ICS: ο ISDS με νέο όνομα
Τι αλλάζει
Αυτό που αλλάζει με τις TTIP & CETA είναι πως ενώ σήμερα μόλις το 8 % των πολυεθνικών από την άλλη μεριά του Ατλαντικού έχουν πρόσβαση σε μηχανισμό διαιτησίας με χώρες της κεντρικής και ανατολικής Ευρώπης, με την επικύρωση της TTIP περισσότερες από 47.000 εταιρίες Αμερικάνικων συμφερόντων θα έχουν πρόσβαση στον ISDS. Επιπλέον το 81 % αυτών έχουν θυγατρικές στον Καναδά οπότε έχουν πρόσβαση στον μηχανισμό διαιτησίας και μέσω της CETA. Ενδεικτικά έως τώρα επενδυτές έχουν διεκδικήσει περισσότερα από 30 δις € από κράτη μέλη της Ε. Ε. ενώ το ποσό αυτό εκτιμάται ότι θα αυξηθεί με την επικύρωση των συμφωνιών.
Μυστικότητα προς τους πολίτες και τους βουλευτές
Η διαπραγμάτευση της CETA, έγινε εν κρυπτώ με την πληροφόρηση της κοινωνίας να γίνεται κυρίως από διαρροές, ενώ παράλληλα τα επιχειρηματικά lobby είχαν προνομιακή πρόσβαση στο περιεχόμενο της συμφωνίας. Η απορρύθμιση που φέρνει η συμφωνία είναι απειλή για τα εργασιακά δικαιώματα και το περιβάλλον. Το φερόμενο ως « δικαίωμα » των επενδυτών για σταθερές επενδυτικές συνθήκες γίνεται σε βάρος του δικαιώματος των τοπικών κοινωνιών να θέτουν κανόνες και να αποφασίζουν δημοκρατικά και συλλογικά.
Όταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ανακοίνωσε πως θα συμπεριλάβει το ISDS στην υπό διαπραγμάτευση TTIP, υπήρξαν αντιδράσεις από πολίτες και κινήματα στην Ευρώπη. Συνεπακόλουθα τον Νοέμβριο του 2015 προτάθηκε η δημιουργία ενός εναλλακτικού ιδιωτικού δικαστηρίου για την προστασία των επενδυτών με την ονομασία ICS( Investor Court System), θεωρητικά στα πρότυπα των εθνικών δικαστηρίων. Το ICS έχει ήδη ενσωματωθεί στο τελικό υπό ψήφιση κείμενο της CETA.
Σε σχέση με τον ISDS η νέα τροποποίηση περιλαμβάνει δύο βασικές αλλαγές:
1. έχουμε την εισαγωγή μηχανισμού που δίνει την δυνατότητα έφεσης στα κράτη και
2. οι κατ’ όνομα « δικαστές » που θα αναλαμβάνουν την επίλυση της διαμάχης θα προέρχονται από μια δεξαμενή μόνο 15 δικηγόρων που θα καθορίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τις Η. Π. Α.
Ενώ σε κάποιο βαθμό οι αλλαγές απαντούν στις κοινωνικές αντιδράσεις, δεν καθιστούν την διαδικασία λιγότερο επικίνδυνη για το δημόσιο συμφέρον για τους εξής λόγους:
• Το ICS δεν είναι δικαστήριο, βασίζεται και αυτό στο μοντέλο διαιτησίας. Η θεμελίωση ενός ανεξάρτητου νομικού συστήματος δεν διασφαλίζεται.
• Δίδεται το δικαίωμα σε ιδιώτες δικηγόρους, που λειτουργούν με γνώμονα το προσωπικό τους συμφέρον, να λαμβάνουν αποφάσεις για δημόσιες πολιτικές κρατών μέσα από την οπτική της ελεύθερης αγοράς και του κέρδους.
• Το νέο ISDS είναι ένας ξεκάθαρα μονομερής μηχανισμός που δίνει σημαντικά δικαιώματα στους επενδυτές, και δεν τους επιβάλει καμία υποχρέωση.
• Κανένας λόγος στους πολίτες που έχουν ζημιωθεί από τις δραστηριότητες πολυεθνικών εταιριών, καθώς δεν έχουν δικαίωμα να προσφύγουν στον μηχανισμό.
• Οι ξένοι επενδυτές θα παρακάμπτουν τα εθνικά δικαστήρια και θα εγείρουν αγωγή εναντίων των κρατών απευθείας μέσω διεθνών διαιτητικών μηχανισμών, μια δυσμενής διάκριση εις βάρος και των εγχώριων επιχειρήσεων.
• Οι διαιτητές δεν είναι ανεξάρτητοι δικαστές. Πληρώνονται με την ώρα, έχοντας κίνητρο να γνωμοδοτήσουν υπέρ των επενδυτών ώστε να λάβουν περισσότερες υποθέσεις.