαιτησίας , όμως έτσι αντικρούουν ένα προς ένα τα επιχειρήματα της εταιρίας , εισάγοντας την οπτική του κινήματος στην διαμάχη .
Επιπλέον με την υποστήριξη της επιστημονικής κοινότητας από τις 5 Φεβρουαρίου του 2016 η Rosia Montana είναι υποψήφια ως παγκόσμια κληρονομιά της UNESCO . Μια συμβολική και ουσιαστική κίνηση για το περιβάλλον , την ιστορική κληρονομιά , τις ζωές των κατοίκων και το μέλλον των επόμενων γενεών . Σύμφωνα με το πανεπιστήμιο της Οξφόρδης , « τα Ρωμαϊκά ορυχεία της Rosia Montana που χρονολογούνται από το 131 μ . Χ . έχουν τις πιο εκτεταμένες και σημαντικές υπόγειες Ρωμαϊκές στοές στον κόσμο ».
Το νερό είναι πιο πολύτιμο από τον χρυσό .
Το Σεπτέμβριο του 2013 , η Lone Pine , Καναδικών συμφερόντων εταιρία ενέργειας , μηνύει την Καναδική Κυβέρνηση , μέσω θυγατρικής της από τις Η . Π . Α . διεκδικώντας 152 εκατ . €. Ένα χρόνο νωρίτερα η επαρχία του Κεμπέκ έπειτα από πιέσεις της τοπικής κοινωνίας , απαγόρευσε όλες τις εξορύξεις υδραυλικής ρωγμάτωσης στην περιοχή του ποταμού St . Lawrence , ώστε να αποτραπεί η περιβαλλοντική ρύπανση . Αυτή η υπόθεση είναι ιδιαίτερα ανησυχητική καθώς μια εγχώρια επιχείρηση καταφεύγει σε μηχανισμό διαιτησίας , μέσω θυγατρικής της , εναντίον της κυβέρνησής της .